ਉੜਾਨ... :: —ਰਾਕੇਸ਼ ਬੀ. ਦੁਬੇ

ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਹਿੰਦੀ ਲਿਟਰੇਚਰ (ਬੀ.ਐਚ.ਐਲ.) ਕੀ ਉੜਾਨ ਸੰਖਿਆ 102 ਪਰ ਆਪਕਾ ਸਵਾਗਤ ਹੈ। ਹਮਾਰੀ ਕਾਮਨਾ ਹੈ ਕਿ ਲੰਦਨ ਸੇ ਦਿੱਲੀ ਤਕ ਕੀ ਯਹ ਯਾਤਰਾ ਆਪਕੇ ਲੀਏ ਏਕ ਯਾਦਗਾਰ ਉੜਾਨ ਸਾਬਿਤ ਹੋ ਔਰ ਆਪ ਇਸ ਉੜਾਨ ਕੇ ਗੁਣੋਂ ਕੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਏਕ ਲੰਬੇ ਅਰਸੇ ਤਕ ਕਰਤੇ ਰਹੇਂ। ਉੜਾਨ ਪਰ ਆਪਕੋ ਏਕ ਸਵਾਦਿਸ਼ਟ ਮਾਨਸਿਕ ਭੋਜਨ ਦੀਆ ਜਾਏਗਾ ਔਰ ਗੀਤਾ (ਗੀਤ), ਗ਼ਜ਼ਾਲਾ (ਗ਼ਜ਼ਲ) ਤਥਾ ਮੁਕਤਾ (ਮੁਕਤਕ) ਕੇ ਕਰ ਕਮਲੋਂ ਸੇ ਆਪਕੋ ਸਮੇ-ਸਮੇ ਪਰ ਚਟਪਟਾ ੲਵੰ ਰਸੀਲਾ ਅਲਪਾਹਾਰ (ਹਲਕਾ ਭੋਜਨ) ਭੀ ਦੀਆ ਜਾਏਗਾ। ਯਦਿ ਆਪ ਕੀ ਕੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੁਚਿ ਹੋ ਤੋ ਆਪ ਨਿਸਸੰਕੋਚ ਬਤਾ ਸਕਤੇ ਹੈਂ।
ਹਮਾਰਾ ਸਦਾ ਯਹੀ ਪ੍ਰਯਾਸ ਰਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਉੜਾਨ ਪਰ ਆਨੇ ਵਾਲੇ ਸਭੀ ਯਾਤ੍ਰੀਓਂ ਕਾ ਹਮ ਭਰਪੂਰ ਮੰਨੋਰੰਜਨ ਕਰ ਪਾਏਂ ਔਰ ਉਨਕਾ ਧਿਆਨ ਰਖੇਂ, ਫਿਰ ਭੀ ਕੁਛ ਯਾਤ੍ਰੀ ਹਮਾਰੀ ਵਿਮਾਨ ਸੇਵਾ ਕੋ ਛੋੜਕਰ ਚਲੇ ਗਏ ਥੇ। ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਕੀ ਬਾਤ ਹੈ ਕਿ ਉਨਮੇਂ ਸੇ ਕੁਛ ਯਾਤ੍ਰੀ ਆਜ ਪੁਨ: (ਫਿਰ ਸੇ) ਵਾਪਸ ਆਏ ਹੈਂ ਕਿਓਂਕਿ ਹਮਾਰਾ ਮਾਨਨਾ ਯਹੀ ਰਹਾ ਹੈ ਕਿ...:

ਆਂਖ ਕੀ ਤਿਸ਼ਨਗੀ ਕਾ ਹੀ ਕੁਝ ਇਲਾਜ ਹੋਗਾ
ਬੇਸ਼ਕ ਵੋ ਮੁਝਸੇ ਕਰਨੇ ਤਕਰਾਰ ਚਲੇ ਆਏਂ।

ਔਰ ਇਸ ਲੀਏ ਭੀ ਕਿ ਉਨਕੇ ਆਨੇ ਸੇ ਹਮਾਰੇ ਮਨ ਮੇਂ ਨਈ ਉਮੰਗੇਂ ਜਾਗੀ ਹੈਂ...:

ਬਹੁਤ ਸੇ ਗੀਤ ਖ਼ਯਾਲੋਂ ਮੇਂ ਸੋ ਰਹੇ ਥੇ ਮੇਰੇ
ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ਆਨੇ ਸੇ ਜਾਗੇ ਹੈਂ, ਕਸਮਸਾਏ ਹੈਂ।

ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੂਚਨਾ : ਅਬ ਆਪ ਆਪਣੀ ਸੀਟ-ਬੈਲਟ ਬਾਂਧ ਲੇਂ ਔਰ ਕੁਰਸੀ ਕੀ ਪੀਠ ਸੀਧੀ ਕਰ ਲੇਂ। ਯਹ ਵਿਮਾਨ ਮਾਰਗ ਮੇਂ ਸਾਗਰ, ਪਰਵਤ, ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਔਰ ਮੈਦਾਨੋਂ ਸੇ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਪਹਲੇ ਦਿੱਲੀ ਔਰ ਫਿਰ ਵਹਾਂ ਸੇ ਮੁੰਬਈ ਜਾਏਗਾ। ਮੈਂ ਇਸ ਵਿਮਾਨ ਕੋ ਦਿੱਲੀ ਤਕ ਲੇ ਜਾਊਂਗਾ ਔਰ ਫਿਰ ਨਏ ਕੈਪਟਨ ਆਪਕੋ ਮੁੰਬਈ ਲੇ ਜਾਏਂਗੇ। ਉੜਾਨ ਭਰਨੇ ਸੇ ਪਹਲੇ ਲੰਦਨ ਨਗਰ ਕੀ ਓਰ ਸੇ ਅਪਨੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀਓਂ ਕੇ ਲੀਏ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੰਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁਆ ਹੈ, ਕ੍ਰਿਪਯਾ ਸੁਨੇਂ...:

ਜੋ ਤੁਮ ਨ ਮਾਨੋ ਮੁਝੇ ਅਪਨਾ, ਹਕ ਤੁਮ੍ਹਾਹਾ ਹੈ
ਯਹਾਂ ਜੋ ਆ ਗਯਾ ਇਕ ਬਾਰ, ਬਸ ਹਮਾਰਾ ਹੈ।

ਹਮ ਇਸ ਸਮੇ ਇੰਗਲਿਸ਼ ਚੈਨਲ ਕੇ ਉਪਰ ਸੇ ਗੁਜਰ ਰਹੇ ਹੈਂ। ਵਿਮਾਨ ਕੀ ਉਂਚਾਈ ਹੈ 28000 ਫੁਟ ਔਰ ਬਾਹਰ ਕਾ ਤਾਪਮਾਨ ਹੈ ਸ਼ੁੰਨ ਸੇ 38 ਡਿਗ੍ਰੀ ਕਮ। ਅਪਨੇ ਸੰਬੰਧੀਓਂ ਕੀ ਯਾਦ ਆਪ ਕੋ ਅਵਸ਼ਯ ਆ ਰਹੀ ਹੋਗੀ ਪਰੰਤੁ ਉਨਕੀ ਯਾਦ ਮੇਂ ਆਂਸੂ ਬਹਾਕਰ ਕ੍ਰਿਪਯਾ ਸਾਗਰ ਕੋ ਖਾਰਾ ਨ ਕਰੇਂ, ਕਿਓਂਕਿ...:

ਸਾਗਰ ਕਾ ਜਲ ਵਰਸ਼ਾ ਬਨਕਰ ਮੀਠਾ ਹੋ ਜਾਤਾ ਹੈ
ਆਂਸੂ ਚਾਹੇ ਲਾਖ ਬਹੇਂ ਪਰ ਸਵਾਦ ਵਹੀ ਰਹਤਾ ਹੈ।

ਅਬ ਹਮ ਯੂਰੋਪ ਮੇਂ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹੈਂ। ਯਹਾਂ ਇਸ ਸਮੇਂ ਪਤਝੜ ਕਾ ਮੌਸਮ ਹੈ। ਪਤਝੜ ਕਾ ਏਕ ਨਯਾ ਰੂਪ ਅਭੀ-ਅਭੀ ਖੋਜਾ ਗਿਆ ਹੈ...:

ਪੱਤੋਂ ਨੇ ਬੇਲੋਂ ਨੇ ਦੇਖੋ, ਇਕ ਇੰਦ੍ਰਧਨੁਸ਼ ਹੈ ਰਚ ਡਾਲਾ
ਵਰਸ਼ਾ ਕੇ ਇੰਦ੍ਰਧਨੁਸ਼ ਕੋ ਜੈਸੇ ਲੱਜਾ ਆਈ ਹੈ,
ਕਿਆ ਪਤਝੜ ਆਯਾ ਹੈ

ਅਬ ਆਪ ਅਪਨੀ ਸੀਟ-ਬੈਲਟ ਖੋਲ ਸਕਤੇ ਹੈ। ਵਾਤਾਨੁਕੂਲਨ ਕੋ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕਰਨੇ ਕੇ ਲੀਏ ਸੀਟ ਕੇ ਊਪਰ ਨਾੱਬ ਲਗੇ ਹੈਂ। ਵਿਮਾਨ ਮੇਂ ਧੂਮ੍ਰਪਾਨ ਕੀ ਸਖ਼ਤ ਮਨਾਹੀ ਹੈ। ਯਦਪਿ ਥੋੜੀ ਦੇਰ ਬਾਦ ਵਿਮਾਨ ਪਰਿਚਾਰੀਕਾਏਂ ਆਪਕੋ ਮਦਿਰਾ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕਰੇਂਗੀ ਜਿਸੇ ਆਪ ਸੰਯਤ ਹੋਕਰ ਪੀਏਂ ਕਿਓਂਕਿ ਹਮ ਜਾਨਤੇ ਹੈਂ ਕਿ ਕੁਛ ਆਧੁਨਿਕ ਕਿਸਮ ਕੇ ਲੇਖਕ ਕੇਵਲ ਮਦਿਰਾ ਪੀਕਰ ਕਵਿਤਾ ਯਾ ਗ਼ਜ਼ਲ ਕਾ ਸਿਰਜਨ ਕਰ ਪਾਤੇ ਹੈਂ।

ਕੁਛ ਜੋ ਪੀਕਰ ਸ਼ਰਾਬ ਲਿਖਤੇ ਹੈਂ, ਬਹਕ ਕਰ ਬੇਹਿਸਾਬ ਲਿਖਤੇ ਹੈਂ
ਜੈਸਾ ਜੈਸਾ ਖ਼ਮੀਰ ਉਠਤਾ ਹੈ, ਅੱਛਾ ਲਿਖਤੇ, ਖ਼ਰਾਬ ਲਿਖਤੇ ਹੈਂ
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੋ ਮਜ਼ਾਕ ਮੇਂ ਲੇਕਰ, ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੀ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖਤੇ ਹੈ।

ਅਬ ਹਮ ਆਪਕੋ ਆਕਸੀਜਨ ਮਾਸਕ ਔਰ ਲਾਈਫ਼ ਜੈਕੇਟ ਕੇ ਉਪਯੋਗ ਕੀ ਵਿਧੀ ਸਮਝਾਏਂਗੇ। ਵਿਮਾਨ ਮੇਂ ਹਵਾ ਕਾ ਦਬਾਵ ਕਮ ਹੋ ਜਾਨੇ ਪਰ ਯੇ ਮਾਸਕ ਅਪਨੇ ਆਪ ਨੀਚੇ ਆ ਜਾਏਂਗੇ। ਇਸੇ ਅਪਨੀ ਓਰ ਖੀਂਚੇਂ ਔਰ ਨਾਕ ਤਥਾ ਮੁੰਹ ਕੋ ਢੰਕ ਲੇਂ। ਜਬ ਹਵਾ ਕਾ ਦਬਾਵ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਏਗਾ ਤਬ ਹਮ ਆਪਕੋ ਸੂਚਿਤ ਕਰੇਂਗੇ ਔਰ ਤਭੀ ਆਪ ਆਪਨਾ ਮਾਸਕ ਹਟਾਏਂ। ਜਬ ਵਿਮਾਨ ਮੇਂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਏਗਾ, ਕਵਿਤਾ ਕਾ ਕਾਰਯਕ੍ਰਮ ਭੀ ਆਪਕੋ ਸੁਨਾਯਾ ਜਾਏਗਾ, ਕਿਓਂਕਿ...:

ਜਬ ਵਾਯੁ ਮੇਂ ਹੋ ਪ੍ਰੀਤ, ਤਭੀ ਤੋ ਕਵਿਤਾ ਹੋਗੀ
ਹੋ ਸ਼ਬਦੋਂ ਮੇਂ ਸੰਗੀਤ, ਤਭੀ ਤੋ ਕਵਿਤਾ ਹੋਗੀ
ਜਬ ਨਭ ਮੇਂ ਬਾਦਲ ਛਾਏਂ, ਮੌਸਮ ਸਾਵਨ ਕਾ
ਬਰਸੇ ਫੁਹਾਰ, ਹੋ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਮਨ-ਭਾਵਨ ਕਾ
ਜਬ ਪ੍ਰੇਮ ਕੀ ਹੋਗੀ ਜੀਤ, ਤਭੀ ਤੋ ਕਵਿਤਾ ਹੋਗੀ
ਹੋ ਸ਼ਬਦੋਂ ਮੇਂ ਸੰਗੀਤ, ਤਭੀ ਤੋ...

ਯਦਿ ਆਪਾਤ ਸਥਿਤੀ ਮੇਂ ਵਿਮਾਨ ਕੋ ਪਾਨੀ ਪਰ ਉਤਰਨਾ ਪੜੇ ਤੋ ਉਸ ਸਥਿਤੀ ਮੇਂ ਆਪਕੀ ਜੀਵਨ ਰਕਸ਼ਾ ਕੇ ਲੀਏ ਪ੍ਰਤਯੇਕ ਸੀਟ ਕੇ ਨੀਚੇ ਏਕ ਲਾਈਫ਼ ਜੈਕੇਟ ਰਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਆਪ ਜਾਣਤੇ ਹੀ ਹੈਂ ਕਿ ਪਾਨੀ ਜੀਵਨ ਦੇਤਾ ਹੈ ਤੋ ਜੀਵਨ ਲੇ ਭੀ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਯਦਪਿ ਆਪ ਲੋਗ ਟੇਮਸ ਕਾ ਪਾਨੀ ਪੀਤੇ ਰਹਤੇ ਹੈਂ ਫਿਰ ਭੀ ਭਾਰਤ ਮੇਂ ਗੰਗਾ ਜਲ ਮੇਂ ਜੋ ਬਾਤ ਹੈ ਵੋ ਟੇਮਸ ਕੇ ਪਾਨੀ ਮੇਂ ਕਹਾਂ! ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀਓਂ ਕਾ ਅੰਤਰ ਤੋ ਹਮ ਸਭੀ ਮਹਸੂਸ ਕਰਤੇ ਹੈਂ...:

ਬਾਜ਼ਾਰ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਮੇਂ ਨਦੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਹੀ ਰਹ ਜਾਤੀ ਹੈਂ
ਬਨਤੀ ਹੈਂ ਵਿਯਾਪਾਰ ਕਾ ਮਾਧਯਮ, ਮਾਂ ਨਹੀਂ ਬਨ ਪਾਤੀ ਹੈਂ।

ਅਬ ਹਮ ਯੂਰੋਪ ਕੇ ਦਕਸ਼ਿਣੀ ਹਿੱਸੇ ਮੇਂ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਚੁਕੇ ਹੈਂ। ਇਸ ਸਮੇ ਵਿਮਾਨ ਕੀ ਉਂਚਾਈ ਹੈ 36000 ਫ਼ੁਟ ਔਰ ਬਾਹਰ ਕਾ ਤਾਪਮਾਨ ਹੈ ਸ਼ੂੰਨ ਸੇ 53 ਡਿਗ੍ਰੀ ਕਮ।
ਥੋੜੀ ਹੀ ਦੇਰ ਮੇਂ ਨਾਸ਼ਤਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਆ ਜਾਏਗਾ। ਇਸੇ ਆਰਾਮ ਸੇ ਬੈਠਕਰ ਖਾਏਂ ਕਿਓਂਕਿ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਵਕ ਭੋਜਨ ਆਜਕਲ ਬਹੁਤ ਕਠਿਨਾਈ ਸੇ ਮਿਲ ਪਾ ਰਹਾ ਹੈ। ਯਹਾਂ ਵਹਾਂ ਸਭ ਤਰਫ ਆਂਤੰਕਵਾਦ ਕਾ ਜ਼ਹਰ ਫੈਲਾ ਹੁਆ ਹੈ। ਸਬਕੋ ਕੇਵਲ ਅਪਨੀ ਚਿੰਤਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਭੀ ਆਦਮੀ ਸਚ ਨਹੀਂ ਬੋਲਨਾ ਚਾਹਤਾ...:

ਹਮ ਸਚ ਬੋਲਨੇ ਸੇ ਕਬ ਤਕ ਡਰੇਂਗੇ
ਸਚ ਨਹੀਂ ਬੋਲੇਂਗੇ ਤੋ ਯੂੰ ਹੀ ਮਰੇਂਗੇ
ਆਤੰਕਵਾਦ ਕਾ ਕੋਈ ਧਰਮ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, ਕਿਆ ਯੇ ਸਚ ਹੈ
ਯੇ ਤੋ ਸੱਚਾਈ ਪਰ ਚੜਾਯਾ ਗਯਾ ਮਾਤ੍ਰ ਏਕ ਕਵਚ ਹੈ।

ਨਾਸ਼ਤੇ ਕੇ ਬਾਦ ਆਪ ਦੇਖੇਂਗੇ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮ ਪਿਆਰ ਕੀ ਜੀਤ। ਪਿਆਰ ਸੇ ਹੀ ਯਹ ਸੰਸਾਰ ਸੁਹਾਨਾ ਹੈ। ਪਿਆਰ ਕੇ ਰਸ ਮੇਂ ਡੂਬਕਰ ਹੀ ਤੋ ਕਵੀ ਅਪਨੀ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਤਾ ਹੈ...:

ਕਿਸੀ ਕੋ ਪਿਆਰ ਹੈ ਕੁਦਰਤ ਕੇ ਹਰ ਨਜ਼ਾਰੇ ਸੇ
ਜ਼ਮੀਂ ਸੇ, ਚਾਂਦ ਸੇ, ਸੂਰਜ ਸੇ, ਹਰ ਸਿਤਾਰੇ ਸੇ
ਕਲਮ ਸੇ ਉਸਕੇ ਨਈ ਬਾਤ ਜਬ ਨਿਕਲਤੀ ਹੈ
ਮਚਲ ਕੇ ਮਿਲਤੀ ਹੈ ਹਰ ਮੌਜ ਤਬ ਕਿਨਾਰੇ ਸੇ।

ਪਿਆਰ ਕੋ ਹਮੇਸ਼ਾ ਜੀਤਨਾ ਹੀ ਹੋਗਾ। ਯਹੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਹੈ ਇਸ ਫਿਲਮ ਕਾ। ਆਪ ਜਿਸਸੇ ਪਿਆਰ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਵਹ ਆਪਕੇ ਜੀਵਨ ਕਾ ਏਕ ਅਭਿੰਨ ਹਿੱਸਾ ਬਨ ਜਾਤਾ ਹੈ। ਆਪ ਹੰਸਤੇ ਹੈਂ ਤੋ ਉਸੀ ਕੇ ਲੀਏ ਔਰ ਆਂਸੂ ਬਹਾਤੇ ਹੈਂ ਤੋ ਉਸੀ ਕੇ ਲੀਏ। ਆਂਸੂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੁੱਖ ਮੇਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਹਾਏ ਜਾਤੇ। ਕਭੀ-ਕਭੀ ਖੁਸ਼ੀ ਮੇਂ ਭੀ ਆਂਸੂ ਆ ਜਾਤੇ ਹੈਂ...:

ਆਂਖ ਕੇ ਆਂਸੂ ਮੇਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਯਾ ਫਿਰ ਹੈ ਗ਼ਮ
ਫ਼ਰਕ ਕਿਆ ਪੜਤਾ ਹੈ, ਹਰ ਆਂਸੂ ਕਾ ਕਾਰਣ ਆਪ ਹੈਂ।

ਆਦਮੀ ਕੋ ਅਪਨੋਂ ਸੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪੂਰੀ ਆਦਮਜ਼ਾਤ ਸੇ ਪਿਆਰ ਹੋਗਾ ਤਭੀ ਯੇ ਦੁਨੀਆਂ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਔਰ ਜੀਵੰਤ ਬਨੇਗੀ। ਹਮ ਉਨ ਮਹਾਪੁਰਸ਼ੋਂ ਕੋ ਤੋ ਪੂਜਤੇ ਹੈਂ ਜੋ ਮਰ ਚੁਕੇ ਹੈਂ ਲੇਕਿਨ ਉਨ ਗ਼ਰੀਬੋਂ ਕੋ ਅਪਨਾ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਦੇਤੇ ਜੋ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹੈਂ ਪਰ ਜੀਵੰਤ ਨਹੀਂ ਹੈਂ। ਐਸਾ ਤੋ ਨਹੀਂ ਹੋਨਾ ਚਾਹੀਏ। ਯੇ ਸਥਿਤੀ ਬਦਲਨੀ ਹੋਗੀ...:

ਯੂੰ ਮੁਰਦੋਂ ਕੋ ਸਜਦੇ, ਬਜਾਓਗੇ ਕਬ ਤਕ
ਜੋ ਹੈ ਪੂਜਨਾ, ਜਾਨਦਾਰੋਂ ਕੋ ਪੂਜੋ
ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਅਪਨੇ ਘਰ ਪਰ ਹੀ ਮਿਲ ਜਾਏਂਗੇ ਵੋ
ਜੋ ਹਕਦਾਰ ਹੈਂ, ਉਨ ਬੇਚਾਰੋਂ ਕੋ ਪੂਜੋ।

ਪਿਆਰ ਮੇਂ ਕਈ ਬਾਰ ਐਸਾ ਭੀ ਹੋਤਾ ਹੈ ਕਿ ਆਪ ਕੇਵਲ ਤੜਪਕਰ ਰਹ ਜਾਏਂ ਔਰ ਆਪਕੀ ਵੋ ਆਪਕੋ ਨਿਗਾਹੋਂ ਸੇ ਹੀ ਕਤਲ ਕਰਕੇ ਚਲੀ ਜਾਏਂ। ਆਪ ਤੋ ਬਸ ਯਹੀ ਕਹਤੇ ਰਹ ਜਾਏਂਗੇ...:

ਸੀਨੇ ਮੇਂ ਜ਼ਖਮ ਹੈ ਮਗਰ ਟਪਕਾ ਨਹੀਂ ਲਹੂ
ਕੈਸੇ ਮਗਰ ਯੇ ਤੂਨੇ ਐ ਸੱਯਾਦ ਕੀਆ ਹੈ।

ਫਿਰ ਆਪਕੋ ਅਪਨਾ ਜੀਵਨ ਜੀਨੇ ਯੋਗਿਅ ਨਹੀਂ ਲਗੇਗਾ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਪਨੇ ਪਰ ਬੋਝ ਲਗਨੇ ਲਗੇਗੀ ਔਰ ਆਪ ਯਹ ਕਹਨੇ ਪਰ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਜਾਏਂਗੇ ਕਿ—

ਮੇਰੇ ਜੀਨੇ ਕੀ ਜੋ ਤੁਮ ਮੁਝਕੋ ਦੁਆ ਦੇਤੇ ਹੋ
ਫ਼ਾਸਲੇ ਲਹਰੋਂ ਕੇ ਸਾਹਿਲ ਸੇ ਬੜ੍ਹਾ ਦੇਤੇ ਹੋ।

ਆਪਕੋ ਲਗੇਗਾ ਕਿ ਯੇ ਦੁਨੀਆਂ ਆਪ ਕੋ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਪਾ ਰਹੀ। ਲੋਗ ਅਜੀਬ ਢੰਗ ਸੇ ਬਰਤਾਵ ਕਰੇਂਗੇ ਆਪਕੇ ਸਾਥ ਕਿਓਂਕਿ ਦੁਨੀਆਂਵਾਲੇ ਤੋ ਅਬ ਇਤਨੇ ਬਦਲ ਗਏ ਹੈਂ ਕਿ ਸਮਝ ਮੇਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਆਤੇ...:

ਪੜ੍ਹਨੇ ਸੇ ਜੋ ਸਮਝ ਨ ਆਏ, ਐਸੀ ਬਨੀ ਕਿਤਾਬ ਹੈਂ ਲੋਗ
ਇੱਜ਼ਤ ਜਿਸਸੇ ਨਹੀਂ ਝਲਕਤੀ, ਅਬ ਐਸਾ ਆਦਾਬ ਹੈਂ ਲੋਗ।

ਆਪਕੋ ਐਸਾ ਇਸ-ਲੀਏ ਭੀ ਲਗੇਗਾ ਕਿਓਂਕਿ ਆਪ ਤੋ ਪਿਆਰ ਮੇਂ ਆਪਨੀ ਸੁਧ-ਬੁਧ ਖੋ ਚੁਕੇ ਹੈਂ। ਜਿਸ-ਸੇ ਪਿਆਰ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਵੋ ਆਪਕੋ ਭਗਵਾਨ ਨਜ਼ਰ ਆਨੇ ਲਗਤਾ ਹੈ। ਉਸਕੀ ਆਵਾਜ਼...

ਤੇਰੀ ਆਵਾਜ਼ ਕੀ ਪਾਕੀਜ਼ਗੀ ਕਾ ਕਿਆ ਕਹਨਾ
ਜੈਸੇ ਮਸਜਿਦ ਸੇ ਸੁਬਹ ਕੀ ਆਜ਼ਾਨ ਆਈ ਹੋ।

ਕ੍ਰਿਪਯਾ ਧਿਆਨ ਦੀਜੀਏ। ਮੌਸਮ ਕੀ ਖ਼ਰਾਬੀ ਕੇ ਕਾਰਣ ਹਮਾਰਾ ਅਨੁਰੋਧ ਹੈ ਆਪ ਅਪਨੀ ਸੀਟ-ਬੈਲਟ ਬਾਂਧ ਲੇਂ ਔਰ ਕੁਰਸੀ ਸੀਧੀ ਕਰ ਲੇਂ। ਯਾਦ ਰਖੀਏ ਬਹੁਤ ਬਾਰ ਖ਼ਰਾਬ ਮੌਸਮ ਮੇਂ ਕੌਨ ਆਪਕੋ ਕਬ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਜਾਏ, ਇਸਕਾ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਚਲਤਾ—

ਜਗ ਸੋਚ ਰਹਾ ਥਾ ਕਿ ਹੈ ਵੋ ਮੇਰਾ ਤਲਬਗ਼ਾਰ
ਮੈਂ ਜਾਨਤਾ ਥਾ ਉਸਨੇ ਹੀ ਬਰਬਾਦ ਕੀਆ ਹੈ।

ਅਬ ਮੌਸਮ ਠੀਕ ਹੋ ਗਯਾ ਹੈ। ਆਪ ਸੀਟ-ਬੈਲਟ ਖੋਲ ਸਕਤੇ ਹੈਂ। ਥੋੜੀ ਹੀ ਦੇਰ ਮੇਂ ਡਿਯੂਟੀ-ਫ੍ਰੀ ਵਸਤੁਓਂ ਕੀ ਬਿਕ੍ਰੀ ਕੀ ਜਾਏਗੀ। ਇਨ ਵਸਤੁਓਂ ਮੇਂ ਕੁਛ ਖਾਸ ਕਿਸਮ ਕੇ ਚਮਚੇ ਭੀ ਹੈਂ। ਯੇ ਚਮਚੇ ਆਜਕਲ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਚਲਨ ਮੇਂ ਹੈਂ ਔਰ ਸਮਾਜ ਕੇ ਸਭੀ ਤਥਾਕਥਿਤ ਬੜੇ ਲੋਗੋਂ ਕੇ ਬੀਚ ਖ਼ੂਬ ਲੋਕਪ੍ਰਿਯ ਹੈਂ। ਹਰ ਬੜੇ ਆਦਮੀ ਕੇ ਕੁਛ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਚਮਚੇ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਜਿਨਕੀ ਅਦਾਏਂ ਭੀ ਨਿਰਾਲੀ ਹੋਤੀ ਹੈਂ। ਇਨਕੀ ਕੁਛ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਏਂ ਯੇ ਭੀ ਹੈਂ...:

ਚਮਚੋਂ ਕੀ ਹੋਤੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਯੇ ਖ਼ਾਸ,
ਕਿ ਹਰ ਚਮਚੇ ਕਾ ਏਕ ਹੋਤਾ ਹੈ ਬਾੱਸ।
ਸਦਾ ਮੁਸਕਰਾਤੇ ਕਰੇਂ ਯੇ ਸਲਾਮ,
ਕਰੇਂ ਗਰਵ ਜੋ ਬਾੱਸ ਹੋ ਹਮ-ਕਲਾਮ।
ਚਲੇਂ ਉਸਕੋ ਫ਼ਾੱਲੋ ਯੇ ਕਰਤੇ ਹੁਏ,
ਗੋ ਡਰ-ਡਰ ਕੇ ਫਿਰ ਭੀ ਅਕੜਤੇ ਹੁਏ।
ਮਿਲੇਂ ਬਾੱਸ ਗਰ ਏਕ ਸੇ ਇਕ ਬੜੇ,
ਤੋ ਚਮਚੋਂ ਕੀ ਕੀਮਤ ਫਟਾਫਟ ਚੜ੍ਹੇ।

ਅਬ ਆਪ ਥੋੜੀ ਦੇਰ ਵਿਸ਼ਰਾਮ ਕਰ ਸਕਤੇ ਹੈਂ। ਹਮ ਖਿੜਕੀਆਂ ਬੰਦ ਕਰ ਰਹੇ ਹੈਂ ਜਿਸਸੇ ਬਾਹਰ ਕੀ ਧੂਪ ਅੰਦਰ ਨ ਆ ਸਕੇ। ਜੋ ਯਾਤ੍ਰੀ ਵਿਮਾਨ ਮੇਂ ਸੋ ਨਹੀਂ ਸਕਤੇ ਵੇ ਹੱਥੇ ਮੇਂ ਲਗੇ ਪੇਨਲ ਸੇ ਈਅਰ-ਫ਼ੋਨ ਲਗਾਕਰ ਸੰਗੀਤ ਕਾ ਆਨੰਦ ਲੇਂ ਕਿਓਂਕਿ ਏਕ ਯਾਤ੍ਰੀ ਨੇ ਅਭੀ-ਅਭੀ ਹਮੇਂ ਬਤਾਯਾ ਹੈ ਕਿ...:

ਡਰਾ-ਡਰਾ ਸਾ ਮੈਂ ਰਾਤੋਂ ਕੋ ਜਾਗ ਜਾਤਾ ਹੂੰ,
ਨੀਂਦ ਆਤੀ ਹੈ ਮਗਰ ਸੋ ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਪਾਤਾ ਹੂੰ।

ਜਬਕਿ ਏਕ ਦੂਸਰੇ ਯਾਤ੍ਰੀ ਕੋ ਵਾਤਾਵਰਣ ਹੀ ਕੁਛ ਡਰਾਵਨਾ ਲਗਤਾ ਹੈ ਔਰ ਵੋ ਇਸਲੀਏ ਨਹੀਂ ਸੋ ਪਾਤਾ ਕਿ ਏਕ ਅਜੀਬ-ਸੀ ਖਾਮੋਸ਼ੀ ਚਾਰੋਂ ਅੋਰ ਫੈਲੀ ਹੁਈ ਹੈ...:

ਮਸਜਿਦੇਂ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਹੈਂ, ਮੰਦਿਰ ਸਭੀ ਚੁਪਚਾਪ ਹੈਂ
ਕੁਛ ਡਰੇ ਸੇ ਵੋ ਭੀ ਹੈਂ, ਔ ਸਹਮੇ ਸਹਮੇ ਆਪ ਹੈਂ।
ਵਕਤ ਹੈ ਤਿਓਹਾਰ ਕਾ, ਗਲੀਆਂ ਮਗਰ ਸੁਨਸਾਨ ਹੈਂ
ਧਰਮ ਔਰ ਜਾਤਿ ਕੇ ਝਗੜੇ, ਹੋ ਰਹੇ ਅਬ ਪਾਪ ਹੈਂ।

ਕ੍ਰਿਪਯਾ ਧਿਆਨ ਦੀਜੀਏ। ਹਮ ਦਿੱਲੀ ਕੇ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟ੍ਰੀਅ ਵਿਮਾਨਤਲ ਪਰ ਉਤਰਨੇ ਹੀ ਵਾਲੇ ਹੈਂ। ਅਪਨੀ ਸੀਟ-ਬੈਲਟ ਬਾਂਧ ਲੇਂ ਔਰ ਕੁਰਸੀ ਕੀ ਪੀਠ ਸੀਧੀ ਕਰ ਲੇਂ। ਆਸ਼ਾ ਹੈ ਆਪਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਹਿੰਦੀ ਲਿਟਰੇਚਰ (ਬੀ.ਐਚ.ਐਲ.) ਕੀ ਇਸ ਉੜਾਨ ਕਾ ਆਨੰਦ ਉਠਾਯਾ ਹੋਗਾ। ਹਮ ਆਪਕੋ ਯਹ ਬਤਾ ਦੇਂ ਕਿ ਯਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਉੜਾਨ ਲੰਦਨ ਮੇਂ ਰਹ ਰਹੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਸ਼੍ਰੀ ਤੇਜੇਂਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਕੇ ਸੌਜਨਯ ਸੇ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀ ਗਈ। ਆਪ ਸਭੀ ਸੇ ਅਨੁਰੋਧ ਹੈ ਕਿ ਹਮਾਰੀ ਸਭੀ ਉੜਾਨੋਂ ਕੋ ਅਪਨਾ ਸਮਰਥਨ ਔਰ ਸਹਿਯੋਗ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਂ।

ਜਯ ਹਿੰਦ। ਜਯ ਹਿੰਦ।
--- --- ---


21 ਅਕਤੂਬਰ 2006
ਹਿੰਦੀ ੲਵੰ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤਿ ਅਧਿਕਾਰੀ
ਭਾਰਤੀਯ ਉੱਚਾਯੋਗ, ਲੰਦਨ