YE GHAR TUMAHARA HAI...Parvasi Hindi Poems by Tejender Sharma. Punjabi-Lipi by Mohinder Bedi, Jaitu.
Sunday 22 May 2011
ਯੇ ਘਰ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਹੈ...:: ਲੇਖਕ : ਤੇਜੇਂਦਰ ਸ਼ਰਮਾ
ਪਰਵਾਸੀ ਹਿੰਦੀ ਕਵਿਤਾਏਂ :
ਲਿੱਪੀ-ਅੰਤਰ :
ਮਹਿੰਦਰ ਬੇਦੀ, ਜੈਤੋ
---------------------------------ਅਨੁਕ੍ਰਮ--------------------------------->>>
ਉੜਾਨ :-
ਪਹਲਾ ਪੜਾਵ :- ਟੇਮਸ ਕੇ ਤਟ ਸੇ…
01.ਟੇਮਸ ਕਾ ਪਾਨੀ...
02. ਯੇ ਘਰ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਹੈ ਇਸਕੋ ਨਾ ਕਹੋ ਬੇਗਾਨਾ...
03. ਡਰੇ, ਸਹਮੇ, ਬੇਜਾਨ ਚੇਹਰੇ...
04. ਯੇ ਅਚਾਨਕ ਇਸੇ ਹੁਆ ਕਿਆ ਹੈ ?
05. ਕਿ ਅਪਨੇ ਸ਼ਹਰ ਮੇਂ, ਅਪਨਾ ਨਹੀਂ ਠਿਕਾਨਾ ਹੈ...
06. ਕਿਆ ਪਤਝੜ ਆਯਾ ਹੈ ?
07. ਲੰਦਨ ਮੇਂ ਬਰਸਾਤ...
08. ਨਹੀਂ ਹੈ ਕੋਈ ਸ਼ਾਨ...
09. ਮੇਰੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਕਾ ਰੰਗ...
10. ਦੋਹਰਾ ਨਾਗਰਿਕ...
11. ਸੋ ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਪਾਤਾ ਹੂੰ...
12. ਐ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਕੇ ਬਨਨੇ ਵਾਲੇ ਭਵਿਸ਼ਯ
--- --- ---
ਦੂਸਰਾ ਪੜਾਵ :- ਅਪਨਾ ਅੰਦਾਜ਼
01. ਮੈਂ ਜਾਨਤਾ ਥਾ ਉਸਨੇ ਹੀ ਬਰਬਾਦ ਕੀਆ ਹੈ...
02. ਆਦਮੀ ਕੀ ਜ਼ਾਤ ਬਨੇ...!
03. ਤੋ ਲਿਖਾ ਜਾਤਾ ਹੈ
04. ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੋ ਮਜ਼ਾਕ ਮੇਂ ਲੇਕਰ...
05. ਦੇਖਾ ਹੈ ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਜਬ ਸੇ ਮੁਝੇ ਚੈਨ ਨ ਆਏ
06. ਇਸ ਉਮਰ ਮੇਂ ਦੋਸਤੋ...
07. ਬਹੁਤ ਸੇ ਗੀਤ ਖ਼ਯਾਲੋਂ ਮੇਂ...
08. ਮੇਰੀ ਮਜਬੂਰ-ਸੀ ਯਾਦੋਂ ਕੋ ਚਿਤਾ ਦੇਤੇ ਹੋ...
09. ਰਾਸਤੇ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਹੈਂ ਔਰ ਮੰਜ਼ਿਲੇਂ ਚੁਪਚਾਪ ਹੈਂ...
10. ਕੈਸੇ ਕਹ ਦੂੰ ਕਿ ਤੁਮ੍ਹੇਂ, ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ਹੂੰ...
11. ਕਟੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਪਰ...
12. ਔਰਤ ਕੋ ਜ਼ਮਾਨੇ ਨੇ ਬਸ ਜਿਸਮ ਹੀ ਮਾਨਾ ਹੈ...
13. ਤਪਤੇ ਸਹਰਾ ਮੇਂ ਜੈਸੇ ਪਿਆਰ ਕੀ ਬਰਸਾਤ ਹੁਈ...
14. ਮੈਂ ਭੀ ਇਨਸਾਨ ਹੂੰ, ਪੱਥਰ…
15. ਸਾਰੋਂ ਕੋ ਪੂਜੋ...
16. ਸਹਮੇ ਸਹਮੇ ਆਪ ਹੈਂ...
17. ਯੇ ਕੈਸਾ ਪੰਜਾਬ ਹੈਂ ਲੋਗ...!
18. ਬਰਫ਼ ਭੀ ਆਜ ਹਮਾਰਾ ਬਦਨ ਜਲਾਤੀ ਹੈ
19. ਕਭੀ ਰੰਜੋ ਅਲਮ ਕੇ ਗੀਤ ਮੈਂ ਗਾਯਾ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ...
20. ਕਲ ਅਚਾਨਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਮੁਝਕੋ ਮਿਲੀ...
21. ਯਾਰ ਮੇਰਾ ਕੈਸਾ ਹੈ...
22. ਅਪਨੋਂ ਸੇ ਦੂਰ ਚਲ ਪੜੀ ਅਪਨੋਂ ਕੀ ਚਾਹ ਮੇਂ
23. ਇਨਕਲਾਬ ਕਹਲਾਏਗਾ...
24. ਲੋਗ ਕਿਤਨੇ ਤੰਗਦਿਲ ਹੈਂ...
25. ਅਪਨੇ ਵਤਨ ਕੋ...
26. ਤਕਰਾਰ ਚਲੇ ਆਏ...
27. ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ਨਾਮ ਸੇ ਭੀ ਪਿਆਰ ਕੀਆ ਕਰਤਾ ਥਾ
28. ਆਓ ਚਲੇਂ ਕੇ ਦਿਲ ਮੇਂ ਅਬ ਅਰਮਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹੇ
29. ਤੇਰੇ ਜਹਾਨ ਮੇਂ ਇਨਸਾਨ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਯਹਾਂ
30. ਮੈਂ ਹੂੰ ਬੇਘਰ ਘੂਮਤਾ...
31. ...ਜਾਨਵਰ ਬਨਾ ਕਿਓਂ ਹੈ ?
32. ਤੇਰੀ ਆਵਾਜ਼ ਕੀ ਪਾਕੀਜ਼ਗੀ...
33. ਸਭੀ ਕਹ ਰਹੇ ਹੈਂ ਕਿ ਤੁਮ ਬੇਵਫ਼ਾ ਹੋ...
34. ਥਾਮਕਰ ਹਾਥ ਮੇਰਾ ਸਾਥ ਨਿਭਾਨੇ ਵਾਲੇ...
--- --- ---
ਤੀਸਰਾ ਪੜਾਵ :- ਗੁਦਗੁਦਾਤਾ ਦਰਦ
01. ਹਿੰਦੀ ਕੀ ਦੁਕਾਨੇਂ
02. ਆਜਕਲ ਸ਼ੇਰੀ ਬਲੇਯਰ ਕੋ ਅੱਛੀ ਨੀਂਦ ਆਤੀ ਹੈ...
03. ਡਾਉਨਿੰਗ ਸਟ੍ਰੀਟ ਕੇ ਦਸ ਨੰਬਰੀ ਨੇ...
04. ਹਿੰਦੀ ਕੋ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਕੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਨਾਨਾ ਹੈ...
05. ਚਮਚੇ
--- --- ---
ਚੌਥਾ ਪੜਾਵ :- ਕੁਛ ਜਗ ਕੀ ਕੁਛ ਅਪਨੀ…
01. ਤਭੀ ਤੋ ਕਵਿਤਾ ਹੋਗੀ !
02. ਸ਼ਬਦੋਂ ਕਾ ਮਾਯਾਜਾਲ ਤੋੜ ਦੋ...!
03. ਕਹਾਂ ਹੈਂ ਰਾਮ ?
04. ਨਵ ਵਰਸ਼ ਕੀ ਪੂਰਵ ਸੰਧਯਾ ਪਰ
05. ਪੁਤਲਾ ਗ਼ਲਤੀਓਂ ਕਾ...
06. ਕਰਮ-ਭੂਮੀ
07. ਕਰੂਰਤਾ ਵੀਰਤਾ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ
08. ਲਗਤਾ ਹਮੇਂ ਪਿਆਰਾ ਹੈ...
09. ਅਬ ਤੋ ਤੋੜੋ ਮੌਨ...
10. ਮਕੜੀ ਬੁਨ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਲ...
11. ਪਰੰਪਰਾ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਔਰ ਧਰਮ...
12. ਪ੍ਰਜਾ ਝੁਲਸਤੀ ਹੈ...
13. ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਆਵਾਜ਼
--- --- ---
ਪਾਂਚਵਾਂ ਪੜਾਵ :- ਉਨ ਕੇ ਨਾਮ
1. ਦਰਖ਼ਤੋਂ ਕੇ ਸਾਯੇ ਤਲੇ , 2. ਸੁਬਹ ਕਾ ਅਖ਼ਬਾਰ , 3. ਆਜ ਫਿਰ…
--- ---
ਤੇਜੇਂਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਕਵਿਤਾ ਕੋ ਵਿਚਾਰ ਮਾਤ੍ਰ ਨਹੀਂ ਮਾਨਤੇ।
--- --- ---
ਉੜਾਨ... :: —ਰਾਕੇਸ਼ ਬੀ. ਦੁਬੇ
ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਹਿੰਦੀ ਲਿਟਰੇਚਰ (ਬੀ.ਐਚ.ਐਲ.) ਕੀ ਉੜਾਨ ਸੰਖਿਆ 102 ਪਰ ਆਪਕਾ ਸਵਾਗਤ ਹੈ। ਹਮਾਰੀ ਕਾਮਨਾ ਹੈ ਕਿ ਲੰਦਨ ਸੇ ਦਿੱਲੀ ਤਕ ਕੀ ਯਹ ਯਾਤਰਾ ਆਪਕੇ ਲੀਏ ਏਕ ਯਾਦਗਾਰ ਉੜਾਨ ਸਾਬਿਤ ਹੋ ਔਰ ਆਪ ਇਸ ਉੜਾਨ ਕੇ ਗੁਣੋਂ ਕੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਏਕ ਲੰਬੇ ਅਰਸੇ ਤਕ ਕਰਤੇ ਰਹੇਂ। ਉੜਾਨ ਪਰ ਆਪਕੋ ਏਕ ਸਵਾਦਿਸ਼ਟ ਮਾਨਸਿਕ ਭੋਜਨ ਦੀਆ ਜਾਏਗਾ ਔਰ ਗੀਤਾ (ਗੀਤ), ਗ਼ਜ਼ਾਲਾ (ਗ਼ਜ਼ਲ) ਤਥਾ ਮੁਕਤਾ (ਮੁਕਤਕ) ਕੇ ਕਰ ਕਮਲੋਂ ਸੇ ਆਪਕੋ ਸਮੇ-ਸਮੇ ਪਰ ਚਟਪਟਾ ੲਵੰ ਰਸੀਲਾ ਅਲਪਾਹਾਰ (ਹਲਕਾ ਭੋਜਨ) ਭੀ ਦੀਆ ਜਾਏਗਾ। ਯਦਿ ਆਪ ਕੀ ਕੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੁਚਿ ਹੋ ਤੋ ਆਪ ਨਿਸਸੰਕੋਚ ਬਤਾ ਸਕਤੇ ਹੈਂ।
ਹਮਾਰਾ ਸਦਾ ਯਹੀ ਪ੍ਰਯਾਸ ਰਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਉੜਾਨ ਪਰ ਆਨੇ ਵਾਲੇ ਸਭੀ ਯਾਤ੍ਰੀਓਂ ਕਾ ਹਮ ਭਰਪੂਰ ਮੰਨੋਰੰਜਨ ਕਰ ਪਾਏਂ ਔਰ ਉਨਕਾ ਧਿਆਨ ਰਖੇਂ, ਫਿਰ ਭੀ ਕੁਛ ਯਾਤ੍ਰੀ ਹਮਾਰੀ ਵਿਮਾਨ ਸੇਵਾ ਕੋ ਛੋੜਕਰ ਚਲੇ ਗਏ ਥੇ। ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਕੀ ਬਾਤ ਹੈ ਕਿ ਉਨਮੇਂ ਸੇ ਕੁਛ ਯਾਤ੍ਰੀ ਆਜ ਪੁਨ: (ਫਿਰ ਸੇ) ਵਾਪਸ ਆਏ ਹੈਂ ਕਿਓਂਕਿ ਹਮਾਰਾ ਮਾਨਨਾ ਯਹੀ ਰਹਾ ਹੈ ਕਿ...:
ਆਂਖ ਕੀ ਤਿਸ਼ਨਗੀ ਕਾ ਹੀ ਕੁਝ ਇਲਾਜ ਹੋਗਾ
ਬੇਸ਼ਕ ਵੋ ਮੁਝਸੇ ਕਰਨੇ ਤਕਰਾਰ ਚਲੇ ਆਏਂ।
ਔਰ ਇਸ ਲੀਏ ਭੀ ਕਿ ਉਨਕੇ ਆਨੇ ਸੇ ਹਮਾਰੇ ਮਨ ਮੇਂ ਨਈ ਉਮੰਗੇਂ ਜਾਗੀ ਹੈਂ...:
ਬਹੁਤ ਸੇ ਗੀਤ ਖ਼ਯਾਲੋਂ ਮੇਂ ਸੋ ਰਹੇ ਥੇ ਮੇਰੇ
ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ਆਨੇ ਸੇ ਜਾਗੇ ਹੈਂ, ਕਸਮਸਾਏ ਹੈਂ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੂਚਨਾ : ਅਬ ਆਪ ਆਪਣੀ ਸੀਟ-ਬੈਲਟ ਬਾਂਧ ਲੇਂ ਔਰ ਕੁਰਸੀ ਕੀ ਪੀਠ ਸੀਧੀ ਕਰ ਲੇਂ। ਯਹ ਵਿਮਾਨ ਮਾਰਗ ਮੇਂ ਸਾਗਰ, ਪਰਵਤ, ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਔਰ ਮੈਦਾਨੋਂ ਸੇ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਪਹਲੇ ਦਿੱਲੀ ਔਰ ਫਿਰ ਵਹਾਂ ਸੇ ਮੁੰਬਈ ਜਾਏਗਾ। ਮੈਂ ਇਸ ਵਿਮਾਨ ਕੋ ਦਿੱਲੀ ਤਕ ਲੇ ਜਾਊਂਗਾ ਔਰ ਫਿਰ ਨਏ ਕੈਪਟਨ ਆਪਕੋ ਮੁੰਬਈ ਲੇ ਜਾਏਂਗੇ। ਉੜਾਨ ਭਰਨੇ ਸੇ ਪਹਲੇ ਲੰਦਨ ਨਗਰ ਕੀ ਓਰ ਸੇ ਅਪਨੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀਓਂ ਕੇ ਲੀਏ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੰਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁਆ ਹੈ, ਕ੍ਰਿਪਯਾ ਸੁਨੇਂ...:
ਜੋ ਤੁਮ ਨ ਮਾਨੋ ਮੁਝੇ ਅਪਨਾ, ਹਕ ਤੁਮ੍ਹਾਹਾ ਹੈ
ਯਹਾਂ ਜੋ ਆ ਗਯਾ ਇਕ ਬਾਰ, ਬਸ ਹਮਾਰਾ ਹੈ।
ਹਮ ਇਸ ਸਮੇ ਇੰਗਲਿਸ਼ ਚੈਨਲ ਕੇ ਉਪਰ ਸੇ ਗੁਜਰ ਰਹੇ ਹੈਂ। ਵਿਮਾਨ ਕੀ ਉਂਚਾਈ ਹੈ 28000 ਫੁਟ ਔਰ ਬਾਹਰ ਕਾ ਤਾਪਮਾਨ ਹੈ ਸ਼ੁੰਨ ਸੇ 38 ਡਿਗ੍ਰੀ ਕਮ। ਅਪਨੇ ਸੰਬੰਧੀਓਂ ਕੀ ਯਾਦ ਆਪ ਕੋ ਅਵਸ਼ਯ ਆ ਰਹੀ ਹੋਗੀ ਪਰੰਤੁ ਉਨਕੀ ਯਾਦ ਮੇਂ ਆਂਸੂ ਬਹਾਕਰ ਕ੍ਰਿਪਯਾ ਸਾਗਰ ਕੋ ਖਾਰਾ ਨ ਕਰੇਂ, ਕਿਓਂਕਿ...:
ਸਾਗਰ ਕਾ ਜਲ ਵਰਸ਼ਾ ਬਨਕਰ ਮੀਠਾ ਹੋ ਜਾਤਾ ਹੈ
ਆਂਸੂ ਚਾਹੇ ਲਾਖ ਬਹੇਂ ਪਰ ਸਵਾਦ ਵਹੀ ਰਹਤਾ ਹੈ।
ਅਬ ਹਮ ਯੂਰੋਪ ਮੇਂ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹੈਂ। ਯਹਾਂ ਇਸ ਸਮੇਂ ਪਤਝੜ ਕਾ ਮੌਸਮ ਹੈ। ਪਤਝੜ ਕਾ ਏਕ ਨਯਾ ਰੂਪ ਅਭੀ-ਅਭੀ ਖੋਜਾ ਗਿਆ ਹੈ...:
ਪੱਤੋਂ ਨੇ ਬੇਲੋਂ ਨੇ ਦੇਖੋ, ਇਕ ਇੰਦ੍ਰਧਨੁਸ਼ ਹੈ ਰਚ ਡਾਲਾ
ਵਰਸ਼ਾ ਕੇ ਇੰਦ੍ਰਧਨੁਸ਼ ਕੋ ਜੈਸੇ ਲੱਜਾ ਆਈ ਹੈ,
ਕਿਆ ਪਤਝੜ ਆਯਾ ਹੈ
ਅਬ ਆਪ ਅਪਨੀ ਸੀਟ-ਬੈਲਟ ਖੋਲ ਸਕਤੇ ਹੈ। ਵਾਤਾਨੁਕੂਲਨ ਕੋ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕਰਨੇ ਕੇ ਲੀਏ ਸੀਟ ਕੇ ਊਪਰ ਨਾੱਬ ਲਗੇ ਹੈਂ। ਵਿਮਾਨ ਮੇਂ ਧੂਮ੍ਰਪਾਨ ਕੀ ਸਖ਼ਤ ਮਨਾਹੀ ਹੈ। ਯਦਪਿ ਥੋੜੀ ਦੇਰ ਬਾਦ ਵਿਮਾਨ ਪਰਿਚਾਰੀਕਾਏਂ ਆਪਕੋ ਮਦਿਰਾ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕਰੇਂਗੀ ਜਿਸੇ ਆਪ ਸੰਯਤ ਹੋਕਰ ਪੀਏਂ ਕਿਓਂਕਿ ਹਮ ਜਾਨਤੇ ਹੈਂ ਕਿ ਕੁਛ ਆਧੁਨਿਕ ਕਿਸਮ ਕੇ ਲੇਖਕ ਕੇਵਲ ਮਦਿਰਾ ਪੀਕਰ ਕਵਿਤਾ ਯਾ ਗ਼ਜ਼ਲ ਕਾ ਸਿਰਜਨ ਕਰ ਪਾਤੇ ਹੈਂ।
ਕੁਛ ਜੋ ਪੀਕਰ ਸ਼ਰਾਬ ਲਿਖਤੇ ਹੈਂ, ਬਹਕ ਕਰ ਬੇਹਿਸਾਬ ਲਿਖਤੇ ਹੈਂ
ਜੈਸਾ ਜੈਸਾ ਖ਼ਮੀਰ ਉਠਤਾ ਹੈ, ਅੱਛਾ ਲਿਖਤੇ, ਖ਼ਰਾਬ ਲਿਖਤੇ ਹੈਂ
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੋ ਮਜ਼ਾਕ ਮੇਂ ਲੇਕਰ, ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੀ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖਤੇ ਹੈ।
ਅਬ ਹਮ ਆਪਕੋ ਆਕਸੀਜਨ ਮਾਸਕ ਔਰ ਲਾਈਫ਼ ਜੈਕੇਟ ਕੇ ਉਪਯੋਗ ਕੀ ਵਿਧੀ ਸਮਝਾਏਂਗੇ। ਵਿਮਾਨ ਮੇਂ ਹਵਾ ਕਾ ਦਬਾਵ ਕਮ ਹੋ ਜਾਨੇ ਪਰ ਯੇ ਮਾਸਕ ਅਪਨੇ ਆਪ ਨੀਚੇ ਆ ਜਾਏਂਗੇ। ਇਸੇ ਅਪਨੀ ਓਰ ਖੀਂਚੇਂ ਔਰ ਨਾਕ ਤਥਾ ਮੁੰਹ ਕੋ ਢੰਕ ਲੇਂ। ਜਬ ਹਵਾ ਕਾ ਦਬਾਵ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਏਗਾ ਤਬ ਹਮ ਆਪਕੋ ਸੂਚਿਤ ਕਰੇਂਗੇ ਔਰ ਤਭੀ ਆਪ ਆਪਨਾ ਮਾਸਕ ਹਟਾਏਂ। ਜਬ ਵਿਮਾਨ ਮੇਂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਏਗਾ, ਕਵਿਤਾ ਕਾ ਕਾਰਯਕ੍ਰਮ ਭੀ ਆਪਕੋ ਸੁਨਾਯਾ ਜਾਏਗਾ, ਕਿਓਂਕਿ...:
ਜਬ ਵਾਯੁ ਮੇਂ ਹੋ ਪ੍ਰੀਤ, ਤਭੀ ਤੋ ਕਵਿਤਾ ਹੋਗੀ
ਹੋ ਸ਼ਬਦੋਂ ਮੇਂ ਸੰਗੀਤ, ਤਭੀ ਤੋ ਕਵਿਤਾ ਹੋਗੀ
ਜਬ ਨਭ ਮੇਂ ਬਾਦਲ ਛਾਏਂ, ਮੌਸਮ ਸਾਵਨ ਕਾ
ਬਰਸੇ ਫੁਹਾਰ, ਹੋ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਮਨ-ਭਾਵਨ ਕਾ
ਜਬ ਪ੍ਰੇਮ ਕੀ ਹੋਗੀ ਜੀਤ, ਤਭੀ ਤੋ ਕਵਿਤਾ ਹੋਗੀ
ਹੋ ਸ਼ਬਦੋਂ ਮੇਂ ਸੰਗੀਤ, ਤਭੀ ਤੋ...
ਯਦਿ ਆਪਾਤ ਸਥਿਤੀ ਮੇਂ ਵਿਮਾਨ ਕੋ ਪਾਨੀ ਪਰ ਉਤਰਨਾ ਪੜੇ ਤੋ ਉਸ ਸਥਿਤੀ ਮੇਂ ਆਪਕੀ ਜੀਵਨ ਰਕਸ਼ਾ ਕੇ ਲੀਏ ਪ੍ਰਤਯੇਕ ਸੀਟ ਕੇ ਨੀਚੇ ਏਕ ਲਾਈਫ਼ ਜੈਕੇਟ ਰਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਆਪ ਜਾਣਤੇ ਹੀ ਹੈਂ ਕਿ ਪਾਨੀ ਜੀਵਨ ਦੇਤਾ ਹੈ ਤੋ ਜੀਵਨ ਲੇ ਭੀ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਯਦਪਿ ਆਪ ਲੋਗ ਟੇਮਸ ਕਾ ਪਾਨੀ ਪੀਤੇ ਰਹਤੇ ਹੈਂ ਫਿਰ ਭੀ ਭਾਰਤ ਮੇਂ ਗੰਗਾ ਜਲ ਮੇਂ ਜੋ ਬਾਤ ਹੈ ਵੋ ਟੇਮਸ ਕੇ ਪਾਨੀ ਮੇਂ ਕਹਾਂ! ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀਓਂ ਕਾ ਅੰਤਰ ਤੋ ਹਮ ਸਭੀ ਮਹਸੂਸ ਕਰਤੇ ਹੈਂ...:
ਬਾਜ਼ਾਰ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਮੇਂ ਨਦੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਹੀ ਰਹ ਜਾਤੀ ਹੈਂ
ਬਨਤੀ ਹੈਂ ਵਿਯਾਪਾਰ ਕਾ ਮਾਧਯਮ, ਮਾਂ ਨਹੀਂ ਬਨ ਪਾਤੀ ਹੈਂ।
ਅਬ ਹਮ ਯੂਰੋਪ ਕੇ ਦਕਸ਼ਿਣੀ ਹਿੱਸੇ ਮੇਂ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਚੁਕੇ ਹੈਂ। ਇਸ ਸਮੇ ਵਿਮਾਨ ਕੀ ਉਂਚਾਈ ਹੈ 36000 ਫ਼ੁਟ ਔਰ ਬਾਹਰ ਕਾ ਤਾਪਮਾਨ ਹੈ ਸ਼ੂੰਨ ਸੇ 53 ਡਿਗ੍ਰੀ ਕਮ।
ਥੋੜੀ ਹੀ ਦੇਰ ਮੇਂ ਨਾਸ਼ਤਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਆ ਜਾਏਗਾ। ਇਸੇ ਆਰਾਮ ਸੇ ਬੈਠਕਰ ਖਾਏਂ ਕਿਓਂਕਿ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਵਕ ਭੋਜਨ ਆਜਕਲ ਬਹੁਤ ਕਠਿਨਾਈ ਸੇ ਮਿਲ ਪਾ ਰਹਾ ਹੈ। ਯਹਾਂ ਵਹਾਂ ਸਭ ਤਰਫ ਆਂਤੰਕਵਾਦ ਕਾ ਜ਼ਹਰ ਫੈਲਾ ਹੁਆ ਹੈ। ਸਬਕੋ ਕੇਵਲ ਅਪਨੀ ਚਿੰਤਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਭੀ ਆਦਮੀ ਸਚ ਨਹੀਂ ਬੋਲਨਾ ਚਾਹਤਾ...:
ਹਮ ਸਚ ਬੋਲਨੇ ਸੇ ਕਬ ਤਕ ਡਰੇਂਗੇ
ਸਚ ਨਹੀਂ ਬੋਲੇਂਗੇ ਤੋ ਯੂੰ ਹੀ ਮਰੇਂਗੇ
ਆਤੰਕਵਾਦ ਕਾ ਕੋਈ ਧਰਮ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, ਕਿਆ ਯੇ ਸਚ ਹੈ
ਯੇ ਤੋ ਸੱਚਾਈ ਪਰ ਚੜਾਯਾ ਗਯਾ ਮਾਤ੍ਰ ਏਕ ਕਵਚ ਹੈ।
ਨਾਸ਼ਤੇ ਕੇ ਬਾਦ ਆਪ ਦੇਖੇਂਗੇ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮ ਪਿਆਰ ਕੀ ਜੀਤ। ਪਿਆਰ ਸੇ ਹੀ ਯਹ ਸੰਸਾਰ ਸੁਹਾਨਾ ਹੈ। ਪਿਆਰ ਕੇ ਰਸ ਮੇਂ ਡੂਬਕਰ ਹੀ ਤੋ ਕਵੀ ਅਪਨੀ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਤਾ ਹੈ...:
ਕਿਸੀ ਕੋ ਪਿਆਰ ਹੈ ਕੁਦਰਤ ਕੇ ਹਰ ਨਜ਼ਾਰੇ ਸੇ
ਜ਼ਮੀਂ ਸੇ, ਚਾਂਦ ਸੇ, ਸੂਰਜ ਸੇ, ਹਰ ਸਿਤਾਰੇ ਸੇ
ਕਲਮ ਸੇ ਉਸਕੇ ਨਈ ਬਾਤ ਜਬ ਨਿਕਲਤੀ ਹੈ
ਮਚਲ ਕੇ ਮਿਲਤੀ ਹੈ ਹਰ ਮੌਜ ਤਬ ਕਿਨਾਰੇ ਸੇ।
ਪਿਆਰ ਕੋ ਹਮੇਸ਼ਾ ਜੀਤਨਾ ਹੀ ਹੋਗਾ। ਯਹੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਹੈ ਇਸ ਫਿਲਮ ਕਾ। ਆਪ ਜਿਸਸੇ ਪਿਆਰ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਵਹ ਆਪਕੇ ਜੀਵਨ ਕਾ ਏਕ ਅਭਿੰਨ ਹਿੱਸਾ ਬਨ ਜਾਤਾ ਹੈ। ਆਪ ਹੰਸਤੇ ਹੈਂ ਤੋ ਉਸੀ ਕੇ ਲੀਏ ਔਰ ਆਂਸੂ ਬਹਾਤੇ ਹੈਂ ਤੋ ਉਸੀ ਕੇ ਲੀਏ। ਆਂਸੂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੁੱਖ ਮੇਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਹਾਏ ਜਾਤੇ। ਕਭੀ-ਕਭੀ ਖੁਸ਼ੀ ਮੇਂ ਭੀ ਆਂਸੂ ਆ ਜਾਤੇ ਹੈਂ...:
ਆਂਖ ਕੇ ਆਂਸੂ ਮੇਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਯਾ ਫਿਰ ਹੈ ਗ਼ਮ
ਫ਼ਰਕ ਕਿਆ ਪੜਤਾ ਹੈ, ਹਰ ਆਂਸੂ ਕਾ ਕਾਰਣ ਆਪ ਹੈਂ।
ਆਦਮੀ ਕੋ ਅਪਨੋਂ ਸੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪੂਰੀ ਆਦਮਜ਼ਾਤ ਸੇ ਪਿਆਰ ਹੋਗਾ ਤਭੀ ਯੇ ਦੁਨੀਆਂ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਔਰ ਜੀਵੰਤ ਬਨੇਗੀ। ਹਮ ਉਨ ਮਹਾਪੁਰਸ਼ੋਂ ਕੋ ਤੋ ਪੂਜਤੇ ਹੈਂ ਜੋ ਮਰ ਚੁਕੇ ਹੈਂ ਲੇਕਿਨ ਉਨ ਗ਼ਰੀਬੋਂ ਕੋ ਅਪਨਾ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਦੇਤੇ ਜੋ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹੈਂ ਪਰ ਜੀਵੰਤ ਨਹੀਂ ਹੈਂ। ਐਸਾ ਤੋ ਨਹੀਂ ਹੋਨਾ ਚਾਹੀਏ। ਯੇ ਸਥਿਤੀ ਬਦਲਨੀ ਹੋਗੀ...:
ਯੂੰ ਮੁਰਦੋਂ ਕੋ ਸਜਦੇ, ਬਜਾਓਗੇ ਕਬ ਤਕ
ਜੋ ਹੈ ਪੂਜਨਾ, ਜਾਨਦਾਰੋਂ ਕੋ ਪੂਜੋ
ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਅਪਨੇ ਘਰ ਪਰ ਹੀ ਮਿਲ ਜਾਏਂਗੇ ਵੋ
ਜੋ ਹਕਦਾਰ ਹੈਂ, ਉਨ ਬੇਚਾਰੋਂ ਕੋ ਪੂਜੋ।
ਪਿਆਰ ਮੇਂ ਕਈ ਬਾਰ ਐਸਾ ਭੀ ਹੋਤਾ ਹੈ ਕਿ ਆਪ ਕੇਵਲ ਤੜਪਕਰ ਰਹ ਜਾਏਂ ਔਰ ਆਪਕੀ ਵੋ ਆਪਕੋ ਨਿਗਾਹੋਂ ਸੇ ਹੀ ਕਤਲ ਕਰਕੇ ਚਲੀ ਜਾਏਂ। ਆਪ ਤੋ ਬਸ ਯਹੀ ਕਹਤੇ ਰਹ ਜਾਏਂਗੇ...:
ਸੀਨੇ ਮੇਂ ਜ਼ਖਮ ਹੈ ਮਗਰ ਟਪਕਾ ਨਹੀਂ ਲਹੂ
ਕੈਸੇ ਮਗਰ ਯੇ ਤੂਨੇ ਐ ਸੱਯਾਦ ਕੀਆ ਹੈ।
ਫਿਰ ਆਪਕੋ ਅਪਨਾ ਜੀਵਨ ਜੀਨੇ ਯੋਗਿਅ ਨਹੀਂ ਲਗੇਗਾ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਪਨੇ ਪਰ ਬੋਝ ਲਗਨੇ ਲਗੇਗੀ ਔਰ ਆਪ ਯਹ ਕਹਨੇ ਪਰ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਜਾਏਂਗੇ ਕਿ—
ਮੇਰੇ ਜੀਨੇ ਕੀ ਜੋ ਤੁਮ ਮੁਝਕੋ ਦੁਆ ਦੇਤੇ ਹੋ
ਫ਼ਾਸਲੇ ਲਹਰੋਂ ਕੇ ਸਾਹਿਲ ਸੇ ਬੜ੍ਹਾ ਦੇਤੇ ਹੋ।
ਆਪਕੋ ਲਗੇਗਾ ਕਿ ਯੇ ਦੁਨੀਆਂ ਆਪ ਕੋ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਪਾ ਰਹੀ। ਲੋਗ ਅਜੀਬ ਢੰਗ ਸੇ ਬਰਤਾਵ ਕਰੇਂਗੇ ਆਪਕੇ ਸਾਥ ਕਿਓਂਕਿ ਦੁਨੀਆਂਵਾਲੇ ਤੋ ਅਬ ਇਤਨੇ ਬਦਲ ਗਏ ਹੈਂ ਕਿ ਸਮਝ ਮੇਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਆਤੇ...:
ਪੜ੍ਹਨੇ ਸੇ ਜੋ ਸਮਝ ਨ ਆਏ, ਐਸੀ ਬਨੀ ਕਿਤਾਬ ਹੈਂ ਲੋਗ
ਇੱਜ਼ਤ ਜਿਸਸੇ ਨਹੀਂ ਝਲਕਤੀ, ਅਬ ਐਸਾ ਆਦਾਬ ਹੈਂ ਲੋਗ।
ਆਪਕੋ ਐਸਾ ਇਸ-ਲੀਏ ਭੀ ਲਗੇਗਾ ਕਿਓਂਕਿ ਆਪ ਤੋ ਪਿਆਰ ਮੇਂ ਆਪਨੀ ਸੁਧ-ਬੁਧ ਖੋ ਚੁਕੇ ਹੈਂ। ਜਿਸ-ਸੇ ਪਿਆਰ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਵੋ ਆਪਕੋ ਭਗਵਾਨ ਨਜ਼ਰ ਆਨੇ ਲਗਤਾ ਹੈ। ਉਸਕੀ ਆਵਾਜ਼...
ਤੇਰੀ ਆਵਾਜ਼ ਕੀ ਪਾਕੀਜ਼ਗੀ ਕਾ ਕਿਆ ਕਹਨਾ
ਜੈਸੇ ਮਸਜਿਦ ਸੇ ਸੁਬਹ ਕੀ ਆਜ਼ਾਨ ਆਈ ਹੋ।
ਕ੍ਰਿਪਯਾ ਧਿਆਨ ਦੀਜੀਏ। ਮੌਸਮ ਕੀ ਖ਼ਰਾਬੀ ਕੇ ਕਾਰਣ ਹਮਾਰਾ ਅਨੁਰੋਧ ਹੈ ਆਪ ਅਪਨੀ ਸੀਟ-ਬੈਲਟ ਬਾਂਧ ਲੇਂ ਔਰ ਕੁਰਸੀ ਸੀਧੀ ਕਰ ਲੇਂ। ਯਾਦ ਰਖੀਏ ਬਹੁਤ ਬਾਰ ਖ਼ਰਾਬ ਮੌਸਮ ਮੇਂ ਕੌਨ ਆਪਕੋ ਕਬ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਜਾਏ, ਇਸਕਾ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਚਲਤਾ—
ਜਗ ਸੋਚ ਰਹਾ ਥਾ ਕਿ ਹੈ ਵੋ ਮੇਰਾ ਤਲਬਗ਼ਾਰ
ਮੈਂ ਜਾਨਤਾ ਥਾ ਉਸਨੇ ਹੀ ਬਰਬਾਦ ਕੀਆ ਹੈ।
ਅਬ ਮੌਸਮ ਠੀਕ ਹੋ ਗਯਾ ਹੈ। ਆਪ ਸੀਟ-ਬੈਲਟ ਖੋਲ ਸਕਤੇ ਹੈਂ। ਥੋੜੀ ਹੀ ਦੇਰ ਮੇਂ ਡਿਯੂਟੀ-ਫ੍ਰੀ ਵਸਤੁਓਂ ਕੀ ਬਿਕ੍ਰੀ ਕੀ ਜਾਏਗੀ। ਇਨ ਵਸਤੁਓਂ ਮੇਂ ਕੁਛ ਖਾਸ ਕਿਸਮ ਕੇ ਚਮਚੇ ਭੀ ਹੈਂ। ਯੇ ਚਮਚੇ ਆਜਕਲ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਚਲਨ ਮੇਂ ਹੈਂ ਔਰ ਸਮਾਜ ਕੇ ਸਭੀ ਤਥਾਕਥਿਤ ਬੜੇ ਲੋਗੋਂ ਕੇ ਬੀਚ ਖ਼ੂਬ ਲੋਕਪ੍ਰਿਯ ਹੈਂ। ਹਰ ਬੜੇ ਆਦਮੀ ਕੇ ਕੁਛ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਚਮਚੇ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਜਿਨਕੀ ਅਦਾਏਂ ਭੀ ਨਿਰਾਲੀ ਹੋਤੀ ਹੈਂ। ਇਨਕੀ ਕੁਛ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਏਂ ਯੇ ਭੀ ਹੈਂ...:
ਚਮਚੋਂ ਕੀ ਹੋਤੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਯੇ ਖ਼ਾਸ,
ਕਿ ਹਰ ਚਮਚੇ ਕਾ ਏਕ ਹੋਤਾ ਹੈ ਬਾੱਸ।
ਸਦਾ ਮੁਸਕਰਾਤੇ ਕਰੇਂ ਯੇ ਸਲਾਮ,
ਕਰੇਂ ਗਰਵ ਜੋ ਬਾੱਸ ਹੋ ਹਮ-ਕਲਾਮ।
ਚਲੇਂ ਉਸਕੋ ਫ਼ਾੱਲੋ ਯੇ ਕਰਤੇ ਹੁਏ,
ਗੋ ਡਰ-ਡਰ ਕੇ ਫਿਰ ਭੀ ਅਕੜਤੇ ਹੁਏ।
ਮਿਲੇਂ ਬਾੱਸ ਗਰ ਏਕ ਸੇ ਇਕ ਬੜੇ,
ਤੋ ਚਮਚੋਂ ਕੀ ਕੀਮਤ ਫਟਾਫਟ ਚੜ੍ਹੇ।
ਅਬ ਆਪ ਥੋੜੀ ਦੇਰ ਵਿਸ਼ਰਾਮ ਕਰ ਸਕਤੇ ਹੈਂ। ਹਮ ਖਿੜਕੀਆਂ ਬੰਦ ਕਰ ਰਹੇ ਹੈਂ ਜਿਸਸੇ ਬਾਹਰ ਕੀ ਧੂਪ ਅੰਦਰ ਨ ਆ ਸਕੇ। ਜੋ ਯਾਤ੍ਰੀ ਵਿਮਾਨ ਮੇਂ ਸੋ ਨਹੀਂ ਸਕਤੇ ਵੇ ਹੱਥੇ ਮੇਂ ਲਗੇ ਪੇਨਲ ਸੇ ਈਅਰ-ਫ਼ੋਨ ਲਗਾਕਰ ਸੰਗੀਤ ਕਾ ਆਨੰਦ ਲੇਂ ਕਿਓਂਕਿ ਏਕ ਯਾਤ੍ਰੀ ਨੇ ਅਭੀ-ਅਭੀ ਹਮੇਂ ਬਤਾਯਾ ਹੈ ਕਿ...:
ਡਰਾ-ਡਰਾ ਸਾ ਮੈਂ ਰਾਤੋਂ ਕੋ ਜਾਗ ਜਾਤਾ ਹੂੰ,
ਨੀਂਦ ਆਤੀ ਹੈ ਮਗਰ ਸੋ ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਪਾਤਾ ਹੂੰ।
ਜਬਕਿ ਏਕ ਦੂਸਰੇ ਯਾਤ੍ਰੀ ਕੋ ਵਾਤਾਵਰਣ ਹੀ ਕੁਛ ਡਰਾਵਨਾ ਲਗਤਾ ਹੈ ਔਰ ਵੋ ਇਸਲੀਏ ਨਹੀਂ ਸੋ ਪਾਤਾ ਕਿ ਏਕ ਅਜੀਬ-ਸੀ ਖਾਮੋਸ਼ੀ ਚਾਰੋਂ ਅੋਰ ਫੈਲੀ ਹੁਈ ਹੈ...:
ਮਸਜਿਦੇਂ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਹੈਂ, ਮੰਦਿਰ ਸਭੀ ਚੁਪਚਾਪ ਹੈਂ
ਕੁਛ ਡਰੇ ਸੇ ਵੋ ਭੀ ਹੈਂ, ਔ ਸਹਮੇ ਸਹਮੇ ਆਪ ਹੈਂ।
ਵਕਤ ਹੈ ਤਿਓਹਾਰ ਕਾ, ਗਲੀਆਂ ਮਗਰ ਸੁਨਸਾਨ ਹੈਂ
ਧਰਮ ਔਰ ਜਾਤਿ ਕੇ ਝਗੜੇ, ਹੋ ਰਹੇ ਅਬ ਪਾਪ ਹੈਂ।
ਕ੍ਰਿਪਯਾ ਧਿਆਨ ਦੀਜੀਏ। ਹਮ ਦਿੱਲੀ ਕੇ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟ੍ਰੀਅ ਵਿਮਾਨਤਲ ਪਰ ਉਤਰਨੇ ਹੀ ਵਾਲੇ ਹੈਂ। ਅਪਨੀ ਸੀਟ-ਬੈਲਟ ਬਾਂਧ ਲੇਂ ਔਰ ਕੁਰਸੀ ਕੀ ਪੀਠ ਸੀਧੀ ਕਰ ਲੇਂ। ਆਸ਼ਾ ਹੈ ਆਪਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਹਿੰਦੀ ਲਿਟਰੇਚਰ (ਬੀ.ਐਚ.ਐਲ.) ਕੀ ਇਸ ਉੜਾਨ ਕਾ ਆਨੰਦ ਉਠਾਯਾ ਹੋਗਾ। ਹਮ ਆਪਕੋ ਯਹ ਬਤਾ ਦੇਂ ਕਿ ਯਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਉੜਾਨ ਲੰਦਨ ਮੇਂ ਰਹ ਰਹੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਸ਼੍ਰੀ ਤੇਜੇਂਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਕੇ ਸੌਜਨਯ ਸੇ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀ ਗਈ। ਆਪ ਸਭੀ ਸੇ ਅਨੁਰੋਧ ਹੈ ਕਿ ਹਮਾਰੀ ਸਭੀ ਉੜਾਨੋਂ ਕੋ ਅਪਨਾ ਸਮਰਥਨ ਔਰ ਸਹਿਯੋਗ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਂ।
ਜਯ ਹਿੰਦ। ਜਯ ਹਿੰਦ।
--- --- ---
21 ਅਕਤੂਬਰ 2006
ਹਿੰਦੀ ੲਵੰ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤਿ ਅਧਿਕਾਰੀ
ਭਾਰਤੀਯ ਉੱਚਾਯੋਗ, ਲੰਦਨ
ਮੇਰੇ ਲੀਏ ਕਵਿਤਾ ਕੇਵਲ ਵਿਚਾਰ ਮਾਤ੍ਰ ਨਹੀਂ ਹੈ...:: ਤੇਜੇਂਦਰ ਸ਼ਰਮਾ
ਜਬ ਆਜ ਕੀ ਕਵਿਤਾ ਪਰ ਨਿਗਾਹ ਡਾਲਤਾ ਹੂੰ ਤੋ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਪਾਤਾ ਕਿ ਗਦ ਔਰ ਪਦ ਮੇਂ ਅੰਤਰ ਕਿਆ ਹੈ! ਕਿਸੀ ਭੀ ਰਚਨਾ ਕੋ ਕਵਿਤਾ ਕਿਓਂ ਕਹਾ ਜਾਤਾ ਹੈ? ਏਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਯਹ ਭੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਤਾ ਹੈ ਕਿ ਐਸੀ ਕਵਿਤਾ ਕੋ ਪੁਰਸਕਾਰ ੲਵੰ ਸੱਮਾਨ ਕੈਸੇ ਮਿਲ ਜਾਤੇ ਹੈਂ! ਕਵਿਤਾ ਜਬ ਸੇ ਬਾਏਂ ਹਾਥ ਸੇ ਲਿਖੀ ਜਾਨੇ ਲਗੀ ਹੈ ਕਵਿਤਾ ਮੇਂ ਕੇਵਲ ਏਕ ਹੀ ਥੀਮ ਸੁਨਾਈ ਦੇਤਾ ਹੈ—ਆਕ੍ਰੋਸ਼, ਵਿਵਸਥਾ ਵਿਰੋਧ, ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ—ਬਸ ਯਹੀ ਸਬ ਮਿਲਕਰ ਕਵਿਤਾ ਬਨਾ ਦੇਤੇ ਹੈਂ।
ਨੌ ਰਸੋਂ ਮੇਂ ਸੇ ਆਠ ਤੋ ਗ਼ਾਇਬ ਹੋ ਗਏ ਲਗਤੇ ਹੈਂ। ਆਜ ਕਿਸੀ ਕੋ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਰਸ, ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ, ਦੇਸ਼-ਪ੍ਰੇਮ, ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ, ਰਿਤੂਏਂ ਆਦਿ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਨੇ ਕੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਨਹੀਂ ਦੇਤੇ। ਅ-ਤੁਕਾਂਤ ਕਵਿਤਾ ਕੇ ਨਾਮ ਪਰ ਬੇਤੁਕੀ ਕਵਿਤਾ ਰਚੀ ਜਾਤੀ ਹੈ ਔਰ ਅਪੇਕਸ਼ਾ ਕੀ ਜਾਤੀ ਹੈ ਕਿ ਪਾਠਕ ਉਸ ਕਵਿਤਾ ਕੋ ਪਸੰਦ ਭੀ ਕਰੇ। ਗੀਤ ਵਿਧਾ ਕੀ ਤੋ ਮੌਤ ਹੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।
ਏਕ ਮਜ਼ੇਦਾਰ ਵਾਕਿਆ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਕੇ ਕੁਛ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਿਤ ਕਵੀ ਯੂ.ਕੇ. ਹਿੰਦੀ ਸਮਿਤੀ ਦੁਆਰਾ ਕਵੀ ਸੰਮੇਲਨੋਂ ਕੇ ਲੀਏ ਲੰਦਨ ਬੁਲਾਏ ਗਏ। ਕਿਓਂਕਿ ਲੰਦਨ ਆਨਾ ਥਾ ਇਸ ਲੀਏ ਕਵੀਗਨੋਂ ਨੇ ਬਿਨਾ ਪੂਛੇ ਅਪਨੀ ਪੂਰੀ ਤਾਕਤ ਅਪਨੇ ਆਪਕੋ ਆਈ.ਸੀ.ਸੀ.ਆਰ. ਦੁਆਰਾ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕਰਵਾਨੇ ਮੇਂ ਲਗਵਾ ਦੀ। ਲੇਕਿਨ ਲੰਦਨ ਆਕਰ ਨਾਕ-ਭੌਂ ਸਿਕੋੜਨੇ ਲਗੇ ਕਿ ਹਮ ਮੰਚੀਯ ਕਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈਂ। ਉਨਹੋਂ ਨੇ ਅਪਨੀ ਗਦ ਨੁਮਾ ਬੋਰ ਕਵੀਤਾਏਂ ਸੁਨਾ-ਸੁਨਾਕਰ ਜਨਤਾ ਕੋ ਸੁਲਾ ਦੀਆ। ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਭਾਰਤ ਕੇ ਪਾਠਕੋਂ ਕੋ ਕਵਿਤਾ ਸੇ ਦੂਰ ਭਗਾਯਾ ਹੈ, ਠੀਕ ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਯੂ.ਕੇ. ਕੇ ਸ਼ਰੋਤਾਓਂ ਕੋ ਭੀ ਇਤਨਾ ਬੋਰ ਕੀਆ ਕਿ ਕਵੀ ਸੰਮੇਲਨ ਸਮਾਪਤ ਹੋਤੇ-ਹੋਤੇ ਹਾਲ ਲਗਭਗ ਖਾਲੀ ਹੀ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹਾ ਥਾ।
ਏਕ ਕਵੀ ਨੇ ਤੋ ਹਦ ਹੀ ਕਰ ਦੀ। ਜਬ ਉਰਦੂ ਕੀ ਏਕ ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਇਨ ਕਵੀਓਂ ਕੋ ਏਕ ਰਾਤ ਡਿਨਰ ਕੇ ਲੀਏ ਆਮੰਤ੍ਰਿਤ ਕੀਆ ਤੋ ਇਨਸੇ ਕਵਿਤਾ ਸੁਨਾਨੇ ਕੀ ਫ਼ਰਮਾਇਸ਼ ਕੀ ਗਈ। ਇਸ ਸਾਹਿਤਯ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵਿਜੇਤਾ ਕਵੀ ਨੇ ਮੰਚ ਪਰ ਆਕਰ ਕਹਾ ਕਿ ਵੇ ਅਪਨੀ ਡਾਯਰੀ ਲਾਨਾ ਭੂਲ ਗਏ ਹੈਂ ਇਸ ਲੀਏ ਅਪਨੀ ਕਵਿਤਾ ਨਹੀਂ ਸੁਨਾ ਸਕਤੇ ਕਿਓਂਕਿ ਉਨ੍ਹੇਂ ਅਪਨੀ ਕਵੀਤਾਏਂ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀਂ। ਯਹਾਂ ਤਕ ਭੀ ਠੀਕ ਥਾ, ਵੇ ਆਗੇ ਬੋਲੇ ਕਿ ਵੇ ਫ਼ੈਜ਼ ਕੀ ਏਕ ਨਜ਼ਮ ਸੁਨਾਨਾ ਚਾਹੇਂਗੇ ਜੋ ਕਿ ਉਨ੍ਹੇਂ ਯਾਦ ਹੈ। ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਤਾ ਕਿ ਐਸੀ ਕਵਿਤਾ ਕਿਸ ਕਾਮ ਕੀ ਜੋ ਕਿ ਕਵੀ ਕੋ ਸਵਯੰ ਯਾਦ ਨ ਹੋ ਸਕੇ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਨੇ ਕੁਝ ਪੰਕਤੀਆਂ ਲਿਖਵਾ ਦੀਂ...:
ਜਬ ਗਦ ਪਦ ਮੇਂ ਅੰਤਰ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਈ ਦੇ,
ਕਵਿਤਾ ਕੇ ਨਾਮ ਪਰ ਚੁਟਕੁਲਾ ਹਮੇਂ ਸੁਨਾਈ ਦੇ,
ਜਬ ਰਚਨਾ ਹੋ ਰਸਹੀਨ, ਤੋ ਫਿਰ ਕਿਆ ਕਵਿਤਾ ਹੋਗੀ!
ਹੋ ਸ਼ਬਦੋਂ ਮੇਂ ਸੰਗੀਤ, ਤਭੀ ਤੋ ਕਵਿਤਾ ਹੋਗੀ।
ਚੁਟਕਲੇ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕੇ ਹੋ ਸਕਤੇ ਹੈਂ—ਏਕ, ਜੋ ਸੁਰੇਂਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਜੈਸੇ ਕਵੀ ਸੁਨਾਤੇ ਹੈਂ ਔਰ ਦੂਸਰੇ ਵੋ ਕਵੀ ਸੁਨਾਤੇ ਹੈਂ ਜੋ ਕੇਵਲ ਅਪਨਾ ਸਤਯ ਖੋਜਤੇ ਰਹਤੇ ਹੈਂ। ਉਨਕੇ ਯਹਾਂ ਗਦ ਔਰ ਪਦ ਕੇ ਸ਼ਬਦੋਂ ਯਾ ਵਾਕਯ ਵਿਨਯਾਸ ਮੇਂ ਕੋਈ ਅੰਤਰ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ। ਵੇ ਪਾਠਕ ਸੇ ਸੰਵਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹਤੇ। ਮੇਰੀ ਕਵਿਤਾ ਅਪਨੇ ਪਾਠਕ ਸੇ ਸੰਵਾਦ ਹੈ।
ਮੈਂ ਕਵਿਤਾ ਸਾਯਾਸ (ਮਿਥ ਕੇ) ਨਹੀਂ ਲਿਖ ਸਕਤਾ। ਜਬ ਕਭੀ ਸਾਯਾਸ ਲਿਖਨਾ ਹੋਤਾ ਹੈ ਤੋ ਗਦ ਲਿਖਤਾ ਹੂੰ। ਪੇਸ਼ੇ ਸੇ ਟ੍ਰੇਨ ਡ੍ਰਾਇਵਰ ਹੂੰ। ਕਭੀ-ਕਭੀ ਤੋ ਸ਼ੇ'ਰ ਲਿਖਨੇ ਕੀ ਇਤਨੀ ਤਲਬ ਉਠਤੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਪਰ ਯਦਿ ਗਾਡੀ ਪਾਂਚ ਮਿੰਟ ਕੇ ਲੀਏ ਭੀ ਰੁਕਤੀ ਹੈ ਤੋ ਮੈਂ ਰਫ਼ ਕਾਗਜ਼ ਪਰ ਅਪਨੇ ਖ਼ਿਆਲ ਉਤਾਰ ਲੇਤਾ ਹੂੰ। ਕਵਿਤਾ ਏਕ ਬੁਖ਼ਾਰ ਕੀ ਤਰਹ ਉਤਰਤੀ ਹੈ, ਉਸੇ ਰੋਕਨਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ। ਮੇਰੀ ਪ੍ਰਿਯ ਵਿਧਾ ਗਜ਼ਲ ਹੈ, ਜਹਾਂ ਦੋ ਪੰਕਤੀਓਂ ਮੇਂ ਬੜੀ ਬਾਤ ਕਹੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਨਿਦਾ ਫ਼ਾਜ਼ਲੀ ਕੀ ਦੋ ਪੰਕਤੀਓਂ ਪਰ ਪੂਰੀ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖੀ ਜਾ ਸਕਤੀ ਹੈ—
ਘਰ ਸੇ ਮਸਜਿਦ ਹੈ ਬਹੁਤ ਦੂਰ, ਚਲੋ ਯੂੰ ਕਰ ਲੇਂ
ਕਿਸੀ ਰੋਤੇ ਹੁਏ ਬੱਚੇ ਕੋ ਹੰਸਾਯਾ ਜਾਏ।
ਮੇਰੇ ਭੀਤਰ ਕਾ ਕਵੀ/ਲੇਖਕ ਅਪਨੇ ਆਸਪਾਸ ਕੇ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਸੇ ਜੁੜਾ ਰਹਤਾ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਲੀਏ ਇੰਗਲੈਂਡ ਅਬ ਵਿਦੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ—ਘਰ ਹੈ ਮੇਰਾ। ਵਹਾਂ ਜੋ ਕੁਛ ਘਟਤਾ ਹੈ ਮੁਝੇ ਉਤਨਾ ਹੀ ਆਂਦੋਲਿਤ (ਡੋਵਾਂਡੋਲ) ਕਰਤਾ ਹੈ ਜਿਤਨਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਕਾ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ। ਆਤੰਕਵਾਦ ਚਾਹੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਮੇਂ ਹੋ, ਦਿੱਲੀ ਮੇਂ ਹੋ ਯਾ ਫਿਰ ਲੰਦਨ ਮੇਂ, ਮੇਰੇ ਮਨ ਪਰ ਉਸਕੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਏਕ-ਸੇ ਬਨਤੇ ਹੈਂ। ਮੈਂ ਸ਼ੈਰੀ ਬਲੇਯਰ, ਟੋਨੀ ਬਲੇਯਰ ਯਾ ਡੇਵਿਡ ਬਲੰਕੇਟ ਪਰ ਵਿਅੰਗ ਰਚਨੇ ਮੇਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ। ਇੰਗਲੈਂਡ ਕਾ ਪਤਝੜ ਦੁਨੀਆਂ ਕੀ ਸਬਸੇ ਰੰਗੀਨ ਰਿਤੁ ਹੈ। ਮੈਂ ਇਸ ਰਿਤੁ ਸੇ ਅਛੂਤਾ ਨਹੀਂ ਰਹ ਪਾਤਾ। ਮੇਰੇ ਸ਼ਹਰ ਹੈਰੋ ਮੇਂ ਜੋ ਬਦਲਾਵ ਆਤੇ ਹੈਂ, ਮੁਝੇ ਝਕਝੋਰਤੇ ਹੈਂ। ਜਹਾਂ ਅਨਯ ਹਿੰਦੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਲੇਖਕ ਭਾਰਤ ਕੀ ਓਰ ਦੇਖਕਰ ਨਾੱਸਟੇਲਜਿਕ ਹੋ ਜਾਤੇ ਹੈਂ ਮੈਂ ਸੋਚਤਾ ਹੂੰ ਕਿ ਮੇਰਾ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਦੇਸ਼ ਮੁਝੇ ਕਿਆ ਕਹ ਰਹਾ ਹੈ। ਟੇਮਸ ਕੇ ਆਸਪਾਸ ਕਾ ਆਰਥਿਕ ਮਾਹੌਲ ਗੰਗਾ ਕੇ ਅਲੌਕਿਕ ਮਹਤੱਵ ਸੇ ਉਸਕੀ ਸੀਧੀ ਤੁਲਨਾ ਕਰਵਾਤਾ ਹੈ। ਮਨ ਆਂਦੋਲਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਔਰ ਯਹੀ ਹੈ ਵੋ ਭਾਵਨਾ ਜੋ ਮੁਝ ਸੇ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਵਾਤੀ ਹੈ।
ਕੁਛ ਕਵੀਤਾਏਂ ਮੇਰੇ ਲੀਏ ਭੀ ਬਹੁਤ ਨਿਜੀ ਹੋਤੀ ਹੈਂ ਲੇਕਿਨ ਪ੍ਰਯਾਸ ਯਹੀ ਹੋਤਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਮੇਰਾ ਨਿਜੀ ਹੈ, ਵੋ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਲਿਖਾ ਜਾਏ ਕਿ ਸਬਕਾ ਹੋ ਜਾਏ। ਯਦਿ ਮੈਂ ਕਹੂੰ ਕਿ ਗਜ਼ਲ ਲਿਖਨੇ ਕੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਵਿਰਾਸਤ ਮੇਂ ਮੁਝੇ ਅਪਨੇ ਸਵਰਗੀਅ ਪਿਤਾ ਸ਼੍ਰੀ ਨੰਦ ਗੋਪਾਲ ਮੋਹਲਾ 'ਨਾਗਮਣਿ' ਸੇ ਮਿਲੀ ਔਰ ਉਸ ਕਲਾ ਕੋ ਨਿਖਾਰਾ ਕਾੱਵੇਂਟਰੀ ਕੇ ਸ਼੍ਰੀ ਪ੍ਰਾਣ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ, ਤੋ ਯੇ ਕੋਈ ਅਤਿਸ਼ਯੋਕਤੀ (ਅੱਤ-ਕਥਨੀ) ਨਹੀਂ ਹੋਗੀ। ਵੇ ਮੇਰੀ ਰਚਨਾਓਂ ਕੋ ਪੜ੍ਹਤੇ ਹੈਂ, ਉਨ੍ਹੇਂ ਸੰਵਾਰਤੇ ਹੈਂ ਔਰ ਮੁਝੇ ਗਜ਼ਲ ਕੀ ਬਾਰੀਕੀਆਂ ਸਮਝਾਤੇ ਹੈਂ। ਵੈਸੇ ਮੇਰੇ ਮਿਤ੍ਰ ਅਨਿਲ ਸ਼ਰਮਾ ਸਮੇ-ਸਮੇ ਪਰ ਮੁਝੇ ਸਮਝਾਤੇ ਰਹੇ ਹੈਂ ਕਿ ਮੁਝੇ ਕਵਿਤਾ ਕੀ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਭਾਈ ਪਦਮੇਸ਼ ਗੁਪਤ ਕੋ ਭੀ ਮੇਰੀ ਗਜ਼ਲੋਂ ੲਵੰ ਕਵੀਤਾਓਂ ਕੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਮੇਰੀ ਕਹਾਨੀਆਂ ਕਹੀਂ ਅਧਿਕ ਪਸੰਦ ਆਤੀ ਹੈਂ। ਲੇਕਿਨ ਮੈਂ ਉਨ ਦੋਨੋਂ ਕੀ ਬਾਤ ਨਹੀਂ ਮਾਨ ਪਾਯਾ ਹੂੰ। ਆਖਿਰ ਏਕ ਸੱਚੇ ਕਵੀ ਕੀ ਯੇ ਭੀ ਤੋ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੋਤੀ ਹੈ ਨਾ!
ਮੈਂ ਭਾਰਤ ਕੇ ਤਥਾਕਥਿਤ ਮਹਾਨ ਕਵੀਓਂ ਕੀ ਕਵੀਤਾਏਂ ਪੜ੍ਹਤਾ ਹੂੰ ਤੋ ਕੇਵਲ ਇਸ ਲੀਏ ਕਿ ਸਮਝ ਪਾਊਂ ਕਿ ਮੁਝੇ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕੀ ਕਵਿਤਾ ਨਹੀਂ ਲਿਖਨੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਅਪਨੇ ਆਪ ਕੋ ਗਜ਼ਲਕਾਰੋਂ ਕੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਪਾਤਾ ਹੂੰ। ਰਾਜੇਸ਼ ਰੇੱਡੀ, ਸੂਰਯਭਾਨੁ ਗੁਪਤ, ਹਸਤੀਮਲ ਹਸਤੀ, ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵਿਵੇਕ ਆਦਿ ਕੀ ਗਜ਼ਲੇਂ ਮੁਝੇ ਕਿਸੀ ਭੀ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਿਤ, ਪੁਰਸਕ੍ਰਿਤ ਔਰ ਸੱਮਾਨਿਤ ਤਥਾਕਥਿਤ ਕਵੀ ਸੇ ਬੇਹਤਰ ਲਗਤੀ ਹੈਂ। ਮੇਰੇ ਲੀਏ ਕਵਿਤਾ ਕੇਵਲ ਵਿਚਾਰ ਮਾਤ੍ਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਵਿਤਾ ਮੇਂ ਅਭੀਵਿਅਕਤੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹੈ। ਕਵਿਤਾ ਕੋ ਦਿਮਗ ਸੇ ਕਹੀਂ ਅਧਿਕ ਮੈਂ ਦਿਲ ਕੇ ਕਰੀਬ ਮਾਨਤਾ ਹੂੰ। ਕਵਿਤਾ ਜਬ ਤਕ ਦਿਲ ਕੋ ਨ ਛੂ ਜਾਏ, ਤਬ ਤਕ ਯਹ ਕੇਵਲ ਇੰਟੇਲੇਕਚੁਅਲ ਅੱਯਾਸ਼ੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਸੇ ਫ਼ਿਲਮੀ ਨਗ਼ਮੋਂ ਔਰ ਗਜ਼ਲੋਂ ਕੋ ਆਜ ਕੀ ਕਵਿਤਾ ਸੇ ਕਹੀਂ ਬੇਹਤਰ ਮਾਨਤਾ ਹੂੰ ਕਿਓਂਕਿ ਵੇ ਕਵਿਤਾ ਕੀ ਸੀਧੀ-ਸਾਦੀ ਕਸੌਟੀ ਪਰ ਖਰੇ ਉਤਰਤੇ ਹੈਂ।
—ਤੇਜੇਂਦਰ ਸ਼ਰਮਾ
ਸੰਪਰਕ :-
Tejender Sharma, 27 Romilly Drive, Watford, Carpenders Park, WD19 5EN , (Hertfordshire), United Kingdom.
Mob.: 00447400313433.
--- --- ---
ਪਹਲਾ ਪੜਾਵ :-
ਟੇਮਸ ਕੇ ਤਟ ਸੇ...
=============================
ਕਿਨਾਰਾ ਟੇਮਸ ਕਾ ਹਰ ਬਾਰ ਯਹੀ ਕਹਤਾ ਹੈ
ਯੇ ਮੇਰੇ ਆਂਸੂ ਹੈਂ ਜੋ ਪਾਨੀ ਯਹਾਂ ਬਹਤਾ ਹੈ।
ਮੁਝੇ ਬੇਗਾਨਾ ਹੀ ਸਮਝੇ, ਨ ਕਭੀ ਪਿਆਰ ਕਰੇ
ਵੈਸੇ ਹਰ ਦੇਸ਼ ਕਾ ਬਾਸ਼ਿੰਦਾ ਯਹਾਂ ਰਹਤਾ ਹੈ।
=============================
ਪੁਸਤਕ ਕੇ ਇਸ ਚਰਣ ਮੇਂ ਤੇਜੇਂਦਰ ਭਾਈ ਨੇ ਅਪਣੀ 12. ਕ੍ਰਿਤਿਓਂ ਕੋ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਆ ਹੈ ਆਈਏ ਔਰ ਦੇਖੀਏ ਭਲਾ ਕਿਆ ਕਹਤੇ ਹੈਂ…
01.ਟੇਮਸ ਕਾ ਪਾਨੀ...
02. ਯੇ ਘਰ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਹੈ ਇਸਕੋ ਨਾ ਕਹੋ ਬੇਗਾਨਾ...
03. ਡਰੇ, ਸਹਮੇ, ਬੇਜਾਨ ਚੇਹਰੇ...
04. ਯੇ ਅਚਾਨਕ ਇਸੇ ਹੁਆ ਕਿਆ ਹੈ ?
05. ਕਿ ਅਪਨੇ ਸ਼ਹਰ ਮੇਂ, ਅਪਨਾ ਨਹੀਂ ਠਿਕਾਨਾ ਹੈ...
06. ਕਿਆ ਪਤਝੜ ਆਯਾ ਹੈ ?
07. ਲੰਦਨ ਮੇਂ ਬਰਸਾਤ...
08. ਨਹੀਂ ਹੈ ਕੋਈ ਸ਼ਾਨ...
09. ਮੇਰੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਕਾ ਰੰਗ...
10. ਦੋਹਰਾ ਨਾਗਰਿਕ...
11. ਸੋ ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਪਾਤਾ ਹੂੰ...
12. ਐ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਕੇ ਬਨਨੇ ਵਾਲੇ ਭਵਿਸ਼ਯ
--- --- ---
01.ਟੇਮਸ ਕਾ ਪਾਨੀ...
ਟੇਮਸ ਕਾ ਪਾਨੀ, ਨਹੀਂ ਹੈ ਸਵਰਗ ਕਾ ਦੁਆਰ
ਯਹਾਂ ਲਗਾ ਹੈ, ਇਕ ਵਿਚਿਤ੍ਰ ਮਾਯਾ ਬਾਜ਼ਾਰ !
ਪਾਨੀ ਹੈ ਮਟਿਯਾਯਾ, ਗੋਰੇ ਹੈਂ ਲੋਗੋਂ ਕੇ ਤਨ
ਮਾਯਾ ਕੇ ਮਕੜਜਾਲ ਮੇਂ, ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਈ ਦੇਤਾ ਮਨ !
ਟੇਮਸ ਕਹਾਂ ਸੇ ਆਤੀ ਹੈ, ਕਹਾਂ ਚਲੀ ਜਾਤੀ ਹੈ
ਐਸੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਹਮਾਰੇ ਮਨ ਮੇਂ ਨਹੀਂ ਜਗਾ ਪਾਤੀ ਹੈ !
ਟੇਮਸ ਬਸ ਹੈ !...ਟੇਮਸ ਅਪਨੀ ਜਗਹ ਬਰਕਰਾਰ ਹੈ !
ਕਹਨੇ ਕੋ ਉਸਕੇ ਆਸਪਾਸ ਕਲਾ ਔਰ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਕਾ ਸੰਸਾਰ ਹੈ !
ਟੇਮਸ ਕਭੀ ਖਾੜੀ ਹੈ ਤੋ ਕਭੀ ਸਾਗਰ ਹੈ
ਉਸਕੇ ਪ੍ਰਤੀ ਲੋਗੋਂ ਕੇ ਮਨ ਮੇਂ, ਨ ਸ਼ਰਧਾ ਹੈ ਨ ਆਦਰ ਹੈ !
ਬਾਜ਼ਾਰ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਮੇਂ ਨਦੀਆਂ, ਨਦੀਆਂ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਤੀ ਹੈਂ
ਬਨਤੀ ਹੈਂ ਵਿਯਾਪਾਰ ਕਾ ਮਾਧਯਮ, ਮਾਂ ਨਹੀਂ ਬਨ ਪਾਤੀ ਹੈਂ !
ਟੇਮਸ ਦਸਕੋਂ, ਸ਼ਤਾਬਦੀਓਂ ਤਕ ਕਰਤੀ ਹੈ ਗੰਗਾ ਪਰ ਰਾਜ
ਫਿਰ ਸਿਕੁੜ ਜਾਤੀ ਹੈ, ਢੂੰਢਤੀ ਰਹਿ ਜਾਤੀ ਹੈ ਅਪਨਾ ਤਾਜ !
ਟੇਮਸ ਦੌਲਤ ਹੈ, ਪ੍ਰੇਮ ਹੈ ਗੰਗਾ; ਟੇਮਸ ਐਸ਼ਵਰਯ ਹੈ ਭਾਵਨਾ ਗੰਗਾ
ਟੇਮਸ ਜੀਵਨ ਕਾ ਪ੍ਰਮਾਦ ਹੈ, ਮੋਕਸ਼ ਕੀ ਕਾਮਨਾ ਹੈ ਗੰਗਾ ।
ਜੀ ਲਗਾਨੇ ਕੇ ਕਈ ਸਾਧਨ ਹੈਂ ਟੇਮਸ ਨਦੀ ਕੇ ਆਸਪਾਸ
ਗੰਗਾ ਮੈਯਾ ਮੇਂ ਜੀ ਲਗਾਤਾ ਹੈ, ਹਮਾਰਾ ਅਪਨਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ !
--- --- ---
02. ਯੇ ਘਰ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਹੈ ਇਸਕੋ ਨਾ ਕਹੋ ਬੇਗਾਨਾ...
ਜੋ ਤੁਮ ਨ ਮਾਨੋ ਮੁਝੇ ਅਪਨਾ, ਹਕ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਹੈ
ਯਹਾਂ ਜੋ ਆ ਗਿਆ ਇਕ ਬਾਰ, ਬਸ ਹਮਾਰਾ ਹੈ ।
ਕਹਾਂ ਕਹਾਂ ਕੇ ਪਰਿੰਦੇ, ਬਸੇ ਹੈਂ ਆ ਕੇ ਯਹਾਂ
ਸਭੀ ਕਾ ਦਰਦ ਮੇਰਾ ਦਰਦ, ਬਸ ਖ਼ੁਦਾਰਾ ਹੈ ।
ਨਦੀ ਕੀ ਧਾਰ ਬਹੇ ਆਗੇ, ਮੁੜ ਕੇ ਨ ਦੇਖੇ
ਨ ਸਮਝੋ ਇਸਕੋ ਭੰਵਰ ਅਬ ਯਹੀ ਕਿਨਾਰਾ ਹੈ ।
ਜੋ ਛੋੜ ਆਏ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਹੈ ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਉਸਸੇ
ਬਹੇ ਬਯਾਰ1 ਜੋ, ਸਮਝੋ ਨ ਤੁਮ, ਸ਼ਰਾਰਾ2 ਹੈ ।
ਯਹ ਘਰ ਤੁਮ੍ਹਾਹਾ ਹੈ ਇਸਕੋ ਨ ਕਹੋ ਬੇਗਾਨਾ
ਮੁਝੇ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ, ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਅਬ ਮੇਰਾ ਸਹਾਰਾ ਹੈ ।
--- --- ---
1.ਬਯਾਰ : ਪਵਨ, ਹਵਾ; 2.ਸ਼ਰਾਰ : ਅੰਗਾਰ।
--- --- ---
03. ਡਰੇ, ਸਹਮੇ, ਬੇਜਾਨ ਚੇਹਰੇ...
ਅਪਨੇ ਚਾਰੋਂ ਓਰ
ਨਿਗਾਹ ਦੌੜਾਤਾ ਹੂੰ,
ਤੋ ਡਰੇ, ਸਹਮੇ, ਬੇਜਾਨ
ਚੇਹਰੇ ਪਾਤਾ ਹੂੰ ।
ਡੂਬੇ ਹੈਂ ਗਹਰੀ ਸੋਚ ਮੇਂ
ਭੈ-ਭੀਤ ਮਾਂ, ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਪਿਤਾ
ਅਪਨੇ ਹੀ ਬੱਚੋਂ ਮੇਂ ਦੇਖਤੇ ਹੈਂ
ਅਪਨੇ ਹੀ ਸੰਸਕਾਰੋਂ ਕੀ ਚਿਤਾ ।
ਜਬ ਭਾਸ਼ਾ ਕੋ ਦੇ ਦੀ ਵਿਦਾਈ
ਕਹਾਂ ਸੇ ਪਾਏਂ ਸੰਸਕਾਰ
ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਭਲਾ ਕੈਸੇ ਢੋਏ
ਭਾਰਤੀਅ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਕਾ ਭਾਰ
ਸਮੱਸਿਆ ਖੜੀ ਹੈ ਮੂੰਹ ਬਾਯੇ
ਯਹਾਂ ਰਹੇਂ ਯਾ ਵਾਪਸ ਗਾਂਵ ਚਲੇ ਜਾਏਂ ?
ਤਨ ਯਹਾਂ ਹੈ, ਮਨ ਵਹਾਂ
ਤ੍ਰਿਸ਼ੰਕੂ ! ਅਭਿਸ਼ਪਤ-ਆਤਮਾਏਂ 3 !
ਸੰਸਕਾਰੋਂ ਕੇ ਬੀਜ ਬੋਨੇ ਕਾ
ਸਮੇ ਥਾ ਜਬ
ਲਕਸ਼ਮੀ-ਉਪਾਰਜਨ4 ਕੇ ਕਾਰੀਓਂ ਮੇਂ
ਵਿਅਸਤ ਰਹੇ ਤਬ !
ਕਹਾਵਤ ਪੁਰਾਨੀ ਹੈ
ਬਬੂਲ ਔਰ ਆਮ ਕੀ
ਲਕਸ਼ਮੀ ਔਰ ਸਰਸਵਤੀ ਕੀ
ਸੁਬਹ ਔਰ ਸ਼ਾਮ ਕੀ
ਸੁਵਿਧਾਓਂ ਔਰ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਕੀ ਲੜਾਈ
ਸਦੀਓਂ ਸੇ ਹੈ ਚਲੀ ਆਈ
ਯਦਿ ਪਾਰ ਪਾਨਾ ਹੋ ਇਸਕੇ, ਤੋ
ਬੁੱਧਮ ਸ਼ਰਣਮ ਗੱਛਾਮਿ !
--- --- ---
3.ਅਭਿਸ਼ਪਤ-ਆਤਮਾਏਂ : ਸ਼ਾਪਿਤ ਰੂਹੇਂ; 4.ਲਕਸ਼ਮੀ-ਉਪਾਰਜਨ : ਧਨ ਜੁਟਾਨੇ ਮੇਂ
--- --- ---
04. ਯੇ ਅਚਾਨਕ ਇਸੇ ਹੁਆ ਕਿਆ ਹੈ ?
ਨਾਕ ਊਂਚੀ ਥੀ ਸ਼ਹਰ ਕੀ ਮੇਰੇ
ਯੇ ਅਚਾਨਕ ਇਸੇ ਹੁਆ ਕਿਆ ਹੈ ?
ਚੇਹਰੇ ਪਹਚਾਨ ਮੇਂ ਨਹੀਂ ਆਤੇ
ਤੁਮ ਹੀ ਬਤਾਓ ਮਾਜਰਾ5 ਕਿਆ ਹੈ ?
ਮਰਜ਼ ਕਾ ਕੁਛ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਚਲਤਾ
ਕੈਸੇ ਜਾਨੇ ਕਿ ਫਿਰ ਦਵਾ6 ਕਿਆ ਹੈ ?
ਬਾਗ਼ ਮੇਂ ਜਿਸਨੇ ਬਨਾ ਡਾਲੇ ਭਵਨ
ਤਯ ਕਰੋ ਉਸਕੀ ਫਿਰ ਸਜ਼ਾ ਕਿਆ ਹੈ ?
ਰਿਸ਼ਤੋਂ ਕੀ ਅਹਮੀਅਤ ਮਿਟਾ ਡਾਲੀ
ਜਾਨੇ ਕਿਸਮਤ ਮੇਂ ਅਬ ਬਦਾ ਕਿਆ ਹੈ ?
ਭੇੜ ਕੀ ਖਾਲ ਸਬਨੇ ਓਢ੍ਹੀ ਹੈ
ਕੈਸੇ ਜਾਨੇ ਕਿ ਭੇੜੀਆ ਕਿਆ ਹੈ ?
ਦਿਲ ਸੇ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਪਿਆਰ ਹਮ ਜੈਸੇ
ਜੋ ਨਹੀਂ ਜਾਨਤੇ ਜਫ਼ਾ7 ਕਿਆ ਹੈ ।
ਔਰ ਇਕ ਵੋ ਹੈਂ ਜੋ ਸਮਝ ਕਰ ਭੀ
ਨ ਸਮਝ ਪਾਤੇ ਹੈਂ ਵਫ਼ਾ ਕਿਆ ਹੈ।
ਕਿਸਕੋ ਦਿਖਲਾਏਂ ਦਰਦ ਦਿਲ ਕਾ ਹਮ
ਨ ਕੋਈ ਜਾਨਤਾ ਸ਼ਫ਼ਾ8 ਕਿਆ ਹੈ ?
--- --- ---
5.ਮਾਜਰਾ : ਕਾਰਣ; 6.ਦਵਾ : ਇਲਾਜ਼; 7.ਜਫ਼ਾ : ਬੇਵਫ਼ਾਈ: 8.ਸ਼ਫ਼ਾ : ਇਲਾਜ਼
--- --- ---
05. ਕਿ ਅਪਨੇ ਸ਼ਹਰ ਮੇਂ, ਅਪਨਾ ਨਹੀਂ ਠਿਕਾਨਾ ਹੈ...
ਅਜਬ-ਸੀ ਬਾਤ ਹੈ, ਅਜਬ-ਸਾ ਯੇ 'ਫ਼ਸਾਨਾ ਹੈ
ਕਿ ਅਪਨੇ ਸ਼ਹਰ ਮੇਂ, ਅਪਨਾ ਨਹੀਂ ਠਿਕਾਨਾ ਹੈ ।
ਵਤਨ ਕੋ ਛੋੜ, ਇਸ ਸ਼ਹਰ ਸੇ ਬਨਾਯਾ ਰਿਸ਼ਤਾ
ਯਹਾਂ ਮਗਰ ਨ ਕੋਈ ਯਾਰ, ਨ ਯਾਰਾਨਾ ਹੈ ।
ਸੁਬਹ ਕੀ ਸਰਦ ਹਵਾਓਂ ਸੇ ਲੜਤਾ ਜਾਤਾ ਹੂੰ
ਸ਼ਾਮ ਤਕ ਥਕ ਕੇ ਚੂਰ ਹੋ ਕੇ ਲੌਟ ਆਨਾ ਹੈ ।
ਮਗਰ ਵੋ ਕੁਛ ਤੋ ਹੈ, ਜੋ ਮੁਝਕੋ ਯਹਾਂ ਰੋਕੇ ਹੈ
ਇਸੀ ਕੋ ਅਬ ਮੁਝੇ ਅਪਨਾ ਵਤਨ ਬਨਾਨਾ ਹੈ ।
ਯਹਾਂ ਸਮਝਤੇ ਹੈਂ ਇਨਸਾਨ ਕੋ ਸਭੀ ਇਨਸਾਂ
ਤਭੀ ਤੋ ਅਬ ਮੁਝੇ ਵਾਪਸ ਨ ਗਾਂਵ ਜਾਨਾ ਹੈ ।
--- --- ---
06. ਕਿਆ ਪਤਝੜ ਆਯਾ ਹੈ ?
ਪੱਤੋਂ ਨੇ ਲੀ ਅੰਗੜਾਈ ਹੈ
ਕਿਆ ਪਤਝੜ ਆਯਾ ਹੈ
ਇਕ ਰੰਗੋਲੀ ਬਿਖਰਾਈ ਹੈ
ਕਿਆ ਪਤਝੜ ਆਯਾ ਹੈ ?
ਰੰਗੋਂ ਕੀ ਜੈਸੇ ਨਈ ਛਟਾ
ਹੈ ਛਾਈ ਸਭੀ ਦਰਖ਼ਤੋਂ ਪਰ
ਪਸ਼ਚਿਮ ਮੇਂ ਜੈਸੇ ਆਜ ਪਿਯਾ
ਚਲਤੀ ਪੁਰਵਾਈ ਹੈ
ਕਿਆ ਪਤਝੜ ਆਯਾ ਹੈ ?
ਪੱਤੋਂ ਨੇ ਕੈਸੇ ਫੂਲੋਂ ਕੋ
ਦੇ ਡਾਲੀ ਏਕ ਚੁਨੌਤੀ ਹੈ
ਸੁੰਦਰਤਾ ਕੇ ਇਸ ਆਲਮ9 ਮੇਂ
ਇਕ ਮਸਤੀ ਛਾਈ ਹੈ
ਕਿਆ ਪਤਝੜ ਆਯਾ ਹੈ ?
ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਦੇਖੋ ਪੱਤੋਂ ਕੋ
ਹੈ ਏਕ ਨਯਾ ਪਰਿਧਾਨ10 ਦੀਆ
ਦੁਲਹਨ ਜੈਸੇ ਕਰਕੇ ਸ਼ਿੰਗਾਰ
ਸਕੁਚੀ ਸ਼ਰਮਾਈ ਹੈ
ਕਿਆ ਪਤਝੜ ਆਯਾ ਹੈ ?
ਪੱਤੋਂ ਨੇ ਬੇਲੋਂ ਨੇ ਦੇਖੋ
ਇਕ ਇੰਦ੍ਰਧਨੁਸ਼ ਹੈ ਰਚ ਡਾਲਾ
ਵਰਸ਼ਾ ਕੇ ਇੰਦ੍ਰ੍ਰ੍ਰ੍ਰ੍ਰ੍ਰ੍ਰ੍ਰ੍ਰ੍ਰ੍ਰ੍ਰ੍ਰ੍ਰ੍ਰ੍ਰ੍ਰ੍ਰ੍ਰਧਨੁਸ਼ ਕੋ ਜੈਸੇ
ਲੱਜਾ ਆਈ ਹੈ
ਕਿਆ ਪਤਝੜ ਆਯਾ ਹੈ ?
ਨਾਰੰਗੀ, ਬੈਂਗਨੀ, ਲਾਲ ਸੁਰਖ਼
ਕਥਈ, ਸ਼ਵੇਤ ਭੀ ਦਿਖਤੇ ਹੈਂ
ਥਾ ਬਾਸੀ ਪੜ ਗਿਆ ਰੰਗ ਹਰਾ
ਮੁਕਤੀ ਦਿਲਵਾਈ ਹੈ
ਕਿਆ ਪਤਝੜ ਆਈ ਹੈ ?
ਕੋਈ ਵਰਸ਼ਾ ਕਾ ਗੁਣਗਾਨ ਕਰੇ
ਕੋਈ ਗੀਤ ਬਸੰਤ ਕੇ ਗਾਤਾ ਹੈ
ਮੇਰੇ ਬਦਰੰਗ ਸੇ ਜੀਵਨ ਮੇਂ
ਛਾਈ ਤਰੁਣਾਈ ਹੈ
ਕਿਆ ਪਤਝੜ ਆਯਾ ਹੈ ?
--- --- ---
9.ਆਲਮ : ਮਾਹੌਲ, ਵਾਤਾਵਰਣ; 10.ਪਰਿਧਾਨ : ਛਵੀ, ਰੰਗ-ਰੂਪ, ਹੁਸਨ
--- --- ---
07. ਲੰਦਨ ਮੇਂ ਬਰਸਾਤ...
ਐਸੀ ਜਗਹ ਪੇ ਆਕੇ ਬਸ ਗਿਆ ਹੂੰ ਦੋਸਤੋ
ਬਾਰਿਸ਼ ਕਾ ਜਹਾਂ ਕੋਈ ਭੀ ਹੋਤਾ ਨਹੀਂ ਮੌਸਮ ।
ਪਤਝੜ ਹੋ ਯਾ ਸਰਦੀ ਹੋ ਯਾ ਗਰਮੀ ਕਾ ਹੋ ਆਲਮ
ਵਰਸ਼ਾ ਕੀ ਫੁਹਾਰੇਂ ਹੈਂ ਬਸ ਗਿਰਤੀ ਰਹੇਂ ਹਰਦਮ ।।
ਮਿੱਟੀ ਹੈ ਯਹਾਂ ਗੀਲੀ, ਪਾਨੀ ਭੀ ਗਿਰੇ ਚੁਪ-ਚੁਪ
ਨਾ ਨਾਵ ਹੈ ਕਾਗਜ਼ ਕੀ, ਛਪ-ਛਪ ਨਾ ਸੁਨਾਈ ਦੇ ।
ਵੋ ਸੌਂਧੀ-ਸੀ ਮਿੱਟੀ ਕੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਭੀ ਨਹੀਂ ਆਤੀ
ਵੋ ਭੀਗੀ ਲਟੋਂ ਵਾਲੀ, ਕਮਸਿਨ ਨਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ।।
ਇਸ ਸ਼ਹਰ ਕੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਕਾ ਨਾ ਕੋਈ ਭਰੋਸਾ ਹੈ
ਪਲ-ਭਰ ਮੇਂ ਚੁਭੇ ਸੂਰਜ, ਪਲ-ਭਰ ਮੇਂ ਦਿਖੇਂ ਬਾਦਲ ।
ਕਿਆ ਖੇਲ ਹੈ ਕੁਦਰਤ ਕਾ, ਯੇ ਕੈਸੇ ਨਜ਼ਾਰੇ ਹੈਂ
ਸਬ ਕੁਛ ਹੈ ਮਗਰ ਫਿਰ ਭੀ ਨਾ ਦਿਲ ਮੇਂ ਕੋਈ ਹਲਚਲ ।।
ਚੇਹਰੇ ਨਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇਂ, ਛਾਤੋਂ ਕੀ ਬਨੇਂ ਚਾਦਰ
ਅਪਨਾ ਨਾ ਦਿਖੇ ਕੋਈ, ਸਬ ਲਗਤੇ ਹੈਂ ਬੇਗਾਨੇ ।
ਲਗਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਜੈਸੇ ਯਹ ਪਿਆਰ ਕਾ ਮੌਸਮ ਹੈ
ਸ਼ੱਮਾਂ ਹੋ ਬੁਝੀ 'ਗਰ ਤੋ, ਕੈਸੇ ਜਲੇਂ ਪਰਵਾਨੇ ।।
--- --- ---
08. ਨਹੀਂ ਹੈ ਕੋਈ ਸ਼ਾਨ...
ਇਸ ਦੇਸ਼ ਕੇ
ਨੌਜਵਾਨੋਂ ਨੇ
ਕਰ ਦੀਆ ਹੈ ਯਹ ਐਲਾਨ
ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੀਏ ਲੜਨੇ
ਔਰ ਜਾਨ ਦੇਨੇ ਮੇਂ
ਨਹੀਂ ਹੈ ਕੋਈ ਸ਼ਾਨ
ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੇ ਕਾਬਿਲ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਇਸ ਦੇਸ਼ ਕਾ ਨੇਤ੍ਰਿਤਵ
ਦੇਤਾ ਹੈ ਧੋਖਾ, ਕਰਤਾ ਹੈ ਗੁਮਰਾਹ
ਹਿਲਾਤਾ ਹੈ ਦੁਮ ਉਸਕੇ ਆਗੇ
ਜੋ ਹੈ ਇਸਕਾ ਆਕਾ
ਈਰਾਕ ਕੇ ਯੁੱਧ ਸੇ ਹਮਨੇ ਯੇ ਸੀਖਾ
ਯਹ ਮਾਨਕਰ
ਹਰ ਜੁੱਮੇ ਕੀ ਸ਼ਾਮ
ਯਹਾਂ ਕਾ ਨੌਜਵਾਨ
ਸਾਥ ਲੀਏ ਇਕ ਸ਼ਬਾਬ
ਜਾਤਾ ਹੈ ਪਬ ਮੇਂ
ਪੀਨੇ ਕੋ ਸ਼ਰਾਬ
ਭੂਲ ਜਾਤਾ ਹੈ ਵੋ ਜਵਾਨ
ਕਿ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਕੀ ਭੀ ਰਹੀ ਹੈ
ਇਕ ਪਰੰਪਰਾ ਇਕ ਸ਼ਾਨ
ਅਪਨੇ ਤੋ ਅਪਨੇ ਪਰਾਯੋਂ ਨੇ ਭੀ
ਇਸ ਮੁਲਕ ਕੇ ਲੀਏ
ਲੜਾਈ ਹੈ ਜਾਨ
ਯਹੀ ਦੇਸ਼ ਥਾ ਜਵਾਬ ਨੇਪੋਲੀਅਨ ਔਰ ਹਿਟਲਰ ਕਾ
ਗਾਂਧੀ ਕੀ ਅਹਿੰਸਾ ਕੋ ਸਮਝਾ ਥਾ ਯਹੀ ਦੇਸ਼
ਸਾਮਰਾਜਯਵਾਦੀ, ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਔਰ ਕਿਆ-ਕਿਆ ਕਹਲਾਤਾ ਹੈ
ਫਿਰ ਭੀ ਹਰ ਸਾਲ
ਲਾਖੋਂ ਸ਼ਰਣਾਰਥੀ
ਅਪਨੇ ਯਹਾਂ ਲਾਤਾ ਹੈ
ਗ਼ੁਲਾਮ ਥਾ ਪੂਰਾ ਵਿਸ਼ਵ ਜਿਸਕਾ
ਜਹਾਂ ਸੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁਈ ਵਰਤਮਾਨ ਸਮਾਜ ਕੀ ਸੋਚ
ਆਮ ਆਦਮੀ ਕੇ ਹਕ ਕੀ ਲੜਾਈ
ਵਿਗਿਆਨ ਕੀ ਹਰ ਖੋਜ, ਬੀਮਾਰ ਸ਼ਰੀਰ ਕਾ ਇਲਾਜ
ਰੇਲਗਾਡੀ ਕੀ ਸਵਾਰੀ
ਹਵਾਈ ਯਾਤਰਾ ਕੀ ਤੈਯਾਰੀ
ਏਕ ਸ਼ਿਕਾਯਤ ਹੈ ਮੁਝੇ ਅਪਨੇ-ਆਪ ਸੇ
ਇਸ ਦੇਸ਼ ਮੇਂ ਅਪਨੀ ਮਰਜ਼ੀ ਸੇ ਆਯਾ, ਕਮਾਯਾ, ਖਾਯਾ
ਯਹਾਂ ਸੇ ਭੇਜਾ ਧਨ ਅਪਨੀ ਮਾਂ, ਬਹਨ ਹਰ ਰਿਸ਼ਤੇ ਕੋ
ਯਹਾਂ ਕਾ ਨਾਗਰਿਕ ਕਹਲਾਯਾ
ਫਿਰ ਭੀ ਨਾ ਜਾਨੇ ਕਿਓਂ
ਇਸੇ ਕਭੀ ਅਪਨਾ ਦੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਹ ਪਾਯਾ ।
--- --- ---
09. ਮੇਰੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਕਾ ਰੰਗ...
ਮੇਰਾ ਪਾਸਪੋਰਟ ਨੀਲੇ ਸੇ ਲਾਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ
ਮੇਰੇ ਵਿਅਕਤੀਤਵ ਕਾ ਏਕ ਹਿੱਸਾ
ਜੈਸੇ ਕਹੀਂ ਖੋ ਗਿਆ ਹੈ ।
ਮੇਰੀ ਚਮੜੀ ਕਾ ਰੰਗ ਆਜ ਭੀ ਵਹੀ ਹੈ
ਮੇਰੇ ਸੀਨੇ ਮੇਂ ਵਹੀ ਦਿਲ ਧੜਕਤਾ ਹੈ
'ਜਨ ਗਣ ਮਨ' ਕੀ ਆਵਾਜ਼, ਆਜ ਭੀ
ਕਰ ਦੇਤੀ ਹੈ ਮੁਝੇ ਸਾਵਧਾਨ !
ਔਰ ਮੈਂ, ਆਰਾਮ ਸੇ, ਏਕ ਬਾਰ ਫਿਰ
ਬੈਠ ਜਾਤਾ ਹੂੰ, ਸੋਚਨਾ ਜੈਸੇ ਟਲ ਜਾਤਾ ਹੈ
ਕਿ ਪਾਸਪੋਰਟ ਦਾ ਰੰਗ ਕੈਸੇ ਬਦਲ ਜਾਤਾ ਹੈ ।
ਭਾਵਨਾਓਂ ਕਾ ਸਮੁਦ੍ਰ ਉਛਾਲ ਭਰਤਾ ਹੈ
'ਆਇਕੈਰੇਸ' ਸੂਰਜ ਕੇ ਨਿਕਟ ਹੁਆ ਜਾਤਾ ਹੈ
ਪੰਖ ਗਲਨੇ ਮੇਂ ਕਿਤਨਾ ਸਮੇ ਲਗੇਗਾ?
ਧੜਾਮ ! ਧਰਤੀ ਕੀ ਖੁਰਦਰੀ ਸਤਹ
ਲਹੂ-ਲੁਹਾਨ ਆਕਾਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ !
ਰੰਗ ਆਕਾਸ਼ ਕਾ ਕੈਸੇ ਜਲ ਜਾਤਾ ਹੈ ?
ਪਾਸਪੋਰਟ ਕਾ ਰੰਗ ਕੈਸੇ ਬਦਲ ਜਾਤਾ ਹੈ ?
ਮਿਤ੍ਰੋਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ਦ੍ਰੋਹੀ ਕਰ ਦੀਆ ਕਰਾਰ
ਲਾਖ ਚਿੱਲਾਯਾ, ਲਾਖ ਕੀ ਪੁਕਾਰ
ਉਨ੍ਹੇਂ ਸਮਝਾਯਾ, ਆਪਨਾ ਪਹਲੂ ਬਤਾਯਾ
ਕਿੰਤੁ ਉਨ੍ਹੇਂ, ਨ ਸਮਝਨਾ ਥਾ
ਨ ਸਮਝੇ, ਨ ਹੀ ਕੀਆ ਪ੍ਰਯਾਸ
ਮਿਤ੍ਰੋਂ ਕਾ ਵਿਵਹਾਰ ਕੈਸੇ ਛਲ ਜਾਤਾ ਹੈ !
ਕਿ ਪਾਸਪੋਰਟ ਕਾ ਰੰਗ ਕੈਸੇ ਬਦਲ ਜਾਤਾ ਹੈ ।
ਜਗਰਾਂਵ ਸੇ ਲੁਧਿਯਾਨਾ ਜਾਨਾ,
ਗ੍ਰਾਮਦ੍ਰੋਹ ਕਹਲਾਏਗਾ
ਲੁਧਿਯਾਨੇ ਸੇ ਮੁੰਬਈ ਮੇਂ ਬਸਨਾ
ਨਗਰਦ੍ਰੋਹ ਬਨ ਜਾਏਗਾ
ਮੁੰਬਈ ਸੇ ਲੰਦਨ ਆਨੇ ਮੇਂ
ਸਬ ਕਾ ਢੰਗ ਬਦਲ ਜਾਤਾ ਹੈ
ਪਾਸਪੋਰਟ ਕਾ ਰੰਗ ਬਦਲ ਜਾਤਾ ਹੈ !
--- --- ---
10. ਦੋਹਰਾ ਨਾਗਰਿਕ...
ਮੁਝਸੇ ਅਪਨਾ ਹੋਨੇ ਕੇ ਮਾਂਗਤਾ ਹੈ ਦਾਮ
ਵੋ, ਜੋ ਕਭੀ ਮੇਰਾ ਅਪਨਾ ਥਾ ।
ਸਮਝਤਾ ਹੈ ਕਮਜ਼ੋਰੀ, ਦਿਲ ਕੀ ਮੇਰੇ
ਭਾਵਨਾਓਂ ਕਾ ਮੇਰੀ ਉੜਾਤਾ ਹੈ ਮਜ਼ਾਕ
ਕਹਤਾ ਹੈ ਸਰੇਆਮ
ਚਾਹੇ ਰਹੋ ਕਿਸੀ ਔਰ ਕੇ ਹੋਕਰ ਭੀ
ਬਸ ਚੁਕਾਓ ਮੇਰੇ ਦਾਮ
ਔਰ ਲਿਖ ਦੋ ਅਪਨੇ ਨਾਮ ਕੇ ਸਾਥ ਮੇਰਾ ਨਾਮ !
ਮੇਰੇ ਬਦਨ ਸੇ ਨਹੀਂ ਆਏਗੀ ਉਸੇ
ਕਿਸੀ ਦੂਸਰੇ ਕੇ ਸ਼ਰੀਰ ਕੀ ਗੰਧ
ਉਸੇ ਨਹੀਂ ਰਖਨਾ ਹੈ ਮੁਝੇ
ਕਰਕੇ ਅਪਨੀ ਸਾਂਸੋਂ ਮੇਂ ਬੰਦ
ਕਦ੍ਰ ਅੋਹਦੇ ਕੀ ਕਰੇ, ਇਨਸਾਂ ਕੋ ਨਹੀਂ ਜਾਨੇ
ਮੁਝਸੇ ਅਪਨੀ ਜੁਬਾਂ ਮੇਂ ਵੋ ਕਭੀ ਨ ਬਾਤ ਕਰੇ
ਉਸੇ ਬਸ ਰਹਤਾ ਹੈ ਮੇਰੀ ਪੂੰਜੀ ਸੇ ਹੀ ਕਾਮ
ਫਿਰ ਚਾਹੇ ਮੈਂ ਲਿਖ ਦੂੰ ਉਸਕੇ ਨਾਮ ਕੇ ਸਾਥ ਅਪਨਾ ਨਾਮ !
ਅਪਨਾ ਬਨਾਨੇ ਕੀ ਭੀ ਰਖਤਾ ਹੈ ਸ਼ਰਤੇਂ
ਭੂਲ ਜਾਤਾ ਹੈ ਪਿਆਰ ਕੀ ਪਹਲੀ ਸ਼ਰਤ
ਕਿ ਪਿਆਰ ਸ਼ਰਤੋਂ ਪਰ ਨਹੀਂ ਕੀਆ ਜਾਤਾ
ਮੇਰੇ ਹਰ ਕਾਮ ਪਰ ਲਗੇਗੀ ਪਾਬੰਦੀ
ਮੁਝੇ ਸਦਾ ਹੋਂਗੀ ਅਪਨੀ ਹਦੇਂ ਪਹਚਾਨਨੀ
ਕਭੀ ਉਸਸੇ ਨਹੀਂ ਰਖਨੀ ਹੋਗੀ ਕੋਈ ਅਪੇਕਸ਼ਾ
ਹਰ ਵਕਤ ਪੀਨਾ ਹੋਗਾ ਬੇਰੁਖੀ ਕਾ ਕੜਵਾ ਜਾਮ
ਤਭੀ ਲਿਖ ਪਾਊਂਗਾ ਉਸਕੇ ਨਾਮ ਕੇ ਸਾਥ ਅਪਨਾ ਨਾਮ !
--- --- ---
11. ਸੋ ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਪਾਤਾ ਹੂੰ...
ਡਰਾ-ਡਰਾ-ਸਾ ਮੈਂ ਰਾਤੋਂ ਕੋ ਜਾਗ ਜਾਤਾ ਹੂੰ
ਨੀਂਦ ਆਤੀ ਹੈ ਮਗਰ ਸੋ ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਪਾਤਾ ਹੂੰ ।
ਸਵਾਲ ਯੇ ਨਹੀਂ ਯੇ ਸ਼ਹਰ ਕਿਓਂ ਡਰਾਤਾ ਹੈ
ਸਵਾਲ ਯੇ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਕਿਓਂ ਭਟਕ-ਸਾ ਜਾਤਾ ਹੂੰ ।
ਯੇ ਸ਼ਹਰ ਮੇਰਾ ਹੈ ਸਮਝੋ ਨਾ ਇਸੇ ਬੇਗਾਨਾ
ਮਗਰ ਮੈਂ ਕਿਓਂ ਯਹਾਂ ਕਾ ਸ਼ਹਰੀ ਨਾ ਬਨ ਪਾਤਾ ਹੂੰ ।
ਜੋ ਲੋਗ ਗਾਂਵ ਕੀ ਮਿੱਟੀ ਕੋ ਯਹਾਂ ਲਾਏ ਹੈਂ
ਬਦਨ ਮੇਂ ਉਨਕੇ ਅਪਨੇਪਨ ਕੀ ਮਹਕ ਪਾਤਾ ਹੂੰ ।
ਜਨਮ ਜਹਾਂ ਹੁਆ ਕਿਆ ਦੇਸ਼ ਵਹੀ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਕਰਮ ਕੀ ਬਾਤ ਕੋ ਮੈਂ ਕਿਓਂ ਸਮਝ ਨਾ ਪਾਤਾ ਹੂੰ ।
--- --- ---
12. ਐ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਕੇ ਬਨਨੇ ਵਾਲੇ ਭਵਿਸ਼ਯ
ਐ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਕੇ ਬਨਨੇ ਵਾਲੇ ਭਵਿਸ਼ਯ
ਕਾਸ਼ !
ਮੈਂ ਤੁਮ੍ਹੇਂ
ਅਪਨੇ ਦੇਸ਼ ਕਾ ਬਨਨੇ ਵਾਲਾ ਭਵਿਸ਼ਯ
ਕਹ ਪਾਤਾ ! ਔਰ ਮਿਲਤਾ ਮੁਝੇ
ਸਕੂਨ ! ਸ਼ਾਂਤੀ ! ਔਰ ਸੁਖ !
ਉਠੋ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਕੇ ਭਵਿਸ਼ਯ
ਔਰ ਵਸਤੁਸਥਿਤੀ ਕੋ ਪਹਚਾਨੋ
ਅਬ ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਉਠਾਨਾ ਹੈ
ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੇ ਅਤਿਰਿਕਤ
ਔਰ ਭੀ ਏਕ ਬੋਝ !
ਯਹ ਮਜ਼ਦੂਰ ਕੀ ਸਰਕਾਰ ਹੈ
ਮਜ਼ਦੂਰ ਕੋ
ਬੋਝਾ ਢੋਨਾ, ਆਨਾ ਹੀ ਚਾਹੀਏ ।
ਮਜ਼ਦੂਰ ਕੀ ਸਰਕਾਰ ਕਾ ਹੁਕਮ ਹੈ
ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੇ ਲੀਏ
ਉਠਾਨਾ ਹੋਗਾ
ਔਰ ਭੀ ਅਧਿਕ ਕਰਜ਼
ਯਹੀ ਹੈ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਫ਼ਰਜ਼ ।
ਪਹਲੇ ਮਹੰਗਾ ਹੁਆ ਪੈਟ੍ਰੋਲ
ਫਿਰ ਪਾਰਕਿੰਗ
ਸੁਪਰ ਮਾਰਕੇਟ ਹੁਈ
ਸੁਪਰ ਮਹੰਗੀ
ਅਬ ਮਕਾਨੋਂ ਕੋ ਦੇਖਨੇ ਕੇ
ਭੀ ਲਗੇਂਗੇ ਦਾਮ
ਹੇ ਰਾਮ !
ਇਸ ਦੇਸ਼ ਕੇ ਬਨਨੇ ਵਾਲੇ ਭਵਿਸ਼ਯ
ਕਾ ਵਰਤਮਾਨ
ਘਮਾਸਾਨ ! ਪਰੇਸ਼ਾਨ !
ਬੋਝਾ ਉਠਾਓ, ਜੁਟ ਜਾਓ
ਦੇਖਨਾ
ਕਹੀਂ ਕਮਰ ਨਾ ਮੁੜ ਜਾਏ
ਭਵਿਸ਼ਯ ਕਹੀਂ
ਕੁਬੜਾ ਨਾ ਹੋ ਜਾਏ !
--- --- ---
ਦੂਸਰਾ ਪੜਾਵ :-
ਅਪਨਾ ਅੰਦਾਜ਼
==============================
ਗ਼ਜ਼ਲ ਹੀ ਪਹਨਤਾ ਹੂੰ, ਓਢ੍ਹਤਾ ਹੂੰ, ਗਾਤਾ ਹੂੰ
ਕਲਮ ਉਠਾਤਾ ਹੂੰ, ਕਾਗ਼ਜ਼ ਪੇ ਗ਼ਜ਼ਲ ਪਾਤਾ ਹੂੰ ।
==============================
ਪੁਸਤਕ ਕੇ ਇਸ ਚਰਣ ਮੇਂ ਤੇਜੇਂਦਰ ਭਾਈ ਨੇ ਅਪਣੀ 34. ਕ੍ਰਿਤਿਓਂ ਕੋ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਆ ਹੈ ਆਈਏ ਔਰ ਦੇਖੀਏ ਭਲਾ ਕਿਆ ਕਹਤੇ ਹੈਂ…
01. ਮੈਂ ਜਾਨਤਾ ਥਾ ਉਸਨੇ ਹੀ ਬਰਬਾਦ ਕੀਆ ਹੈ...
02. ਆਦਮੀ ਕੀ ਜ਼ਾਤ ਬਨੇ...!
03. ਤੋ ਲਿਖਾ ਜਾਤਾ ਹੈ
04. ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੋ ਮਜ਼ਾਕ ਮੇਂ ਲੇਕਰ...
05. ਦੇਖਾ ਹੈ ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਜਬ ਸੇ ਮੁਝੇ ਚੈਨ ਨ ਆਏ
06. ਇਸ ਉਮਰ ਮੇਂ ਦੋਸਤੋ...
07. ਬਹੁਤ ਸੇ ਗੀਤ ਖ਼ਯਾਲੋਂ ਮੇਂ...
08. ਮੇਰੀ ਮਜਬੂਰ-ਸੀ ਯਾਦੋਂ ਕੋ ਚਿਤਾ ਦੇਤੇ ਹੋ...
09. ਰਾਸਤੇ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਹੈਂ ਔਰ ਮੰਜ਼ਿਲੇਂ ਚੁਪਚਾਪ ਹੈਂ...
10. ਕੈਸੇ ਕਹ ਦੂੰ ਕਿ ਤੁਮ੍ਹੇਂ, ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ਹੂੰ...
11. ਕਟੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਪਰ...
12. ਔਰਤ ਕੋ ਜ਼ਮਾਨੇ ਨੇ ਬਸ ਜਿਸਮ ਹੀ ਮਾਨਾ ਹੈ...
13. ਤਪਤੇ ਸਹਰਾ ਮੇਂ ਜੈਸੇ ਪਿਆਰ ਕੀ ਬਰਸਾਤ ਹੁਈ...
14. ਮੈਂ ਭੀ ਇਨਸਾਨ ਹੂੰ, ਪੱਥਰ…
15. ਸਾਰੋਂ ਕੋ ਪੂਜੋ...
16. ਸਹਮੇ ਸਹਮੇ ਆਪ ਹੈਂ...
17. ਯੇ ਕੈਸਾ ਪੰਜਾਬ ਹੈਂ ਲੋਗ...!
18. ਬਰਫ਼ ਭੀ ਆਜ ਹਮਾਰਾ ਬਦਨ ਜਲਾਤੀ ਹੈ
19. ਕਭੀ ਰੰਜੋ ਅਲਮ ਕੇ ਗੀਤ ਮੈਂ ਗਾਯਾ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ...
20. ਕਲ ਅਚਾਨਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਮੁਝਕੋ ਮਿਲੀ...
21. ਯਾਰ ਮੇਰਾ ਕੈਸਾ ਹੈ...
22. ਅਪਨੋਂ ਸੇ ਦੂਰ ਚਲ ਪੜੀ ਅਪਨੋਂ ਕੀ ਚਾਹ ਮੇਂ
23. ਇਨਕਲਾਬ ਕਹਲਾਏਗਾ...
24. ਲੋਗ ਕਿਤਨੇ ਤੰਗਦਿਲ ਹੈਂ...
25. ਅਪਨੇ ਵਤਨ ਕੋ...
26. ਤਕਰਾਰ ਚਲੇ ਆਏ...
27. ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ਨਾਮ ਸੇ ਭੀ ਪਿਆਰ ਕੀਆ ਕਰਤਾ ਥਾ
28. ਆਓ ਚਲੇਂ ਕੇ ਦਿਲ ਮੇਂ ਅਬ ਅਰਮਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹੇ
29. ਤੇਰੇ ਜਹਾਨ ਮੇਂ ਇਨਸਾਨ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਯਹਾਂ
30. ਮੈਂ ਹੂੰ ਬੇਘਰ ਘੂਮਤਾ...
31. ...ਜਾਨਵਰ ਬਨਾ ਕਿਓਂ ਹੈ ?
32. ਤੇਰੀ ਆਵਾਜ਼ ਕੀ ਪਾਕੀਜ਼ਗੀ...
33. ਸਭੀ ਕਹ ਰਹੇ ਹੈਂ ਕਿ ਤੁਮ ਬੇਵਫ਼ਾ ਹੋ...
34. ਥਾਮਕਰ ਹਾਥ ਮੇਰਾ ਸਾਥ ਨਿਭਾਨੇ ਵਾਲੇ...
--- --- ---
01. ਮੈਂ ਜਾਨਤਾ ਥਾ ਉਸਨੇ ਹੀ ਬਰਬਾਦ ਕੀਆ ਹੈ...
ਘਰ ਜਿਸਨੇ ਕਿਸੀ ਗ਼ੈਰ ਕਾ ਆਬਾਦ ਕੀਆ ਹੈ
ਸ਼ਿੱਦਤ ਸੇ ਆਜ ਦਿਲ ਨੇ ਉਸੇ ਯਾਦ ਕੀਆ ਹੈ ।
ਜਗ ਸੋਚ ਰਹਾ ਥਾ ਕਿ ਹੈ ਵੋ ਮੇਰਾ ਤਲਬਗ਼ਾਰ
ਮੈਂ ਜਾਨਤਾ ਥਾ ਉਸਨੇ ਹੀ ਬਰਬਾਦ ਕੀਆ ਹੈ ।
ਤੂ ਯੇ ਨਾ ਸੋਚ ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਸਦਾ ਸਚ ਹੈ ਬੋਲਤਾ
ਜੋ ਖ਼ੁਸ਼ ਕਰੇ ਵੋ ਆਈਨਾ ਈਜਾਦ ਕੀਆ ਹੈ ।
ਸੀਨੇ ਮੇਂ ਜ਼ਖ਼ਮ ਹੈ ਮਗਰ ਟਪਕਾ ਨਹੀਂ ਲਹੂ
ਕੈਸੇ ਮਗਰ ਯੇ ਤੁਮਨੇ ਐ ਸੱਯਾਦ11 ਕੀਆ ਹੈ ।
ਤੁਮ ਚਾਹਨੇ ਵਾਲੋਂ ਕੀ ਸਿਯਾਸਤ ਮੇਂ ਰਹੇ ਗੁਮ
ਸਚ ਬੋਲਨੇ ਵਾਲੋਂ ਕੋ ਨਹੀਂ ਸ਼ਾਦ12 ਕੀਆ ਹੈ ।
--- --- ---
11.ਸੱਯਾਦ : ਸ਼ਿਕਾਰੀ; 12.ਸ਼ਾਦ : ਖੁਸ਼
--- --- ---
02. ਆਦਮੀ ਕੀ ਜ਼ਾਤ ਬਨੇ...!
ਹਰੇਕ ਸ਼ਖ਼ਸ ਕੋ ਹੈ ਪਿਆਰ ਅਪਨੇ ਨਗ਼ਮੋਂ ਸੇ
ਯਹਾਂ ਕਿਸੀ ਕੇ ਲੀਏ ਵਾਹ ਕੌਨ ਕਹਤਾ ਹੈ ;
ਵੋ ਸ਼ਖ਼ਸ ਜਿਸਕੋ ਗ਼ੁਮਾਂ ਹੈ ਕਿ ਵੋ ਹੀ ਬੇਹਤਰ ਹੈ
ਅਕੇਲਾ ਕਾਂਚ ਕੇ ਘਰ ਮੇਂ ਹੀ ਬੰਦ ਰਹਤਾ ਹੈ ।
ਕੋਈ ਕਹੇ ਮੈਂ ਬਾਏਂ ਹਾਥ ਸੇ ਹੀ ਲਿਖੂੰਗਾ
ਮੇਰੇ ਸਫ਼ੋਂ ਪੇ ਤੋ ਮਜ਼ਦੂਰ ਯਾ ਕਿਸਾਂ ਹੋਂਗੇ ;
ਮੁਝੇ ਤੋਂ ਭੂਖ ਯਾ ਗ਼੍ਰਦਿਸ਼ ਸੇ ਸਿਰਫ਼ ਨਿਸਬਤ ਹੈ
ਜਹਾਂ ਕੇ ਦਰਦ ਮੇਰੇ ਹਰਫ਼ ਮੇਂ ਅਯਾਂ13 ਹੋਂਗੇ ।
ਕੋਈ ਹੈ ਔਰ ਭੀ ਜੋ ਪ੍ਰੇਮ ਕਾ ਪੁਜਾਰੀ ਹੈ
ਕਹੇ ਕਿ ਚਾਹ ਮੇਂ ਉਸਕੀ ਸਦਾ ਮੈਂ ਗਾਊਂਗਾ ;
ਮੇਰਾ ਹਬੀਬ ਹੀ ਮੇਰਾ ਖ਼ੁਦਾ ਹੈ ਸਬ ਜਾਨੇਂ
ਉਸੀ ਕੀ ਯਾਦ ਮੇਂ ਦਿਨ-ਰਾਤ ਮੈਂ ਬਿਤਾਊਂਗਾ ।
ਕਿਸੀ ਕੋ ਪਿਆਰ ਹੈ ਕੁਦਰਤ ਕੇ ਹਰ ਨਜ਼ਾਰੇ ਸੇ
ਜ਼ਮੀਂ ਸੇ, ਚਾਂਦ ਸੇ, ਸੂਰਜ ਸੇ ਹਰ ਸਿਤਾਰੇ ਸੇ ;
ਕਲਮ ਸੇ ਉਸਕੇ ਨਈ ਬਾਤ ਜਬ ਨਿਕਲਤੀ ਹੈ
ਮਚਲ ਕੇ ਮਿਲਤੀ ਹੈ ਹਰ ਮੌਜ14 ਤਬ ਕਿਨਾਰੇ ਸੇ।
ਕਿ ਮੈਂ ਹੀ ਮੈਂ ਹੂੰ, ਚਲੋ ਸੋਚ ਐਸੀ ਦਫ਼ਨ ਕਰੇਂ
ਹਰੇਕ ਕੋ ਦਾਦ ਮਿਲੇ ਔਰ ਕੋਈ ਬਾਤ ਬਨੇ ;
ਫ਼ਿਦਾ ਜੋ ਅਪਨੇ ਪੇ ਹੋਨਾ ਹਮਾਰਾ ਛੂਟੇ ਤੋ
ਵਿਵਾਦ ਖ਼ਤਮ ਹੋ, ਔਰ ਆਦਮੀ ਕੀ ਜਾਤ ਬਨੇ ।
--- --- ---
13.ਅਯਾਂ : ਰਚੇ-ਬਸੇ; 14.ਮੌਜ : ਲਹਰ
--- --- ---
03. ਤੋ ਲਿਖਾ ਜਾਤਾ ਹੈ
ਦਿਲ ਮੇਂ ਜਬ ਦਰਦ ਜਗਾ ਹੋ, ਤੋ ਲਿਖਾ ਜਾਤਾ ਹੈ,
ਘਾਵ ਸੀਨੇ ਪੇ ਲਗਾ ਹੋ, ਤੋ ਲਿਖਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ।
ਖ਼ੁਸੀ ਕੇ ਦੌਰ ਮੇਂ ਲਬ ਗੁਨਗੁਨਾ ਹੀ ਲੇਤੇ ਹੈਂ
ਗ਼ਮ-ਏ-ਫ਼ੁਰਕਤ15 ਮੇਂ ਭੀ ਗਾਓ, ਤੋ ਲਿਖਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ।
ਹਾਲ-ਏ-ਦਿਲ ਖੋਲ ਕੇ ਰਖਨਾ, ਤੋ ਬਹੁਤ ਆਸਾਂ ਹੈ
ਹਾਲ-ਏ-ਦਿਲ ਦਿਲ ਮੇਂ ਛੁਪਾ ਹੋ, ਤੋ ਲਿਖਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ।
ਅਪਨੀ ਖ਼ੁੱਦਾਰੀ ਪੇ ਹਮ ਲਾਖ ਕਰੇਂ ਨਾਜ਼ ਐ ਦੋਸਤ
ਅਪਨੀ ਹਸਤੀ ਕੋ ਮਿਟਾਓ, ਤੋ ਲਿਖਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ।
ਗ਼ੈਰ ਅਪਨੋਂ ਕੋ ਬਨਾਨਾ, ਭੀ ਕੋਈ ਹੋਗਾ ਹੁਨਰ
ਗ਼ੈਰੋਂ ਕੋ ਅਪਨਾ ਬਨਾਓ, ਤੋ ਲਿਖਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ।
ਬਨੀ ਤਸਵੀਰ ਜੋ ਟੂਟੇ, ਤੋ ਗ਼ਮ ਤੋ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਟੂਟੀ ਤਸਵੀਰ ਬਨਾਓ, ਤੋ ਲਿਖਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ।
ਯੂੰ ਤੋ ਇਕ ਰੋਜ਼ ਫ਼ਨਾ, ਸਬਨੇ ਹੀ ਹੋਨਾ ਹੈ ਯਹਾਂ
ਜਾਨ ਕਾ ਦਾਵ ਲਗਾਓ, ਤੋ ਲਿਖਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ।
ਲੋਗ ਫਿਰਤੇ ਹੈਂ ਯਹਾਂ, ਪਹਨੇ ਖ਼ੁਦਾਈ ਜਾਮਾ
ਖ਼ੁਦ ਕੋ ਇਨਸਾਨ ਬਨਾਓ, ਤੋ ਲਿਖਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ।
--- --- ---
15.ਗ਼ਮੇ-ੲ-ਫ਼ੁਰਕਤ : ਜੁਦਾਈ ਕੇ ਗ਼ਮ ਮੇਂ।
--- --- ---
04. ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੋ ਮਜ਼ਾਕ ਮੇਂ ਲੇਕਰ...
ਕੁਛ ਜੋ ਪੀਕਰ ਸ਼ਰਾਬ ਲਿਖਤੇ ਹੈਂ, ਬਹਕਕਰ ਬੇਹਿਸਾਬ ਲਿਖਤੇ ਹੈਂ
ਜੈਸਾ-ਜੈਸਾ ਖ਼ਮੀਰ ਉਠਤਾ ਹੈ, ਅੱਛਾ ਲਿਖਤੇ, ਖ਼ਰਾਬ ਲਿਖਤੇ ਹੈਂ ।
ਰੁਖ਼ ਸੇ ਪਰਦਾ ਉਠਾ ਕੇ ਦਰ ਪਰਦਾ, ਹੁਸ਼ਨ ਕੋ ਬੇਨਕਾਬ ਲਿਖਤੇ ਹੈਂ
ਹੋਸ਼ ਲਿਖਨੇ ਕਾ ਗੋ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, ਫਿਰ ਭੀ ਮੇਰੇ ਜਨਾਬ ਲਿਖਤੇ ਹੈਂ ।
ਸਾਕੀ ਪੈਮਾਨਾ ਸਾਗਰੋ ਮੀਨਾ, ਸਾਰੇ ਦੇਕਰ ਖ਼ਿਤਾਬ ਲਿਖਤੇ ਹੈਂ
ਅਪਨੇ ਮਹਬੂਬ ਕੇ ਤਸੱਵੁਰ16 ਕੋ, ਖ਼ੂਬ ਹੁਸ਼ਨੋ ਸ਼ਬਾਬ ਲਿਖਤੇ ਹੈਂ ।
ਲਿਖਨੇ ਵਾਲੋਂ ਕੀ ਬਾਤ ਕਿਆ ਕਹੀਏ, ਜਬ ਯੇ ਬਨਕਰ ਨਵਾਬ ਲਿਖਤੇ ਹੈਂ
ਯਾਰ ਲਿਖ ਡਾਲੇਂ ਜ਼ਹਰ ਕੋ ਅਮ੍ਰਿਤ, ਆਗ ਕੋ ਆਫ਼ਤਾਬ17 ਲਿਖਤੇ ਹੈਂ ।
ਜੋ ਭੀ ਮਸਲਾ ਨਜ਼ਰ ਮੇਂ ਹੋ ਇਨਕੀ, ਯੇ ਉਸੀ ਕਾ ਜਵਾਬ ਲਿਖਤੇ ਹੈਂ
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੋ ਮਜ਼ਾਕ ਮੇਂ ਲੇਕਰ, ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੀ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖਤੇ ਹੈਂ।
--- --- ---
16.ਤਸੱਵੁਰ : ਕਲਪਨਾਂ; 17.ਆਫ਼ਤਾਬ : ਮੀਠੀ ਧੂਪ।
--- --- ---
05. ਦੇਖਾ ਹੈ ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਜਬ ਸੇ ਮੁਝੇ ਚੈਨ ਨ ਆਏ
ਦੇਖਾ ਹੈ ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਜਬ ਸੇ ਮੁਝੇ ਚੈਨ ਨ ਆਏ
ਤਕਦੀਰ ਬਦਲ ਜਾਏ ਜੋ ਤੂ ਮੁਝ ਕੋ ਬੁਲਾਏ ।
ਆਂਖੋਂ ਮੇਂ ਤੇਰੀ ਪਿਆਰ ਕੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਕਾ ਬਸੇਰਾ
ਮੁਸਕਾਨ ਤੇਰੀ ਕਰਤੀ ਹੈ, ਜੀਵਨ ਮੇਂ ਬਸੇਰਾ
ਆਵਾਜ਼ ਤੇਰੀ ਜੈਸੇ ਕੋਈ ਸਾਜ਼ ਬਜਾਏ ।
ਹੈ ਚਾਲ ਮੇਂ ਮਸਤੀ ਤੇਰੀ ਕਿਆ ਖ਼ੂਬ ਅਦਾ ਹੈ
ਲਗਤਾ ਹੈ ਤੇਰੇ ਹੁਸਨ ਪੇ ਸੰਸਾਰ ਫ਼ਿਦਾ ਹੈ
ਜੁਲਫ਼ੇਂ ਤੇਰੀ ਬਿਖਰੇਂ ਤੋ ਘਟਾ ਖ਼ੁਦ ਸੇ ਲਜਾਏ ।
ਹੇ ਹੁਸਨ ਤੂਨੇ ਇਸ਼ਕ ਕੋ ਕਰ ਡਾਲਾ ਦਿਵਾਨਾ
ਹਰ ਹਾਲ ਮੇਂ ਚਾਹੂੰ ਮੈਂ ਤੁਝੇ ਅਪਨਾ ਬਨਾਨਾ
ਵੀਰਾਨੀ ਹਟੇ ਜੋ ਤੂੰ, ਮੇਰੇ ਘਰ ਕੋ ਬਸਾਏ ।
--- --- ---
06. ਇਸ ਉਮਰ ਮੇਂ ਦੋਸਤੋ...
ਇਸ ਉਮਰ ਮੇਂ ਦੋਸਤੋ, ਸ਼ੈਤਾਨ ਬਹਕਾਨੇ ਲਗਾ
ਜਬ ਰਹੇ ਨ ਨੋਸ਼ ਕੇ ਕਾਬਿਲ, ਮਜ਼ਾ ਆਨੇ ਲਗਾ ।
ਜਿਸ ਜ਼ਮਾਨੇ ਨੇ ਕੀਏ ਸਜਦੇ, ਹਮਾਰੇ ਨਾਮ ਪਰ
ਆਜ ਹਮ ਪਰ ਵੋ ਜ਼ਮਾਨਾ, ਕਹਰ ਹੈ ਢਾਨੇ ਲਗਾ ।
ਜਬ ਦਫ਼ਨ ਮਾਜ਼ੀ ਕੋ ਕਰਨੇ ਕੀ ਕਰੇਂ ਹਮ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ੇਂ
ਜ਼ਹਨ ਮੇਂ ਉਤਨਾ ਉਭਰ ਕਰ ਸਾਮਨੇ ਆਨੇ ਲਗਾ ।
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਭਰ ਜਿਨਕੀ ਖ਼ਾਤਿਰ ਹਮ ਗੁਨਾਹ ਢੋਤੇ ਰਹੇ
ਉਨਕੀ ਖ਼ੁਦਗਰਜ਼ੀ ਪੇ ਦਿਲ, ਅਬ ਤਰਸ ਹੈ ਖਾਨੇ ਲਗਾ ।
ਚਾਰ ਸੂ ਜਿਨਕੋ ਕਭੀ ਰਾਹੋਂ ਮੇਂ ਠੁਕਰਾਤੇ ਰਹੇ
ਰਾਹ ਕਾ ਹਰ ਏਕ ਪੱਥਰ ਹਮਕੋ ਠੁਕਰਾਨੇ ਲਗਾ ।
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੇ ਤੌਰ ਹੀ ਬੇਤੌਰ ਜਬ ਹੋਨੇ ਲਗੇ
ਤਬ ਹਮੇਂ ਹਰ ਤੌਰ ਦੋਬਾਰਾ, ਸਮਝ ਆਨੇ ਲਗੇ ।
ਤੇਜ ਚੱਕਰ ਵਕਤ ਕਾ ਯੂੰ ਹੀ ਖਾਂ ਰਹਤਾ ਸਦਾ
ਕਲ ਕਾ ਵੀਰਾਨਾ ਯਹਾਂ, ਗੁਲਸ਼ਨ ਹੈ ਬਨ ਜਾਨੇ ਲਗਾ ।
--- --- ---
07. ਬਹੁਤ ਸੇ ਗੀਤ ਖ਼ਯਾਲੋਂ ਮੇਂ...
ਬਹੁਤ-ਸੇ ਗੀਤ ਖ਼ਯਾਲੋਂ ਮੇਂ ਸੋ ਰਹੇ ਥੇ ਮੇਰੇ
ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ਆਨੇ ਸੇ ਜਾਗੇ ਹੈਂ, ਕਸਮਸਾਏ ਹੈਂ ।
ਜੋ ਨਗ਼ਮੇ ਆਜ ਤਕ ਮੈਂ ਗੁਨਗੁਨਾ ਨ ਪਾਯਾ ਥਾ
ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਬਜ਼ਮ18 ਮੇਂ ਖ਼ਾਤਿਰ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਗਾਏ ਹੈਂ ।
ਮੇਰੇ ਹਾਲਾਤ ਸੇ ਅੱਛੀ ਤਰਹ ਤੂ ਹੈ ਵਾਕਿਫ਼
ਜ਼ਮਾਨੇ ਭਰ ਕੀ ਠੋਕਰੋਂ ਕੇ ਹਮ ਸਤਾਏ ਹੈਂ ।
ਤੇਰੇ ਕਿਰਦਾਰ ਕੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਮੇਂ ਜੋ ਲਿਖੇ ਥੇ
ਉਨ੍ਹੀਂ ਨਫ਼ਮੋਂ ਕੋ ਅਪਨੇ ਦਿਲ ਮੇਂ ਹਮ ਬਸਾਏ ਹੈਂ ।
ਫੂਲ, ਤਾਰੇ ਔ ਚਾਂਦ ਪੜ ਗਏ ਪੁਰਾਨੇ ਹੈਂ
ਅਪਨੇ ਅਰਮਾਨੋਂ ਸੇ ਯਾਦੇਂ ਤੇਰੀ ਸਜਾਏ ਹੈਂ ।
ਸਾਕੀ ਪੈਮਾਨਾ ਸਾਗ਼ਰੋ ਮੀਨਾ, ਕਿਸਕੇ ਲੀਏ
ਤੇਰੇ ਮਦਮਸਤ ਨਯਨ ਮੁਝਕੋ ਜੋ ਪਿਲਾਏ ਹੈਂ ।
--- --- ---
18.ਬਜ਼ਮ : ਮਹਫ਼ਿਲ।
--- --- ---
08. ਮੇਰੀ ਮਜਬੂਰ-ਸੀ ਯਾਦੋਂ ਕੋ ਚਿਤਾ ਦੇਤੇ ਹੋ...
ਯੇ ਜੋ ਤੁਮ ਮੁਝਕੋ ਮੁਹੱਬਤ ਮੇਂ ਸਜ਼ਾ ਦੇਤੇ ਹੋ
ਮੇਰੀ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਵਫ਼ਾਓਂ ਕਾ ਸਿਲਾ ਦੇਤੇ ਹੋ ।
ਮੇਰੇ ਜੀਨੇ ਕੀ ਜੋ ਤੁਮ ਮੁਝ ਕੋ ਦੁਆ ਦੇਤੇ ਹੋ
ਫ਼ਾਸਲੇ ਲਹਰੋਂ ਕੇ ਸਾਹਿਲ ਸੇ ਬੜਾ ਦੇਤੇ ਹੋ ।
ਅਪਨੀ ਮਗ਼ਰੂਰ ਨਿਗਾਹੋਂ ਕੀ ਝਪਕਕਰ ਪਲਕੇਂ
ਮੇਰੀ ਨਾਚੀਜ਼ ਸੀ ਹਸਤੀ ਕੋ ਮਿਟਾ ਦੇਤੇ ਹੋ ।
ਹਾਥ ਮੇਂ ਹਾਥ ਲੀਏ ਚਲਤੇ ਹੋ ਜਬ ਗ਼ੈਰ ਕਾ ਤੁਮ
ਮੇਰੀ ਰਾਹੋਂ ਮੇਂ ਕਈ ਕਾਂਟੇ ਬਿਛਾ ਦੇਤੇ ਹੋ ।
ਤੁਮ ਜੋ ਇਤਰਾਤੇ ਹੋ ਮਾਜ਼ੀ ਕੋ ਭੁਲਾਕਰ ਅਪਨੇ
ਮੇਰੀ ਮਜਬੂਰ-ਸੀ ਯਾਦੋਂ ਕੋ ਚਿਤਾ ਦੇਤੇ ਹੋ ।
ਜਬਕਿ ਆਨੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਦੇਤੇ ਮੁਝੇ ਖ਼ਯਾਲੋਂ ਮੇਂ
ਮੁਸ਼ਕਿਲੇਂ ਔਰ ਭੀ ਤੁਮ ਮੇਰੀ ਬੜਾ ਦੇਤੇ ਹੋ ।
ਰਾਹ ਮੇਂ ਦੇਖ ਕੇ ਭੀ, ਦੇਖਤੇ ਤੁਮ ਮੁਝਕੋ ਨਹੀਂ
ਦਿਲ ਮੇਂ ਕੁਛ ਜਲਤੇ ਹੁਏ ਜ਼ਖ਼ਮ ਲਗਾ ਦੇਤੇ ਹੋ ।
--- --- ---
09. ਰਾਸਤੇ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਹੈਂ ਔਰ ਮੰਜ਼ਿਲੇਂ ਚੁਪਚਾਪ ਹੈਂ...
ਰਾਸਤੇ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਹੈਂ ਔਰ ਮੰਜ਼ਿਲੇਂ ਚੁਪਚਾਪ ਹੈਂ
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਮੇਰੀ ਕਾ ਮਕਸਦ, ਸਚ ਕਹੂੰ ਤੋ ਆਪ ਹੈਂ ।
ਆਪਕੇ ਆਨੇ ਸੇ ਪਹਲੇ ਚਲ ਰਹੀ ਥੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ
ਵੋ ਭਲਾ ਕਿਆ ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਜਿਸਮੇਂ ਨ ਸ਼ਾਮਿਲ ਆਪ ਹੈਂ ।
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਭਰ ਖ਼ਵਾਬ ਮੇਂ ਚੇਹਰਾ ਜੋ ਹਮ ਦੇਖਾ ਕੀਏ
ਵੋ ਨ ਕੋਈ ਔਰ ਥਾ, ਸਪਨਾ ਭੀ ਮੇਰਾ ਆਪ ਹੈਂ ।
ਮਾਂ ਕੀ ਮਮਤਾ,ਪਿਆਰ ਬੀਵੀ ਕਾ ਸਭੀ ਕੁਛ ਤੁਮ ਹੀ ਹੋ
ਬੇਤਕੱਲੁਫ਼ ਹੋ ਕੇ ਭੀ, ਤੁਮ ਤੁਮ ਨਹੀਂ ਹੋ, ਆਪ ਹੈਂ ।
ਆਂਖ ਕੇ ਆਂਸੂ ਮੇਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਯਾ ਫਿਰ ਹੈ ਗ਼ਮ
ਫਰਕ ਕਿਆ ਪੜਤਾ ਹੈ,ਹਰ ਆਂਸੂ ਕਾ ਕਾਰਣ ਆਪ ਹੈਂ ।
--- --- ---
10. ਕੈਸੇ ਕਹ ਦੂੰ ਕਿ ਤੁਮ੍ਹੇਂ, ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ਹੂੰ...
ਕੈਸੇ ਕਹ ਦੂੰ ਕਿ ਤੁਮ੍ਹੇਂ, ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ਹੂੰ
ਦਰਦ ਸੀਨੇ ਮੇਂ ਹੈ, ਫ਼ਰਿਯਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ਹੂੰ ।
ਤੇਰਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰੂੰ ਸੋਚ ਨਹੀਂ ਸਕਤਾ ਮੈਂ
ਮੈਂ ਤੋ ਦੁਸ਼ਮਨ ਕੋ ਭੀ ਬਰਬਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ਹੂੰ ।
ਤੇਰੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਸਦਾ ਸੱਚੀ ਹੀ ਕੀ ਹੈ ਮੈਂਨੇ
ਝੂਠੇ ਅਫ਼ਸਾਨੇ ਮੈਂ ਈਜਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ਹੂੰ ।
ਸਾਕੀ ਪੈਮਾਨੇ ਸੇ ਯਾਰੋ ਮੁਝੇ ਹੈ ਕਿਆ ਲੇਨਾ
ਕਿਸੀ ਮੈਖ਼ਾਨੇ ਕੋ ਆਬਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ਹੂੰ ।
ਮੇਰੇ ਅਰਮਾਨੋਂ ਕੋ ਤੁਮਨੇ ਹੈ ਕੁਚਲ ਡਾਲਾ ਸਨਮ
ਮੈਂ ਸ਼ਿਕਾਯਤ ਕਭੀ ਸੱਯਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ਹੂੰ ।
--- --- ---
11. ਕਟੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਪਰ...
ਕਟੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਪਰ ਲਗਾਨਾ ਨਾ ਆਯਾ
ਲਗਾ ਹੀ ਲੀਆ ਤੋ ਨਿਭਾਨਾ ਨਾ ਆਯਾ ।
ਖ਼ੁਦੀ ਕੀ ਬੁਲੰਦੀ ਰਹੇ ਨਾਪਤੇ ਹਮ
ਕਭੀ ਹਸਤੀ ਅਪਨੀ ਮਿਟਾਨਾ ਨਾ ਆਯਾ ।
ਗਿਰਾਵਟ ਕਾ ਦੇਖਾ ਕੀਏ ਹਮ ਤਮਾਸ਼ਾ
ਗੋ ਗਿਰਤੇ ਹੁਓਂ ਕੋ ਉਠਾਨਾ ਨਾ ਆਯਾ ।
ਹਸੀਂ ਨਕਸ਼ ਹਰ ਇਕ ਕੋ ਮਸਲਾ ਔ ਕੁਚਲਾ
ਅਗਰਚੇ ਕਭੀ ਕੁਛ ਬਨਾਨਾ ਨਾ ਆਯਾ ।
ਰਹੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਭਰ ਯੂੰ ਹੀ ਬਸ ਭਟਕਤੇ
ਕਭੀ ਰਸਤੇ ਸੀਧੇ ਪੇ ਜਾਨਾ ਨਾ ਆਯਾ ।
ਗਰਜ਼ ਕੇ ਲੀਏ ਚਾਹੇ ਸਬ ਲੁਟਾ ਦੇਂ
ਬਿਨਾ ਗਰਜ਼ ਕੁਛ ਭੀ ਲੁਟਾਨਾ ਨਾ ਆਯਾ ।
ਸਹੀ ਮਾਨ ਲੇਂ ਜਿਸਕੋ ਯੇ ਦਨੀਆਂ ਵਾਲੇ
ਸਮਝ ਕੋਈ ਐਸਾ ਬਹਾਨਾ ਨਾ ਆਯਾ ।
--- --- ---
12. ਔਰਤ ਕੋ ਜ਼ਮਾਨੇ ਨੇ ਬਸ ਜਿਸਮ ਹੀ ਮਾਨਾ ਹੈ...
ਔਰਤ ਕੋ ਜ਼ਮਾਨੇ ਨੇ ਬਸ ਜਿਸਮ ਹੀ ਮਾਨਾ ਹੈ
ਕਿਆ ਦਰਦ ਉਸਕੇ ਦਿਲ ਕਾ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਜਾਨਾ ਹੈ ।
ਬਾਜ਼ਾਰ ਮੇਂ ਬਿਕਤੀ ਹੈ ਘਰ-ਬਾਰ ਮੇਂ ਪਿਸਤੀ ਹੈ
ਦਿਨ ਮੇਂ ਉਸੇ ਦੁਤਕਾਰੇਂ, ਬਸ ਰਾਤ ਕੋ ਪਾਨਾ ਹੈ ।
ਮਾਂ-ਬਾਪ ਸਦਾ ਕਹਤੇ, ਧਨ ਬੇਟੀ ਪਰਾਯਾ ਹੈ
ਕੁਛ ਸਾਲ ਯਹਾਂ ਰਹਕੇ, ਘਰ ਦੂਜੇ ਹੀ ਜਾਨਾ ਹੈ ।
ਇਕ ਉਮਰ ਗੁਜ਼ਰ ਜਾਤੀ, ਸੰਗ ਉਸਕੇ ਜੋ ਸ਼ੌਹਰ ਹੈ
ਸਹਨੇ ਹੈਂ ਜ਼ੁਲਮ ਉਸਕੇ, ਜੀਵਨ ਜੋ ਬਿਤਾਨਾ ਹੈ ।
ਬੰਟਤੀ ਕਭੀ ਪਾਂਚੋਂ ਮੇਂ, ਚੌਥੀ ਕਭੀ ਖ਼ੁਦ ਹੋਤੀ
ਯਹ ਚੀਜ਼ ਹੀ ਰਹਤੀ ਹੈ, ਇਨਸਾਨ ਕਾ ਬਾਨਾ ਹੈ ।
ਬਨ ਜਾਤੀ ਕਭੀ ਖੇਤੀ, ਹੋ ਜਾਤੀ ਸਤੀ ਭੀ ਹੈ
ਉਸਕੀ ਨ ਚਲੇ ਮਰਜ਼ੀ ਬਸ ਇਤਨਾ 'ਫ਼ਸਾਨਾ ਹੈ ।
--- --- ---
13. ਤਪਤੇ ਸਹਰਾ ਮੇਂ ਜੈਸੇ ਪਿਆਰ ਕੀ ਬਰਸਾਤ ਹੁਈ...
ਹਵਾ ਮੇਂ ਆਜ ਯੇ ਤੁਮਸੇ ਜੋ ਮੁਲਾਕਾਤ ਹੁਈ
ਤਪਤੇ ਸਹਰਾ ਮੇਂ ਜੈਸੇ ਪਿਆਰ ਕੀ ਬਰਸਾਤ ਹੁਈ ।
ਪਹਲੀ ਮੁਸਕਾਨ ਤੇਰੀ ਆਜ ਭੀ ਹੈ ਯਾਦ ਮੁਝੇ
ਐਸਾ ਦਿਨ ਨਿਕਲਾ ਜਿਸਕੀ ਫਿਰ ਨ ਕਭੀ ਰਾਤ ਹੁਈ ।
ਤੇਰਾ ਮਾਸੂਮ - ਸਾ ਚੇਹਰਾ ਮੁਝੇ ਤੜਪਾਤਾ ਹੈ
ਨ ਕਭੀ ਬੁਝ ਸਕੇ ਐਸੀ ਹੈ ਮੇਰੀ ਪਿਆਸ ਹੁਈ ।
ਤੇਰੇ ਹਾਲਾਤ ਕੀ ਮਜਬੂਰੀਓਂ ਸੇ ਵਾਕਿਫ਼ ਹੂੰ
ਦੇਖਤਾ ਦੂਰ ਸੇ ਤੜਪੂੰ, ਭਲਾ ਕਿਆ ਬਾਤ ਹੁਈ ।
ਪੂਜਤਾ ਹੂੰ ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਮੈਂ ਆਜ ਭੀ ਚਾਹੂੰ ਦਿਲ ਸੇ
ਰਬ ਸੇ ਮਾਂਗੂੰਗਾ ਨ ਕੁਛ, 'ਗਰ ਤੂ ਮੇਰੇ ਸਾਥ ਹੁਈ ।
--- --- ---
14. ਮੈਂ ਭੀ ਇਨਸਾਨ ਹੂੰ, ਪੱਥਰ…
ਨਜ਼ਰ ਜੋ ਤੁਮ ਨੇ ਫੇਰ ਲੀ, ਨਹੀਂ ਹੈ ਕੋਈ ਗਿਲਾ
ਮੇਰੀ ਵਫ਼ਾਓਂ ਕਾ ਅੱਛਾ ਦੀਆ ਹੈ ਤੁਮਨੇ ਸਿਲਾ ।
ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਸਮਝ ਸਕੂੰ, ਯੇ ਬਸ ਮੇਂ ਨਹੀਂ ਥਾ ਮੇਰੇ
ਮੇਰੀ ਨਜ਼ਰ ਕਾ ਵੋ ਪੈਗ਼ਾਮ, ਕਹਾਂ ਤੁਮ ਕੋ ਮਿਲਾ ।
ਹੈ ਤੁਮਨੇ ਗ਼ੈਰ ਕੀ ਆਂਖੋਂ ਮੇਂ ਬਸੇਰਾ ਜੋ ਕੀਆ
ਯੇ ਦਿਲ ਹੈ ਟੂਟ ਗਿਆ ਔਰ ਮੇਰਾ ਵਜੂਦ ਹਿਲਾ ।
ਨ ਤੁਮ ਸੇ ਕੋਈ ਥੀ ਉਮੀਦ, ਨ ਸ਼ਿਕਾਯਤ ਹੀ ਥੀ
ਨ ਸਹੀ ਜਾਮ, ਮੁਝਕੋ ਏਕ ਘੂੰਟ ਜ਼ਹਰ ਪਿਲਾ ।
ਤੇਰੇ ਸਿਤਮ ਸੇ ਮੇਰੀ ਆਂਖ ਕਿਓਂ ਨ ਹੋਗੀ ਨਮ
ਮੈਂ ਭੀ ਇਨਸਾਨ ਹੂੰ, ਪੱਥਰ ਕੀ ਨਹੀਂ ਕੋਈ ਸ਼ਿਲਾ ।
--- --- ---
15. ਸਾਰੋਂ ਕੋ ਪੂਜੋ...
ਨਜ਼ਰ ਮੇਂ ਜੋ ਹੋਂ, ਉਨ ਨਜ਼ਾਰੋਂ ਕੋ ਪੂਜੋ
ਕਹੀਂ ਚਸ਼ਮੋਂ, ਨਦੀਓਂ, ਪਹਾੜੋਂ ਕੋ ਪੂਜੋ
ਕਭੀ ਪੂਜੋ ਗਿਰਜੇ ਵ ਮਸਜਿਦ ਸ਼ਿਵਾਲਯ
ਸਮਾਧੀ ਵ ਰੋਜ਼ੋਂ, ਮਜ਼ਾਰੋਂ ਕੋ ਪੂਜੋ
ਕਭੀ ਪੂਜੋ ਗਰਮੀ, ਕਭੀ ਪੂਜੋ ਸਰਦੀ
ਖਿਜ਼ਾਂ ਕੋ ਕਭੀ, ਫਿਰ ਬਹਾਰੋਂ ਕੋ ਪੂਜੋ
ਕਭੀ ਪੂਜੋ ਬੁਤ ਕੋ, ਕਭੀ ਬੁਤਕਦੋਂ ਕੋ
ਕਭੀ ਚਾਂਦ ਸੂਰਜ ਵ ਤਾਰੋਂ ਕੋ ਪੂਜੋ
ਕਭੀ ਪੂਜਾ ਕਰਤੇ ਹੋ, ਵੀਰਾਨ ਰਾਹੇਂ
ਕਭੀ ਜਾ ਕੇ ਉਜਾੜ ਦਯਾਰੋਂ ਕੋ ਪੂਜੋ
ਜਿਨ੍ਹੇਂ ਦੇਖਾ ਭਾਲਾ, ਨਹੀਂ ਆਜ ਤਕ ਹੈ
ਉਨ੍ਹੀਂ ਆਸਰੋਂ ਕੋ, ਸਹਾਰੋਂ ਕੋ ਪੂਜੋ
ਯਹਾਂ ਲੋਗ ਮਿਲਤੇ ਹੈਂ ਪੂਜਾ ਕੇ ਕਾਬਿਲ
ਕਰਿਸ਼ਮੋਂ ਕਭੀ ਚਮਤਕਾਰੋਂ ਕੋ ਪੂਜੋ
ਯੂੰ ਮੁਰਦੋਂ ਕੋ ਸਜਦੇ, ਬਜਾਓਗੇ ਕਬ ਤਕ
ਜੋ ਹੈ ਪੂਜਨਾ, ਜਾਨਦਾਰੋਂ ਕੋ ਪੂਜੋ
ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਅਪਨੇ ਘਰ ਪਰ ਹੀ ਮਿਲ ਜਾਏਂਗੇ ਵੋ
ਜੋ ਹਕਦਾਰ ਹੈਂ, ਉਨ ਬੇਚਾਰੋਂ ਕੋ ਪੂਜੋ
ਭਲਾ 'ਤੇਜ' ਨੇ, ਕਬ ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਆ ਕੇ ਟੋਕਾ
ਜੋ ਹੈਂ ਪੂਜਨੇ ਯੋਗਿਅ ਸਾਰੋਂ ਕੋ ਪੂਜੋ
--- --- ---
16. ਸਹਮੇ ਸਹਮੇ ਆਪ ਹੈਂ...
ਮਸਜਿਦੇਂ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਹੈਂ, ਮੰਦਿਰ ਸਭੀ ਚੁਪਚਾਪ ਹੈਂ
ਕੁਛ ਡਰੇ ਸੇ ਵੋ ਭੀ ਹੈਂ, ਔਰ ਸਹਮੇ-ਸਹਮੇ ਆਪ ਹੈਂ ।
ਵਕਤ ਹੈ ਤਿਓਹਾਰ ਕਾ, ਗਲੀਆਂ ਮਗਰ ਸੁਨਸਾਨ ਹੈਂ
ਧਰਮ ਔਰ ਜਾਤੀ ਕੇ ਝਗੜੇ ਬਨ ਗਏ ਅਬ ਪਾਪ ਹੈਂ ।
ਰਿਸ਼ਤੋਂ ਕੀ ਭੀ ਅਹਮਿਯਤ ਅਬ ਖ਼ਤਮ-ਸੀ ਹੋਨੇ ਲਗੀ
ਭੇਸ ਮੇਂ ਅਪਨੋਂ ਕੇ ਦੇਖੋ ਪਲ ਰਹੇ ਅਬ ਸਾਂਪ ਹੈਂ ।
ਮੂੰਹ ਕੇ ਮੀਠੇ, ਪੀਠ ਮੁੜਤੇ ਭੋਂਕਤੇ ਖੰਜਰ ਹੈਂ ਜੋ
ਦਾਗ਼ ਹੈਂ ਇਕ ਬਦਨੁਮਾ, ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਪਰ, ਸ਼ਾਪ ਹੈਂ ।
ਰਾਮ ਹੈਂ ਹੈਰਾਨ, ਯੇ ਕਿਆ ਹੋ ਰਹਾ ਸੰਸਾਰ ਮੇਂ
ਕਿਓਂ ਭਲਾ ਰਾਵਣ ਕਾ ਸਬ ਮਿਲ, ਕਰ ਰਹੇ ਅਬ ਜਾਪ ਹੈਂ ।
--- --- ---
17. ਯੇ ਕੈਸਾ ਪੰਜਾਬ ਹੈਂ ਲੋਗ...!
ਪੜ੍ਹਨੇ ਸੇ ਤੋ ਸਮਝ ਨ ਆਏ
ਐਸੀ ਬਨੀ ਕਿਤਾਬ ਹੈਂ ਲੋਗ ।
ਇੱਜ਼ਤ ਜਿਸਸੇ ਨਹੀਂ ਝਲਕਤੀ
ਅਬ ਐਸਾ ਆਦਾਬ ਹੈਂ ਲੋਗ ।
ਦੂਜੇ ਕਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰੇ ਜੋ
ਐਸਾ ਬਨੇ ਹਿਸਾਬ ਹੈਂ ਲੋਗ ।
ਬਾਲੋਂ ਕੋ ਬਦਰੰਗ ਜੋ ਕਰ ਦੇ
ਐਸਾ ਬਨੇ ਖ਼ਿਜ਼ਾਬ ਹੈਂ ਲੋਗ ।
ਚੜ੍ਹੇ ਨਸ਼ਾ ਨਾ ਕਭੀ ਭੀ ਜਿਸਕਾ
ਐਸੀ ਬਨੀ ਸ਼ਰਾਬ ਹੈਂ ਲੋਗ ।
ਕੋਈ ਕਰੇ ਨ ਕਿਸੀ ਕੀ ਚਿੰਤਾ
ਐਸੇ ਹੁਏ ਖ਼ਰਾਬ ਹੈਂ ਲੋਗ ।
ਢੋਲ ਬਜੇ ਔਰ ਪਾਂਵ ਨ ਥਿਰਕੇਂ
ਯੇ ਕੈਸਾ ਪੰਜਾਬ ਹੈਂ ਲੋਗ ?
--- --- ---
18. ਬਰਫ਼ ਭੀ ਆਜ ਹਮਾਰਾ ਬਦਨ ਜਲਾਤੀ ਹੈ
ਖ਼ਬਰ ਵਹਾਂ ਕੇ ਪਹਾੜੋਂ ਸੇ ਰੋਜ਼ ਆਤੀ ਹੈ
ਪੜੋਸੀ ਗੋਲੀ ਸੇ ਅਪਨੋਂ ਕੀ ਜਾਨ ਜਾਤੀ ਹੈ ।
ਵੋ ਕੈਸੇ ਲੋਗ ਹੈਂ, ਮਰਨੇ ਸੇ ਜੋ ਨਹੀਂ ਡਰਤੇ
ਜ਼ਮੀਨ ਛੋੜਨੇ ਸੇ ਸ਼ਾਨ ਪੇ ਬਨ ਆਤੀ ਹੈ ।
ਬਮੋਂ ਔਰ ਗੋਲੀਓਂ ਸੇ ਨਾਮ ਜਿਤਨੇ ਭੀ ਹੈਂ ਜੁੜੇ
ਅਬ ਉਨਕੇ ਨਾਮ ਕੀ ਪਹਚਾਨ ਭੀ ਡਰਾਤੀ ਹੈ ।
ਵੋ ਲੋਗ ਭੀ ਹੈਂ ਜਿਨ੍ਹੇਂ ਦੋਸਤੋਂ ਨੇ ਲੂਟਾ ਹੈ
ਹੋ ਦਿਨ ਯਾ ਰਾਤ, ਯਾਦ ਗਾਂਵ ਕੀ ਸਤਾਤੀ ਹੈ ।
ਵਤਨ ਹਮਾਰਾ ਹੈ ਅਫ਼ਸੋਸ ਹਮ ਮੁਹਾਜਿਰ ਹੈਂ
ਬਰਫ਼ ਭੀ ਆਜ ਹਮਾਰਾ ਬਦਨ ਜਲਾਤੀ ਹੈ ।
--- --- ---
19. ਕਭੀ ਰੰਜੋ ਅਲਮ ਕੇ ਗੀਤ ਮੈਂ ਗਾਯਾ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ...
ਕਭੀ ਰੰਜੋ ਅਲਮ ਕੇ ਗੀਤ ਮੈਂ ਗਾਯਾ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ
ਸਬਰ ਕਰਤਾ ਹੂੰ, ਅਪਨੇ ਦਿਲ ਕੋ ਤੜਪਾਯਾ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ।
ਬੁਰੇ ਦੇਖੂੰ ਭਲੇ ਦੇਖੂੰ, ਬੁਰਾਈ ਭੀ ਭਲਾਈ ਭੀ
ਕਿਸੀ ਚੱਕਰ ਮੇਂ ਪੜ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਚਕਰਾਯਾ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ।
ਮੁਝੇ ਮਾਲੂਮ ਹੈ ਯਹ, ਚਾਰ ਦਿਨ ਕਾ ਮੌਜ ਮੇਲਾ ਹੈ
ਨ ਖ਼ੁਦ ਮੈਂ ਤੜਪਾ ਕਰਤਾ ਹੂੰ, ਔ ਤੜਪਾਯਾ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ।
ਮੈਂ ਯਹ ਭੀ ਜਾਨਤਾ ਹੂੰ, ਮੁਝਕੋ ਜੱਨਤ ਮਿਲ ਨਹੀਂ ਸਕਤੀ
ਇਸੀ ਸੇ ਮੈਂ ਕਭੀ ਦੋਜ਼ਖ਼ ਕੋ ਠੁਕਰਾਯਾ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ।
ਖ਼ੁਸ਼ਾਮਦ ਚਾਪਲੂਸੀ ਕੀ ਨਹੀਂ ਆਦਤ ਰਹੀ ਅਪਨੀ
ਗ਼ਲਤ ਬਾਤੇਂ ਕਿਸੀ ਕੋ ਭੀ ਮੈਂ, ਸਮਝਾਯਾ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ।
ਮੁਕੱਦਰ ਮੇਂ ਲਿਖਾ ਜੋ ਹੈ, ਮਿਲੇਗਾ ਦੇਖਨਾ ਹਮਕੋ
ਮੁਝੇ ਜੋ ਕੁਛ ਭੀ ਮਿਲ ਜਾਏ, ਮੈਂ ਠੁਕਰਾਯਾ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ।
ਸੁਨਾ ਹੈ ਦੂਧ ਕੀ ਨਦੀਆਂ ਬਹਾ ਕਰਤੀ ਹੈਂ ਜੱਨਤ ਮੇਂ
ਮਗਰ ਵੋ ਦੂਧ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਮੇਂ ਕਾਮ ਆਯਾ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ।
ਮੁਝੇ ਜੱਨਤ ਕੀ ਬੂੜ੍ਹੀ ਹੂਰੋਂ ਸੇ ਯਾਰੋ ਹੈ ਕਿਆ ਲੇਨਾ
ਬਾਜ਼ਾਰੇ ਹੁਸਨ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਮੇਂ ਸਜਵਾਯਾ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ।
ਨਹੀਂ ਅਬ ਨੇਮਤੋਂ ਕੀ ਆਰਜ਼ੂ, ਬਾਕੀ ਰਹੀ ਕੋਈ
ਹੂੰ ਗ਼ੁਰਬਤ ਮੇਂ ਪਲਾ ਮਜਦੂਰ, ਲਲਚਾਯਾ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ।
ਘੁਟਨ ਮਹਸੂਸ ਕਰਤਾ ਹੂੰ, ਮੈਂ ਜੱਨਤ ਕੇ ਤੱਸਵੁਰ ਸੇ
ਔ ਦੋਜ਼ਖ਼ ਕੇ ਤੱਸਵੁਰ ਸੇ, ਮੈਂ ਘਬਰਾਯਾ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ।
ਉਠਾ ਕਰ ਸਰ ਕੋ ਚਲਤਾ ਹੂੰ, ਭਰੋਸਾ ਹੈ ਮੁਝੇ ਖ਼ੁਦ ਪਰ
ਝੁਕਾਤਾ ਸਰ ਨਹੀਂ ਅਪਨਾ, ਮੈਂ ਸ਼ਰਮਾਯਾ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ।
--- --- ---
20. ਕਲ ਅਚਾਨਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਮੁਝਕੋ ਮਿਲੀ...
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਆਈ ਜੋ ਕਲ ਮੇਰੀ ਗਲੀ
ਬੰਦ ਕਿਸਮਤ ਕੀ ਖਿਲੀ ਜੈਸੇ ਕਲੀ ।
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੇਰੇ ਬਿਨਾ ਕੈਸੇ ਜੀਊਂ
ਸਮਝੇਗੀ ਕਿਆ ਤੂ ਇਸੇ ਏ ਮਨਚਲੀ !
ਦੇਖਤੇ ਹੀ ਤੁਝਕੋ ਥਾ ਕੁਛ ਯੂੰ ਲਗਾ
ਮਚ ਗਈ ਥੀ ਦਿਲ ਮੇਂ ਜੈਸੇ ਖਲਬਲੀ ।
ਮੈਂ ਰਹੂੰ ਕਰਤਾ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ
ਤੁਮ ਹੋ ਬਸ, ਮੈਂ ਯੇ ਚਲੀ ਔਰ ਵੋ ਚਲੀ ।
ਤੁਮਨੇ ਚੇਹਰੇ ਸੇ ਹਟਾਈ ਜ਼ੁਲਫ਼ ਜਬ
ਜਗਮਗਾਈ ਘਰ ਕੀ ਅੰਧਿਯਾਰੀ ਗਲੀ ।
ਛੋੜਨੇ ਕੀ ਬਾਤ ਮਤ ਕਰਨਾ ਕਭੀ
ਮਾਨਤਾ ਹੂੰ ਤੁਮ ਕੋ ਮੈਂ ਅਪਨਾ ਵਲੀ ।
ਚੇਹਰਾ ਯੂੰ ਆਗ਼ੋਸ਼ ਮੇਂ ਤੇਰੇ ਛਿਪਾ
ਮੌਤ ਸੋਚੇ ਵੋ ਗਈ ਕੈਸੇ ਛਲੀ ।
--- --- ---
21. ਯਾਰ ਮੇਰਾ ਕੈਸਾ ਹੈ...
ਕੀਆ ਬੇਆਬਰੂ, ਯੇ ਯਾਰ ਮੇਰਾ ਕੈਸਾ ਹੈ
ਲਗੇ ਯੂੰ ਫਿਰ ਭੀ ਮੁਝੇ ਜੈਸੇ ਰਬ ਕੇ ਜੈਸਾ ਹੈ ।
ਨਹੀਂ ਹੈ ਦੇਖਾ ਉਸੇ ਆਜ ਤਕ ਕਭੀ ਯਾਰੋ
ਵੋ ਹੋਗਾ ਜੈਸਾ ਭੀ ਮੇਰੇ ਖ਼ਯਾਲ ਜੈਸਾ ਹੈ ।
ਕਭੀ ਨ ਮੁਝਕੋ ਕਰੇ ਯਾਦ, ਦੂਰ-ਦੂਰ ਰਹੇ
ਮੈਂ ਹੂੰ ਗ਼ਰੀਬ, ਮਗਰ ਉਸਕੇ ਪਾਸ ਪੈਸਾ ਹੈ ।
ਨਹੀਂ ਵੋ ਜਾਨਤਾ ਰਿਸ਼ਤੋਂ ਕੀ ਅਹਮਿਯਤ ਯਾ 'ਰਬ
ਵੋ ਸਮਝੇ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹਮਾਰਾ ਭੀ ਐਸਾ-ਵੈਸਾ ਹੈ ।
ਕਭੀ ਥਾ ਹੀਰ ਸੇ ਰਾਂਝੇ ਕਾ ਪਿਆਰ ਚਰਚਾ ਮੇਂ
ਲਗੇ ਮੁਝੇ ਭੀ, ਮੇਰਾ ਪਿਆਰ ਤੁਮਸੇ ਵੈਸਾ ਹੈ ।
--- --- ---
22. ਅਪਨੋਂ ਸੇ ਦੂਰ ਚਲ ਪੜੀ ਅਪਨੋਂ ਕੀ ਚਾਹ ਮੇਂ
ਅਪਨੋਂ ਸੇ ਦੂਰ ਚਲ ਪੜੀ ਅਪਨੋਂ ਕੀ ਚਾਹ ਮੇਂ
ਅੰਜਾਨ ਕੋਈ ਮਿਲ ਗਿਆ, ਅੰਜਾਨੀ ਰਾਹ ਮੇਂ ।
ਅੰਜਾਨ ਹੋਕੇ ਭੀ ਮੁਝੇ ਅਪਨਾ-ਸਾ ਵੋ ਲਗਾ
ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਬਸਤੀ ਦਿਖੀ ਉਸਕੀ ਨਿਗਾਹ ਮੇਂ ।
ਅਪਨੋਂ ਕੀ ਬੇਰੁਖੀ ਸੇ ਥੀ ਬੇਜ਼ਾਰ ਹੋ ਚਲੀ
ਕਰਤੀ ਹੂੰ ਮੁਹੱਬਤ ਉਸੇ ਅਬ ਬੇਪਨਾਹ ਮੈਂ ।
ਹੈ ਦਰਦ ਮੇਰਾ ਦੂਰ ਸੇ ਹੀ ਬਾਂਟ ਲੇਤਾ ਵੋ
ਹੂੰ ਉਸਕੀ ਇਬਾਦਤ ਕਾ ਕਰ ਰਹੀ ਗੁਨਾਹ ਮੈਂ ।
ਵੋ ਰਾਮ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਹੈ ਮੇਰਾ, ਔਰ ਮੇਰਾ ਵਲੀ ਭੀ
ਆਖ਼ਿਰ ਮੇਂ ਉਸਕੇ ਦਿਲ ਮੇਂ ਹੀ ਲੂੰਗੀ ਪਨਾਹ ਮੈਂ।
--- --- ---
23. ਇਨਕਲਾਬ ਕਹਲਾਏਗਾ...
ਨ ਘਬਰਾਏ ਕਭੀ ਕਹੀਂ, ਜੋ ਨ ਹਾਰੇ ਤਕਲੀਫੋਂ ਸੇ,
ਜਬ ਭੀ ਹਾਰੇ, ਹਾਰੇ ਅਪਨੇ, ਸਾਥੀ ਔਰ ਰਫ਼ੀਕੋਂ ਸੇ ।
ਅਪਨੇ ਮਨ ਕੇ ਘਾਵ ਦਿਖਾਏ, ਮੇਹਨਤਕਸ਼ ਇਨਸਾਨੋਂ ਨੇ,
ਮੋੜ ਰਖਾ ਅਬ ਤਕ ਮੂੰਹ ਜਿਨਸੇ, ਹੈ ਜਗ ਕੇ ਭਗਵਾਨੋਂ ਨੇ ।
ਮੇਹਨਤਕਸ਼ ਪਰ ਸਮਝ ਚੁਕੇ ਹੈਂ, ਅਬ ਹਰ ਚਾਲ ਜ਼ਮਾਨੇ ਕੀ
ਅਬ ਨ ਹਾਮੀ ਭਰਤਾ ਕੋਈ, ਮੁਫ਼ਤ ਮੇਂ ਹੀ ਲੁਟ ਜਾਨੇ ਕੀ ।
ਅਬ ਨ ਲਾਭ ਉਠਾਨੇ ਦੇਂਗੇ, ਗ਼ੁਰਬਤ ਔਰ ਲਾਚਾਰੀ ਕਾ
ਭੀਖ ਪੇ ਜੀਨਾ ਛੋੜ ਦੀਆ ਅਬ, ਹਕ ਮਾਂਗੇਂ ਖ਼ੁੱਦਾਰੀ ਕਾ ।
ਅਗਰ ਨਹੀਂ ਹਾਲਤ ਬਦਲੀ, ਹਾਲਾਤ ਕੋ ਬਦਲਾ ਜਾਏਗਾ
ਸਮੇ ਬਦਲਨਾ ਹੀ ਸ਼ਾਯਦ, ਅਬ ਇਨਕਲਾਬ ਕਹਲਾਏਗਾ ।
--- --- ---
24. ਲੋਗ ਕਿਤਨੇ ਤੰਗਦਿਲ ਹੈਂ...
ਕਿਓਂ ਹਮਾਰੀ ਰਾਹ ਮੇਂ ਆਕਰ ਮਚਾਤੇ ਹੋ ਬਵਾਲ
ਰਾਸਤੇ ਕੇ ਪੱਥਰੋਂ ਕਾ ਇਕ ਯਹੀ ਤੋ ਹੈ ਸਵਾਲ ।
ਜਿਨਕੀ ਖ਼ਾਤਿਰ ਰਾਹ ਕੇ ਰੋੜੇ ਬਨ ਬੈਠੇ ਥੇ ਹਮ
ਬਚ ਕੇ ਨਿਕਲ ਜਾਤੇ ਹੈਂ ਵੋ ਦੇਖੀਏ ਉਨਕਾ ਕਮਾਲ ।
ਊਂਚੀ-ਊਂਚੀ ਹਾਂਕਨੇ ਵਾਲੋਂ ਸੇ ਪੂਛੋ ਜਾ ਕੇ ਯੇ
ਆਜ ਉਨਕੀ ਬਾਤ ਮੇਂ ਕਿਓਂ ਸੁਰ ਬਚਾ ਹੈ ਨ ਹੀ ਤਾਲ ।
ਲੱਲੁਓਂ ਔਰ ਬਬਲੁਓਂ ਸੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਹੈ ਗਰਮ
ਉਨਕੀ ਜੇਬੇਂ ਭਰ ਰਹੀ ਹੈਂ ਕੁਛ ਬਿਛਾ ਹੈ ਐਸਾ ਜਾਲ ।
ਜਿਨਕੋ ਚਿੰਤਾ ਦੇਸ਼ ਕੀ ਹੈ, ਬੈਠੇ ਹੈਂ ਵੋ ਸੋਚਤੇ
ਲੋਗ ਕਿਤਨੇ ਤੰਗਦਿਲ ਹੈਂ, ਦੇਸ਼ ਹੈ ਕਿਤਨਾ ਵਿਸ਼ਾਲ !
--- --- ---
25. ਅਪਨੇ ਵਤਨ ਕੋ...
ਸ਼ਾਨ ਮੇਂ ਤੇਰੀ ਅਬ ਮੈਂ ਗੀਤ ਨਹੀਂ ਗਾਤਾ ਹੂੰ
ਅਬ ਤੋ ਜੀਵਨ ਮੇਂ ਬਸ ਬੁਰਾਈ ਦੇਖ ਪਾਤਾ ਹੂੰ ।
ਕਿਤਨੇ ਦੀਵਾਨੋਂ ਨੇ ਥੀ ਜਾਨ ਲੁਟਾ ਦੀ ਤੁਮ ਪਰ
ਨਾ ਕਭੀ ਯਾਦ ਮੇਂ ਉਨਕੀ ਦੀਏ ਜਲਾਤਾ ਹੂੰ ।
ਜੋ ਮੁਝਸੇ ਪਹਲੇ ਥੇ, ਤੁਝਕੋ ਵੋ ਮਾਂ ਬੁਲਾਤੇ ਥੇ
ਅਜੀਬ ਬੇਟਾ ਹੂੰ ਮੈਂ ਦੂਰ ਘਰ ਬਸਾਤਾ ਹੂੰ ।
ਸਰਹਦੋਂ ਪੇ ਜੋ ਠਿਠੁਰਤੇ ਹੈਂ ਜਾਂ ਲੜਾਤੇ ਹੈਂ
ਉਨਕੀ ਖ਼ਾਤਿਰ ਨਾ ਏਕ ਸ਼ਬਦ ਗੁਨਗੁਨਾਤਾ ਹੂੰ ।
ਸ਼ਾਮ ਹੋਤੇ ਹੀ ਜਾਮ ਹਾਥ ਮੇਂ ਆ ਜਾਤਾ ਹੈ
ਦੋਸਤੋਂ ਸੰਗ ਬੈਠ ਪੀਤਾ ਔਰ ਪਿਲਾਤਾ ਹੂੰ ।
ਨਾ ਖ਼ੂਨ ਮਾਂਗੂੰ ਔਰ ਨਾ ਤੁਮਕੋ ਦੂੰ ਮੈਂ ਆਜ਼ਾਦੀ
ਬਸੰਤੀ ਰੰਗ ਸੇ ਚੋਲਾ ਨਹੀਂ ਸਜਾਤਾ ਹੂੰ ।
ਤਲਖ਼ੀਓਂ ਸੇ ਭਰੀ ਹੋਤੀ ਹੈ ਸ਼ਾਯਰੀ ਮੇਰੀ
ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਕੇ ਨਗ਼ਮੇ ਨਹੀਂ ਆਜ ਮੈਂ ਬਨਾਤਾ ਹੂੰ ।
--- --- ---
26. ਤਕਰਾਰ ਚਲੇ ਆਏ...
ਤੁਮ ਰੂਠ ਕਰਕੇ ਮੇਰੇ ਜਬ ਯਾਰ ਚਲੇ ਆਏ
ਨਫ਼ਰਤ ਕਾ ਅਪਨੀ ਕਰਕੇ, ਇਜ਼ਹਾਰ ਚਲੇ ਆਏ
ਹਮ ਬਨ ਗਏ ਤਮਾਸ਼ਾ, ਸਾਰੇ ਥੇ ਤਮਾਸ਼ਾਈ
ਕਰ ਅਜਬ ਤਮਾਸ਼ੇ ਮੇਂ ਕਿਰਦਾਰ ਚਲੇ ਆਏ
ਹੈਰਾਨ ਰਹ ਗਿਆ ਮੈਂ, ਕੁਛ ਬਾਤ ਤੋ ਨਹੀਂ ਥੀ
ਤੂਫ਼ਾਨ ਬਪਾ ਕਰਕੇ, ਬੇਕਾਰ ਚਲੇ ਆਏ
ਹਮ ਫਿਰ ਭੀ ਦੁਆਗੋ ਹੈਂ, ਯਾ'ਰਬ ਯੂੰ ਕਰਮ ਕੀਜੋ
ਕਿ ਯਾਰ ਮੇਰਾ ਦੇਨੇ, ਦੀਦਾਰ ਚਲੇ ਆਏ
ਆਂਖੋਂ ਕੀ ਤਿਸ਼ਨਗ਼ੀ ਕਾ ਹੀ ਕੁਛ ਇਲਾਜ ਹੋਗਾ
ਬੇਸ਼ਕ ਵੋ ਮੁਝਸੇ ਕਰਨੇ, ਤਕਰਾਰ ਚਲੇ ਆਏ
--- --- ---
27. ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ਨਾਮ ਸੇ ਭੀ ਪਿਆਰ ਕੀਆ ਕਰਤਾ ਥਾ
ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਸਪਨੋਂ ਮੇਂ ਦੀਦਾਰ ਕੀਆ ਕਰਤਾ ਥਾ
ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ਨਾਮ ਸੇ ਭੀ ਪਿਆਰ ਕੀਆ ਕਰਤਾ ਥਾ ।
ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ਜਿਸਮ ਕੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਹੈ ਜੱਨਤ-ਏ-ਫ਼ਿਰਦੌਸ19
ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਜਿਸਮ ਬੇਕਰਾਰ ਕੀਆ ਕਰਤਾ ਥਾ ।
ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਰੂਹ ਕੋ ਮਹਸੂਸ ਕੀਆ ਥਾ ਮੈਂਨੇ
ਤੁਮ ਆਓ ਪਾਸ, ਮੈਂ ਇਸਰਾਰ20 ਕੀਆ ਕਰਤਾ ਥਾ ।
ਜੋ ਤੁਮਨੇ ਕਹ ਦੀਆ ਕਿ ਮੁਝਸੇ ਪਿਆਰ ਹੈ ਤੁਮਕੋ
ਮੈਂ ਆਂਖ ਮੂੰਦ ਏਤਬਾਰ ਕੀਆ ਕਰਤਾ ਥਾ ।
ਜੋ ਏਕ ਹੋ ਗਏ ਤੋ ਰੂਹ ਕੋ ਸੁਕੂਨ ਮਿਲਾ
ਮੈਂ ਇਸੀ ਪਲ ਕਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕੀਆ ਕਰਤਾ ਥਾ ।
--- --- ---
19.ਜੱਨਤ-ੲ-ਫ਼ਿਰਦੌਸ : ਸਵਰਗ ਕੀ ਹੂਰ; 20.ਇਸਰਾਰ : ਜ਼ਿਦ।
--- --- ---
28. ਆਓ ਚਲੇਂ ਕੇ ਦਿਲ ਮੇਂ ਅਬ ਅਰਮਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹੇ
ਉਠਤੇ ਥੇ ਦਿਲ ਮੇਂ ਬਨ ਕੇ ਜੋ ਤੂਫ਼ਾਂ, ਨਹੀਂ ਰਹੇ
ਅਬ ਆਰਜੁਓਂ ਕੇ ਵੋ ਕਦਰਦਾਂ, ਨਹੀਂ ਰਹੇ ।
ਜਬ ਦਿਲ ਹੀ ਗਿਆ ਟੂਟ, ਤੋ ਫਿਰ ਹਾਲੇ ਦਿਲ ਕਹਾਂ !
ਆਓ ਚਲੇਂ ਕਿ ਦਿਲ ਮੇਂ ਅਬ ਅਰਮਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹੇ ।
ਬੇਦਰਦ ਹੁਏ, ਦਰਦ ਸਦਾ ਬਾਂਟਨੇ ਵਾਲੇ
ਥਾ ਦਰਦ ਜਿਨਕੇ ਦਿਲ ਮੇਂ, ਵੋ ਇਨਸਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹੇ ।
ਸੀਨੇ ਸੇ ਲਗਾ ਰਖੇ ਥੇ ਜੋ ਫ਼ਰਜ਼ ਸਮਝ ਕਰ
ਅਬ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੇ ਸਾਥੀ ਮੇਹਰਬਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹੇ ।
ਹੈ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਕਾ ਬੋਝ ਬਨ ਗਈ
ਇਸ ਪਰ ਕਿਸੀ ਕੇ ਅਬ ਕੋਈ ਅਹਸਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹੇ ।
ਲਾਖ ਆਏਂ ਲੌਟਕਰ ਕੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਪੇ ਬਹਾਰੇਂ
ਜੋ ਫਟ ਕੇ ਸਿਲ ਸਕੇਂ ਵੋ ਗਿਰੇਬਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹੇ ।
ਜਿਨਕੋ ਬਿਠਾਯਾ ਕਰਤੇ ਥੇ, ਪਲਕੋਂ ਕੀ ਛਾਂਵ ਮੇਂ
ਅਸ਼ਕੋਂ ਮੇਂ ਰਹਨੇ ਵਾਲੇ ਵੋ ਮੇਹਮਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹੇ ।
--- --- ---
29. ਤੇਰੇ ਜਹਾਨ ਮੇਂ ਇਨਸਾਨ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਯਹਾਂ
ਤਮਾਮ ਉਮਰ ਗੁਜ਼ਾਰੀ, ਤਲਾਸ਼ ਮੇਂ ਤੇਰੀ
ਛੁਪਾ ਹੁਆ ਹੈ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਕੀ ਧੜਕਨੋਂ ਮੇਂ ਤੂ
ਪੁਕਾਰਤਾ ਰਹਾ ਮੈਂ ਆਰਤੀ ਆਜ਼ਾਨੋਂ ਮੇਂ
ਮੈਂ ਭੂਲ ਬੈਠਾ ਕਿ ਇਨਸਾਨਿਯਤ ਤੇਰਾ ਘਰ ਹੈ
ਹਜ਼ਾਰੋਂ ਪੋਥੀਆਂ ਲਿਖ ਡਾਲੀਂ ਸ਼ਾਨ ਮੇਂ ਤੇਰੀ
ਤੁਝੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ, ਅੱਲਾਹ ਔਰ ਖ਼ੁਦਾ ਜਾਨਾ
ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ਨਾਮ ਪਰ ਕਰ ਡਾਲਾ ਕਤਲੇਆਮ ਯਹਾਂ
ਭਜਨ ਸੁਨੇ, ਪੜ੍ਹੀ ਨਮਾਜ਼ ਸੁਬਹੋ-ਸ਼ਾਮ ਯਹਾਂ
ਕੋਈ ਅਪਨੇ ਕੋ ਕਹੇ ਬੇਟਾ, ਕੋਈ ਪੈਗ਼ੰਬਰ
ਕੋਈ-ਕੋਈ ਤੋ ਯਹਾਂ ਬ੍ਰਹਮ ਬਨਾ ਬੈਠਾ ਹੈ
ਕਹਾਂ ਤੂ ਸੋ ਰਹਾ ਹੈ ਕਮਲੀ ਵਾਲੇ ਮੁਝਕੋ ਬਤਾ
ਤੇਰੇ ਜਹਾਨ ਮੇਂ ਇਨਸਾਨ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਯਹਾਂ
--- --- ---
30. ਮੈਂ ਹੂੰ ਬੇਘਰ ਘੂਮਤਾ...
ਕ੍ਰਿਸ਼ਣ ਕੀ ਆਂਖੇ ਥੀਂ ਨਮ ਜੈਸੀ ਕਿਸੀ ਸੰਤਾਪ ਸੇ
ਕਿਓਂ ਬਚਾ ਨ ਪਾਯਾ ਮੈਂ ਇਨਸਾਨ ਕੋ ਇਸ ਪਾਪ ਸੇ ।
ਰੂਪ ਮੇਂ ਅਪਨੇ ਬਨਾਯਾ ਥਾ ਕਭੀ ਇਨਸਾਨ ਕੋ
ਰਾਹੇ ਸ਼ੈਤਾਨੀ ਪੇ ਕੈਸੇ ਚਲ ਪੜਾ ਚੁਪਚਾਪ ਸੇ ।
ਘਰ ਜੋ ਟੂਟਾ ਇਸ ਤਰਫ਼ ਯਾ ਉਸ ਤਰਫ਼ ਮੇਰਾ ਹੀ ਥਾ
ਮੈਂ ਹੂੰ ਬੇਘਰ ਘੂਮਤਾ ਇਨਸਾਨ ਕੇ ਪਰਤਾਪ ਸੇ ।
ਨਾਮ ਕਿਤਨੇ ਰਖ ਦੀਏ ਮੇਰੇ ਮੁਝੇ ਜਾਨਾ ਨਹੀਂ
ਔਰ ਸਮਝਤੇ ਹੈਂ ਕਿ ਖ਼ੁਸ਼ ਕਰ ਲੇਂਗੇ ਮੁਝ ਕੋ ਜਾਪ ਸੇ ।
'ਗਰ ਨਹੀਂ ਬਦਲਾ, ਰਹਾ ਆਪਸ ਮੇਂ ਲੜਤਾ ਇਸ ਕਦਰ
ਕੈਸੇ ਬਚ ਪਾਏਗਾ ਫਿਰ ਇਨਸਾਨ ਮੇਰੇ ਸ਼ਾਪ ਸੇ ।
--- --- ---
31. ...ਜਾਨਵਰ ਬਨਾ ਕਿਓਂ ਹੈ ?
ਯੇ ਬਾਦਲੋਂ ਨੇ ਆਸਮਾਨ ਕੋ ਢੰਕਾ ਕਿਓਂ ਹੈ ?
ਸੜਕ ਪੇ ਚਿਥੜੇ ਬਦਨ, ਖ਼ੂਨ ਫਿਰ ਬਹਾ ਕਿਓਂ ਹੈ ?
ਪਹਲੇ ਇਨਸਾਨ ਬਨਾ, ਦੇਸ਼ ਧਰਮ ਫਿਰ ਉਪਜੇ
ਧਰਮ ਕੇ ਨਾਮ ਪਰ ਫਿਰ ਜਾਨਵਰ ਬਨਾ ਕਿਓਂ ਹੈ ?
ਯੇ ਕੌਨ ਤੈਅ ਕਰੇਗਾ ਅਪਨਾ ਹੈ ਯਾ ਬੇਗਾਨਾ
ਖ਼ੁਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਕੇ ਪੰਨੋਂ ਮੇਂ ਜਾ ਛਿਪਾ ਕਿਓਂ ਹੈ ?
ਜਹਾਂ ਮੇਂ ਵਕਤ ਮੁਹੱਬਤ ਕੇ ਲੀਏ ਹੀ ਕਮ ਹੈ
ਦੁਸ਼ਮਨੀ ਕੇ ਲੀਏ ਫਿਰ ਵਕਤ ਨਿਕਲਤਾ ਕਿਓਂ ਹੈ ?
ਜਿਸਕੋ ਧਰਤੀ ਕੀ ਕਹਾ ਕਰਤੇ ਥੇ ਜੱਨਤ ਹਮ ਸਬ
ਆਗ ਦੋਜ਼ਖ਼ ਕੀ ਮੇਂ ਫਿਰ ਆਜ ਵੋ ਜਲਤਾ ਕਿਓਂ ਹੈ ?
--- --- ---
32. ਤੇਰੀ ਆਵਾਜ਼ ਕੀ ਪਾਕੀਜ਼ਗੀ...
ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਜੁਲਫ਼ ਕਾ ਚੇਹਰੇ ਪੇ ਯੂੰ ਬਿਖਰ ਜਾਨਾ
ਚਮਕਤੀ ਧੂਪ ਮੇਂ ਜੈਸੇ ਕਿ ਬਦਲੀ ਛਾਈ ਹੋ ।
ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ਸਾਥ ਕਾ ਅਹਸਾਸ ਮੇਰੇ ਸਾਥ ਰਹੇ
ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ਹੁਸਨ ਕੀ ਪਰਛਾਈਂ, ਔਰ ਤਨਹਾਈ ਹੋ ।
ਤੇਰੀ ਆਵਾਜ਼ ਕੀ ਪਾਕੀਜ਼ਗੀ ਕਾ ਕਿਆ ਕਹਨਾ
ਜੈਸੇ ਮਸਜਿਦ ਸੇ ਸੁਬਹ ਕੀ ਅਜ਼ਾਨ ਆਈ ਹੋ ।
ਬਸ ਏਕ ਨਾਮ ਪਰ ਬੇਚੈਨ ਦਿਲ ਧੜਕਤਾ ਹੈ
ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ਨਾਮ ਕੀ ਜੈਸੇ ਖ਼ੁਮਾਰੀ ਛਾਈ ਹੋ ।
ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ਜਿਸਮ ਕੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਮੇਂ ਬਸੀ ਜੱਨਤ ਹੈ
ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਆਂਖ ਮੇਂ ਹੀ ਝੀਲ ਕੀ ਗਹਰਾਈ ਹੋ ।
ਮੈਂ ਬੁਤ-ਪ੍ਰਸਤ ਨ ਬਨ ਜਾਊਂ ਤੁਮ ਸੰਭਾਲੋ ਮੁਝੇ
ਤੁਮ੍ਹੀਂ ਈਮਾਨ ਹੋ, ਖ਼ੁਦਾ ਕੀ ਕੁਲ ਖ਼ੁਦਾਈ ਹੋ ।
ਮੈਂ ਮਰ ਭੀ ਜਾਊਂ ਇਸੀ ਪਲ ਤੋ ਕੋਈ ਰੰਜ ਨਹੀਂ
ਸੁਕੂਨ ਹੈ, ਮੇਰੀ ਬਾਹੋਂ ਮੇਂ ਤੁਮ ਸਮਾਈ ਹੋ ।
--- --- ---
33. ਸਭੀ ਕਹ ਰਹੇ ਹੈਂ ਕਿ ਤੁਮ ਬੇਵਫ਼ਾ ਹੋ...
ਸਭੀ ਕਹ ਰਹੇ ਹੈਂ ਕਿ ਤੁਮ ਬੇਵਫ਼ਾ ਹੋ
ਕਹੀਂ ਤੋ ਦੁਖਾਯਾ ਹੈ ਦਿਲ ਤੁਮਨੇ ਸਬਕਾ ।
ਮੁਹੱਬਤ ਮੇਂ ਤੇਰੀ ਨਾ ਦੀਵਾਨਾ ਹੋਤਾ
ਡਗਰ ਦੂਸਰੀ ਪੇ ਨਿਕਲ ਜਾਤਾ ਕਬਕਾ ।
ਮੁਝੇ ਤੁਮਨੇ ਛੋੜਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਹੀਂ ਕਾ
ਰਕੀਬੋਂ ਕੋ ਆਸ਼ਿਕ ਬਨਾਯਾ ਹੈ ਜਬਕਾ ।
ਵਫ਼ਾ ਕਰਨੇ ਵਾਲੇ, ਜੋ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਯਾਰਾ
ਅਲਗ ਲੋਗ ਹੈਂ ਵੋ, ਅਲਗ ਉਨਕਾ ਤਬਕਾ ।
ਕਠਿਨ ਹੈ ਬੜੀ ਦੋਸਤੋ ਜ਼ਿੰਦਗਾਨੀ
ਯੇ ਦਿਨ ਕਾ ਅੰਧੇਰਾ, ਉਜਾਲਾ ਹੈ ਸ਼ਬ ਕਾ ।
ਮੇਰਾ ਨਾਮ ਆਯਾ ਸਦਾ ਸੰਗ ਤੇਰੇ
ਕਹੇ ਦੁਨੀਆਂ ਸਾਰੀ, ਹੈ ਕਿੱਸਾ ਗਜ਼ਬ ਕਾ ।
ਨਾ ਦਿਲ ਤੋੜਨਾ ਅਬ ਕਭੀ ਤੂ ਕਿਸੀ ਕਾ
ਮੈਂ ਦੇਤਾ ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਵਾਸਤਾ ਆਜ ਰਬ ਕਾ ।
--- --- ---
34. ਥਾਮਕਰ ਹਾਥ ਮੇਰਾ ਸਾਥ ਨਿਭਾਨੇ ਵਾਲੇ...
ਮੁਝਸੇ ਚੋਰੀ ਸੇ ਨਿਗਾਹੋਂ ਕੋ ਮਿਲਾਨੇ ਵਾਲੇ
ਖ਼ੂਬ ਹੈ ਤੂੰ ਮੁਝੇ ਦੀਵਾਨਾ ਬਨਾਨੇ ਵਾਲੇ ।
ਤੂ ਕਹੀਂ ਦੂਰ ਨਾ ਹੋ ਮੁਝਕੋ ਗੁਮਾਂ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਮੇਰੇ ਹਰ ਖ਼ਵਾਬ ਕੋ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਜਾਨੇ ਵਾਲੇ ।
ਘਰ ਥਾ ਵੀਰਾਨ ਮੇਰਾ, ਉਸਮੇਂ ਅਕੇਲਾ ਥਾ ਮੈਂ
ਕਿਆ ਕਹੂੰ ਕਿਆ ਨਾ ਕਹੂੰ, ਅਪਨਾ ਬਨਾਨੇ ਵਾਲੇ ।
ਗਹਰੀ ਇਕ ਫਾਂਸ-ਸੀ ਚੁਭਤੀ ਹੈ ਮੇਰੇ ਸੀਨੇ ਮੇਂ
ਹਾਥ ਹਰ ਏਕ ਸੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਮਿਲਾਨੇ ਵਾਲੇ ।
ਤੁਮ ਮੇਰੇ ਕੌਨ ਹੋ ਯੇ ਜਾਨ ਨਹੀਂ ਪਾਯਾ ਹੂੰ
ਕਿਤਨੀ ਆਸਾਨੀ ਸੇ ਹਕ ਮੁਝਪੇ ਜਤਾਨੇ ਵਾਲੇ ।
ਤੁਮਸੇ ਕਿਸ ਮੂੰਹ ਸੇ ਮੈਂ ਕਹ ਦੂੰ ਕਿ ਪਰਾਯਾ ਹੈ ਤੂ
ਪਿਆਰ ਕੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਮੇਂ ਬਸਾਨੇ ਵਾਲੇ ।
ਇਤਨਾ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ ਮੁਹੱਬਤ ਕਾ ਸਫ਼ਰ
ਥਾਮਕਰ ਹਾਥ ਮੇਰਾ ਸਾਥ ਨਿਭਾਨੇ ਵਾਲੇ ।
--- --- ---
ਤੀਸਰਾ ਪੜਾਵ :-
ਗੁਦਗੁਦਾਤਾ ਦਰਦ
ਪੁਸਤਕ ਕੇ ਇਸ ਚਰਣ ਮੇਂ ਤੇਜੇਂਦਰ ਭਾਈ ਨੇ ਅਪਣੀ 05. ਕ੍ਰਿਤਿਓਂ ਕੋ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਆ ਹੈ ਆਈਏ ਔਰ ਦੇਖੀਏ ਭਲਾ ਕਿਆ ਕਹਤੇ ਹੈਂ…
01. ਹਿੰਦੀ ਕੀ ਦੁਕਾਨੇਂ
02. ਆਜਕਲ ਸ਼ੇਰੀ ਬਲੇਯਰ ਕੋ ਅੱਛੀ ਨੀਂਦ ਆਤੀ ਹੈ...
03. ਡਾਉਨਿੰਗ ਸਟ੍ਰੀਟ ਕੇ ਦਸ ਨੰਬਰੀ ਨੇ...
04. ਹਿੰਦੀ ਕੋ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਕੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਨਾਨਾ ਹੈ...
05. ਚਮਚੇ
--- --- ---
01. ਹਿੰਦੀ ਕੀ ਦੁਕਾਨੇਂ
ਹਮ ਉਨਕੇ ਕਰੀਬ ਆਏ,
ਔਰ ਉਨ ਸੇ ਕਹਾ
ਭਾਈ ਸਾਹਬ,
ਹਿੰਦੀ ਕੀ ਦੋ ਪੁਸਤਕੋਂ ਕਾ ਹੈ ਵਿਮੋਚਨ ।
ਯਦਿ ਆਪ ਆ ਸਕੇਂ,
ਔਰ ਸੰਗ ਔਰੋਂ ਕੋ ਭੀ ਲਾ ਸਕੇਂ
ਤੋ ਹਿੰਦੀ ਕੀ ਤੋ ਹੋਗੀ ਭਲਾਈ,
ਔਰ ਹੋ ਜਾਏਗਾ ਪ੍ਰਸੰਨ
ਹਮਾਰਾ ਤਨ ਔਰ ਮਨ !
ਸੁਨਕਰ ਵੋ ਮੁਸਕੁਰਾਏ,
ਅਪਨੇ ਲਹਜ਼ੇ ਮੇਂ ਹੈਰਾਨੀ ਭਰ ਲਾਏ
ਹਿੰਦੀ ਕੀ ਦੋ-ਦੋ ਪੁਸਤਕੋਂ ਕਾ ਵਿਮੋਚਨ
ਏਕ ਸਾਥ ! ਔਰ ਵੋ ਭੀ ਲੰਦਨ ਮੇਂ !
ਯਹ ਆਪ ਮੇਂ ਹੀ ਹੈ ਦਮ !
ਵੈਸੇ ਕਿਸ ਦਿਨ ਰਖਾ ਹੈ ਕਾਰਯਕ੍ਰਮ ?
ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਸ਼ਾਮ ਕੋ ਰਖਾ ਹੈ ਭਾਈ
ਆਪ ਤੋ ਆਈਏ ਹੀ, ਅਪਨੇ ਮਿਤ੍ਰੋਂ
ਕੋ ਭੀ ਲੇਤੇ ਆਈਏਗਾ
ਕਾਰਯਕ੍ਰਮ ਕੀ ਸ਼ੋਭਾ ਬੜ੍ਹਾਈਏਗਾ ।
ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਸ਼ਾਮ !
ਉਨਕੀ ਮੁਸਕੁਰਾਹਟ ਹੋ ਗਈ ਗਾਯਬ
ਔਰ ਬੋਲੇ ਵੋ ਤਬ
ਅਰੇ ਤੇਜ ਭਾਈ, ਸ਼ਨੀਵਾਰ
ਹੀ ਤੋ ਐਸਾ ਹੈ ਵਾਰ
ਜਬ ਸੁਪਰ ਮਾਰਕੇਟ ਸੇ ਸੌਦਾ ਸੁਲੁਫ
ਲਾਤਾ ਹੈ ਸਾਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ।
ਘਰ ਮੇਂ ਹੂਵਰ21 ਲਗਤਾ ਹੈ
ਭਰਨੇ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਬਿਲ
ਐਸੇ ਮੇਂ
ਕਿਸੀ ਕਾਰਯਕ੍ਰਮ ਮੇਂ ਜਾਨੇ ਕੋ
ਭਲਾ ਕਿਸਕਾ ਕਰੇਗਾ ਦਿਲ ?
ਸੁਨਕਰ ਉਨਕੀ ਸਮੱਸਿਆ
ਮੈਂ ਗੜਬੜਾ ਗਯਾ,
ਸੂਨੇ ਹਾਲ ਕਾ ਦ੍ਰਿਸ਼
ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਕੋ ਦਹਲਾ ਗਯਾ ।
ਜਬ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਆਏਗਾ
ਤੋ ਕਾਰਯਕ੍ਰਮ ਕੈਸੇ ਹੋਗਾ ਸਫਲ
ਕਿੰਤੁ ਵਿਮੋਚਨ ਕਾ ਕਾਰਯਕ੍ਰਮ
ਥਾ ਬਿਲਕੁਲ ਅਟਲ !
ਫਿਰ ਮੈਂਨੇ ਸੋਚਾ, ਔਰ ਉਨਕੋ ਉਬਾਰਾ
ਦੀਆ ਏਕ ਮੌਕਾ ਥਾ ਉਨਕੋ ਦੁਬਾਰਾ
ਚਲੋ ਮੇਰੇ ਭਾਈ, ਹਮ ਹੈਂ ਤੈਯਾਰ
ਵਿਮੋਚਨ ਕਾ ਕਾਰਯਕ੍ਰਮ
ਰਖ ਲੇਤੇ ਹੈਂ ਰਵੀਵਾਰ !
ਹਮੇਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਅਬਕੀ ਬਾਰ
ਸਾਥ ਹੋਗਾ ਆਪਕਾ ਸਾਰਾ ਪਰਿਵਾਰ !
ਸੁਨਕਰ ਵੋ ਕੁਛ ਸਕਪਕਾਯੇ
ਹਲਕਾ-ਸਾ ਬੁਦਬੁਦਾਯੇ
ਰਵੀਵਾਰ !
ਰਵੀਵਾਰ ਕੀ ਅੱਛੀ ਕਹੀ
ਸਪਤਾਹ ਭਰ ਖਟਤੀ ਪਤਨੀ
ਇਸੀ ਦਿਨ ਤੋ ਕਰ ਪਾਤੀ ਹੈ ਆਰਾਮ ।
ਬੇਟੀ ਕੋ ਤੋ ਵੋ ਭੀ ਨਸੀਬ ਨਹੀਂ
ਏ-ਲੇਵਲ ਕਾ ਹੈ ਏਗਜ਼ਾਮ !
ਬੇਚਾਰੀ ਹਿੰਦੀ !
ਸੁਪਰ ਮਾਰਕੇਟ, ਆਰਾਮ ਔਰ ਏਗਜ਼ਾਮ
ਕੇ ਬੀਚ ਫੰਸੀ ਖੜੀ ਹੈ
ਸਮੱਸਿਆ ਬਹੁਤ ਬੜੀ ਹੈ ।
ਹਿੰਦੀਭਾਸ਼ੀ ਕੋ ਲਗਤਾ ਹੈ
ਕਿ ਜੈਸੇ ਵਹ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲਨੇ ਵਾਲੇ
ਕਾ ਦਾਸ ਹੈ
ਹਿੰਦੀ ਯਦਿ ਬਹੂ
ਤੋ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਸਾਸ ਹੈ ।
ਹਿੰਦੀ ਜਬ ਦੇਖਤੀ ਹੈ ਚਹੂੰਅੋਰ
ਤੋ ਪਾਤੀ ਹੈ ਬਹੁਤ-ਸੀ ਦੁਕਾਨੇਂ
ਜੋ ਉਸਕੇ ਨਾਮ ਪਰ ਚਲ ਰਹੀ ਹੈਂ
ਭੋਲੀ ਜਨਤਾ ਕੋ ਛਲ ਰਹੀ ਹੈਂ ।
ਵਹਾਂ ਆਤੇ ਹੈਂ ਮੰਤ੍ਰੀ ਔਰ ਸਭਾਸਦ
ਬਾਤੇਂ ਹੋਤੀ ਹੈਂ ਬੜੀ-ਬੜੀ
ਬੌਨੇ ਹੈਂ ਉਨਕੇ ਕਦ
ਅਪਨੇ ਬੱਚੋਂ ਕੋ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਸਕੂਲ
ਮੇਂ ਭੇਜ ਕਰ
ਵੇ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਆਹਿਵਾਨ, ਸਬ
ਹਿੰਦੀ ਸਕੂਲੋਂ ਮੇਂ ਭੇਜੋ
ਅਪਨੀ-ਅਪਨੀ ਸੰਤਾਨ ।
ਖਾਲੀ ਬਾਤੇਂ ਕਰਨੇ ਸੇ
ਉਨਕੀ ਜੇਬੇਂ ਭਰਤੀ ਹੈਂ
ਹਿੰਦੀ ਸਿਕੁੜਤੀ ਹੈ
ਉਸਕੀ ਹਾਲਤ ਬਿਗੜਤੀ ਹੈ ।
ਕਿੰਤੁ ਫਿਰ ਭੀ ਕੁਛ ਦੀਵਾਨੇ ਹੈਂ
ਹਿੰਦੀ ਹੈ ਸ਼ਮਾ ਤੋ ਵੋ ਪਰਵਾਨੇ ਹੈਂ
ਹਿੰਦੀ ਕੀ ਸ਼ਮਾ ਜਲਾਨੇ ਕੋ
ਅਪਨਾ ਘਰ ਜਲਾਤੇ ਹੈਂ
ਸ਼ਾਮ ਤੋ ਜਲਤੀ ਹੀ ਹੈ
ਖ਼ੁਦ ਭੀ ਜਲ ਜਾਤੇ ਹੈਂ ।
--- --- ---
21. ਹੂਵਰ : ਵੈਕਿਊਮ-ਕਲੀਨਰ।
--- --- ---
02. ਆਜਕਲ ਸ਼ੇਰੀ ਬਲੇਯਰ ਕੋ ਅੱਛੀ ਨੀਂਦ ਆਤੀ ਹੈ...
ਆਜਕਲ ਸ਼ੇਰੀ ਬਲੇਯਰ ਕੋ ਅੱਛੀ ਨੀਂਦ ਆਤੀ ਹੈ
ਖ਼ੂਬ ਆਰਾਮ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਕਿਓਂਕਿ;
ਟੋਨੀ ਬਲੇਯਰ ਕੇ ਸਪਨੋਂ ਮੇਂ ਤੋ ਸੱਦਾਮ ਹੋਤਾ ਹੈ ।
ਅਬ ਉਸੇ ਸੌਤ ਕਾ ਕੋਈ ਡਰ ਨਹੀਂ
ਨ ਹੀ ਕਿਸੀ ਗਰਲ ਫੈਂਡ ਕਾ ਲਫੜਾ ਹੈ
ਉਸਕੇ ਪਤੀ ਕਾ ਸਾਰਾ ਸਮੇ
ਜਾਰਜ ਬੁਸ਼ ਕੇ ਸਾਥ ਤਮਾਮ ਹੋਤਾ ਹੈ।
ਕਿਓਂਕਿ ਟੋਨੀ ਬਲੇਯਰ ਕੇ ਸਪਨੋਂ ਮੇਂ ਤੋ ਸੱਦਾਮ ਹੋਤਾ ਹੈ ।
ਕਭੀ-ਕਭੀ ਸ਼ੇਰੀ ਬਲੇਯਰ ਹੋਤੀ ਹੈ ਹੈਰਾਨ
ਉਸਕਾ ਪਤੀ ਤੋ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤ੍ਰੀ ਥਾ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਕਾ
ਫਿਰ ਅਮਰੀਕਾ ਕੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤ੍ਰੀ ਜੈਸਾ
ਕਿਓਂ ਕਾਮ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਕਿਓਂਕਿ ਟੋਨੀ ਬਲੇਯਰ ਕੇ ਸਪਨੋਂ ਮੇਂ ਤੋ ਸੱਦਾਮ ਹੋਤਾ ਹੈ ।
ਟੋਨੀ ਬਲੇਯਰ ਬਾਤ-ਬਾਤ ਮੇਂ
ਝਾੜੀ ਮੇਂ ਕਿਓਂ ਘੁਸ ਜਾਤਾ ਹੈ
ਬੁਸ਼ ਕੋ ਮਿਲਨੇ ਕਾ ਬਹਾਨਾ ਢੂੰਢ
ਅਟਲਾਂਟਿਕ ਪਾਰ ਕਰ ਜਾਤਾ ਹੈ
ਸੁਬਹ ਸ਼ਾਮ ਬਸ ਉਸਕੋ ਹੀ ਸਲਾਮ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਕਿਓਂਕਿ ਟੋਨੀ ਬਲੇਯਰ ਕੇ ਸਪਨੋਂ ਮੇਂ ਤੋ ਸੱਦਾਮ ਹੋਤਾ ਹੈ ।
ਹਿਰੋਸ਼ਿਮਾ ਮੇਂ ਬੰਬ ਬਰਸਾਨੇ ਵਾਲਾ ਭੀ ਸੱਦਾਮ ਥਾ
ਵਿਏਟਨਾਮ ਮੇਂ ਮੂੰਹ ਕੀ ਖਾਨੇ ਵਾਲਾ ਭੀ ਸੱਦਾਮ ਥਾ
ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੋਂ ਕੋ ਸ਼ਹ ਦੇਨੇ ਵਾਲਾ ਭੀ ਸੱਦਾਮ ਥਾ
ਝੂਠ ਬੋਲਨੇ ਵਾਲੋਂ ਕਾ ਬਸ ਯਹੀ ਅੰਜਾਮ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਕਿਓਂਕਿ ਟੋਟੀ ਬਲੇਯਰ ਕੇ ਸਪਨੋਂ ਮੇਂ ਤੋ ਸੱਦਾਮ ਹੋਤਾ ਹੈ ।
ਭ੍ਰਸ਼ਟਾਚਾਰ, ਬੇਰੋਜਗਾਰੀ ਔਰ ਮਹੰਗਾਈ ਸੇ ਕਿਆ ਡਰਨਾ
ਇਨਕੀ ਮਾਰ ਸੇ ਤੋ ਆਮ ਜਨਤਾ ਕੋ ਹੀ ਹੈ ਮਰਨਾ
ਰਾਜਨੇਤਾ ਕੋ ਗਰੀਬ ਕੀ ਸਮੱਸਿਆਓਂ ਸੇ
ਭਲਾ ਕਿਆ ਕਾਮ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਕਿਓਂਕਿ ਟੋਨੀ ਬਲੇਯਰ ਕੇ ਸਪਨੋਂ ਮੇਂ ਤੋ ਸੱਦਾਮ ਹੋਤਾ ਹੈ ।
ਟੋਨੀ ਬਲੇਯਰ ਉਠੋ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਕੀ ਅਸਮਿਤਾ ਕੋ ਪਹਚਾਨੋ
ਅਪਨੇ ਦੇਸ਼ ਕੇ ਇਤਿਹਾਸ ਕੋ ਜਾਨੋ
ਯਹਾਂ ਸੂਰਯ ਕਭੀ ਅਸਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ ਥਾ
ਕਿਆ ਸੂਰਯਾਸਤ ਕਾ ਅਰਥ ਗਹਰੀ ਅੰਧੇਰੀ ਸ਼ਾਮ ਹੋਤਾ ਹੈ ?
ਕਿਓਂਕਿ ਟੋਨੀ ਬਲੇਯਰ ਕੇ ਸਪਨੋਂ ਮੇਂ ਤੋ ਸੱਦਾਮ ਹੋਤਾ ਹੈ ।
--- --- ---
Saturday 21 May 2011
03. ਡਾਉਨਿੰਗ ਸਟ੍ਰੀਟ ਕੇ ਦਸ ਨੰਬਰੀ ਨੇ...
ਡਾਉਨਿੰਗ ਸਟ੍ਰੀਟ ਕੇ ਦਸ ਨੰਬਰੀ ਨੇ
ਦੀਆ ਨਯਾ ਇਕ ਨਾਰਾ ਹੈ
ਈਰਾਕ ਮੇਂ ਬਹਤਾ ਤੇਲ ਹੈ ਜਿਤਨਾ
ਵੋ ਤੋ ਸਭੀ ਹਮਾਰਾ ਹੈ ।
ਘੰਟੇ ਭਰ ਮੇਂ ਦੁਨੀਆਂ ਧਵਸਤ ਹੋ ਸਕਤੀ ਹੈ
ਜਨਸੰਹਾਰ ਕੇ ਹਥਿਆਰੋਂ ਕਾ ਕਿਆ ਹੋਗਾ ?
ਝੂਠ ਪੇ ਝੂਠ ਯਹਾਂ ਪਰ ਬੋਲੇ ਜਾਤੇ ਹੈਂ
ਸੱਚਾਈ ਸੇ ਦੂਰ ਕਰ ਲੀਆ ਕਿਨਾਰਾ ਹੈ
ਡਾਉਨਿੰਗ ਸਟ੍ਰੀਟ ਕੇ ਦਸ ਨੰਬਰੀ ਨੇ
ਦੀਆ ਨਯਾ ਇਕ ਨਾਰਾ ਹੈ
ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਕੋ ਨਹੀਂ ਬਖ਼ਸ਼ਾ ਜਾਏਗਾ
ਇਨਕਲਾਬ ਇਕ ਵਹਾਂ ਅਨੋਖਾ ਆਏਗਾ
ਉਨਕੇ ਹਥਿਆਰੋਂ ਕਾ ਕਰਨਾ ਹੈ ਨਾਸ਼ ਹਮੇਂ
ਹਮਾਰੇ ਹਥਿਆਰੋਂ ਕਾ ਵਾਰਾ ਹੀ ਨਿਆਰਾ ਹੈ
ਡਾਉਨਿੰਗ ਸਟ੍ਰੀਟ ਕੇ ਦਸ ਨੰਬਰੀ ਨੇ
ਦੀਆ ਨਯਾ ਇਕ ਨਾਰਾ ਹੈ
ਆਕਾ ਕੇ ਸਾਮਨੇ ਦੁਮ ਹਿਲਾਤਾ ਹੈ
ਉਸਕੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ਪਰ ਝਾੜੀ ਮੇਂ ਘੁਸ ਜਾਤਾ ਹੈ
ਸੰਸਾਰ ਔਰ ਜਨਤਾ ਕੋ ਕਰਤਾ ਗੁਮਰਾਹ ਹੈ
ਨਾਦਾਨੀਆਂ ਕਰਤਾ ਦੇਖੋ ਬੇਚਾਰਾ ਹੈ
ਡਾਉਨਿੰਗ ਸਟ੍ਰੀਟ ਕੇ ਦਸ ਨੰਬਰੀ ਨੇ
ਦੀਆ ਨਯਾ ਇਕ ਨਾਰਾ ਹੈ
ਕੇਲੀ ਕੀ ਮ੍ਰਿਤਯੁ ਪਰ ਕੇਮਬੇਲ ਕਹੇ ਹੂਨ ਹੂਨ
ਜਨਤਾ ਯੇ ਜਾਨੇ ਹੈ ਉਸਕਾ ਹੁਆ ਹੈ ਖ਼ੂਨ
ਸਤਯ ਕੀ ਕਬਰ ਦੇਖੋ ਯਹਾਂ ਬਨਾ ਡਾਲੀ ਹੈ
ਖੇਲ ਰਾਜਨੀਤੀ ਕਾ ਗੰਦਾ ਯੇ ਯਾਰਾ ਹੈ
ਡਾਉਨਿੰਗ ਸਟ੍ਰੀਟ ਕੇ ਦਸ ਨੰਬਰੀ ਨੇ
ਦੀਆ ਨਯਾ ਇਕ ਨਾਰਾ ਹੈ
ਜੋ ਦਸ ਨੰਬਰੀ ਜਾਲਸਾਜ਼ੀ ਕਰੇਗਾ
ਤੋ ਬੇਮੌਤ ਹੀ ਮੌਤ ਅਪਨੀ ਮਰੇਗਾ
ਸਪਿਨ ਡਾਕਟਰੋਂ ਕੇ ਫੰਸੇ ਹੋ ਭੰਵਰ ਮੇਂ ਤੁਮ
ਤਿਨਕੇ ਕਾ ਤੁਮਨੇ ਲੀਆ ਸਹਾਰਾ ਹੈ
ਡਾਉਨਿੰਗ ਸਟ੍ਰੀਟ ਕੇ ਦਸ ਨੰਬਰੀ ਨੇ
ਦੀਆ ਨਯਾ ਇਕ ਨਾਰਾ ਹੈ ।
--- --- ---
04. ਹਿੰਦੀ ਕੋ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਕੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਨਾਨਾ ਹੈ...
ਭਾਰਤ ਕਾ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਦਿਵਸ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਮੇਂ ਮਨਾਨਾ ਹੈ
ਲੇਕਿਨ ਹਿੰਦੀ ਕੋ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਕੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਨਾਨਾ ਹੈ ।
ਪਾਂਚ ਦਸ਼ਕੋਂ ਸੇ ਬਨ ਰਹੀ ਹੈ ਹਿੰਦੀ ਰਾਜਭਾਸ਼ਾ
ਅਗਲੇ ਪਾਂਚ ਮੇਂ ਬਨ ਪਾਏਗੀ, ਨਹੀਂ ਕੋਈ ਆਸ਼ਾ
ਅਭੀ ਅਹਿੰਦੀ - ਭਾਸ਼ੀ ਰਾਜਿਓਂ ਕੋ ਸਮਝਾਨਾ ਹੈ
ਲੇਕਿਨ ਹਿੰਦੀ ਕੋ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਕੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਨਾਨਾ ਹੈ ।
ਨੌਕਰ ਕੀ, ਦਾਦੀ - ਨਾਨੀ ਕੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਨੀ ਹਿੰਦੀ
ਰਾਜਾ ਕੇ ਮਾਥੇ ਲਗੀ ਹੈ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਕੀ ਬਿੰਦੀ
ਯੇ ਕਿਆ ਹੁਆ ਹੈ ਆਜ ਭਲਾ ਕੈਸਾ ਯੇ ਜ਼ਮਾਨਾ ਹੈ
ਲੇਕਿਨ ਹਿੰਦੀ ਕੋ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਕੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਨਾਨਾ ਹੈ ।
ਹਮਾਰੇ ਬੱਚੇ ਹਿੰਦੀ ਕੇ ਨਿਕਟ ਨਹੀਂ ਜਾਏਂਗੇ
ਟੀਵੀ ਪਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਚੈਨਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹੇਂ ਭਾਏਂਗੇ
ਭਾਰਤੀਅ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਕਾ ਪਾਠ ਉਨ੍ਹੇਂ ਨਹੀਂ ਪੜਾਨਾ ਹੈ
ਲੇਕਿਨ ਹਿੰਦੀ ਕੋ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਕੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਨਾਨਾ ਹੈ ।
ਤੀਜ ਲੋਹੜੀ ਦਸ਼ਹਰਾ ਭਾਲਾ ਕੈਸੇ ਮਨਾਏਂ
ਹਮ ਸੰਤ ਵੈਲੇਂਟਾਇਨ ਸੇ ਫੁਰਸਤ ਭੀ ਤੋ ਪਾਏਂ
ਤਿਓਹਾਰ ਹਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ, ਸਭੀ ਕੋ ਮਨਾਨਾ ਹੈ
ਲੇਕਿਨ ਹਿੰਦੀ ਕੋ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਕੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਨਾਨਾ ਹੈ ।
ਹਿੰਦੀ ਕੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਚਲ ਰਹੀ ਭਰਪੂਰ
ਹਿੰਦੀ ਕੀ ਰੋਟੀਆਂ ਸਿਕ ਰਹੀ ਹੁਜ਼ੂਰ
ਹਿੰਦੀ ਕੀ ਦੁਕਾਨੋਂ ਕੋ ਯੂੰ ਹੀ ਚਲਾਨਾ ਹੈ
ਲੇਕਿਨ ਹਿੰਦੀ ਕੋ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਕੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਨਾਨਾ ਹੈ ।
--- --- ---
05. ਚਮਚੇ
ਚਮਚੋਂ ਕੀ ਹੋਤੀ ਇਕ ਐਸੀ ਨਸਲ,
ਸੂਖੇ ਕਭੀ ਭੀ ਨ ਜਿਨਕੀ ਫ਼ਸਲ ।
ਉਨ੍ਹੀਂ ਕੀ ਸੁਨਾਤਾ ਹੂੰ ਮੈਂ ਦਾਸਤਾਂ
ਸੁਨੋ ਕਾਨ ਦੇਕਰ ਤਨਿਕ ਮੇਹਰਬਾਂ ।
ਸ਼ਰੀਰ ਇਨਕਾ ਜੈਸੇ ਕਿ ਇਨਸਾਨ ਹੋਂ
ਰਹੇ ਰੂਹ ਭੀ ਇਨਮੇਂ ਔਰ ਜਾਨ ਹੋ ।
ਯਹ ਚਮਚੇ ਤੋ ਖਾਤੇ ਔਰ ਪੀਤੇ ਭੀ ਹੈਂ
ਅਜਬ ਜੀਵਨੀ ਜਗ ਮੇਂ ਜੀਤੇ ਹੈਂ ।
ਖ਼ੁਸ਼ਾਮਦ ਕਾ ਚਸਕਾ ਯਹ ਕਰਤੇ ਸਭੀ
ਕੋਈ ਬਾਤ ਇਨਕੋ ਨ ਪਚਤੀ ਕਭੀ ।
ਚਮਚਪਨ ਯੇ ਅਪਨਾ ਛੁਪਾਤੇ ਰਹੇਂ
ਕਿ ਦੂਜੋਂ ਕੋ ਬੁੱਧੂ ਬਨਾਤੇ ਰਹੇਂ ।
ਚਮਚੋਂ ਕੀ ਹੋਤੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਯੇ ਖਾਸ
ਕੇ ਹਰ ਚਮਚੇ ਕਾ ਏਕ ਹੋਤਾ ਹੈ ਬਾੱਸ ।
ਵੋ ਆਏ, ਤੋ ਬੜ੍ਹਕਰ ਯੇ ਖੋਲੇਂ ਕਿਵਾੜ
ਕਰੇਂ ਸਜਦੇ ਝੁਕ-ਝੁਕ ਕੇ ਯੇ ਬਾਰ-ਬਾਰ ।
ਸਦਾ ਮੁਸਕੁਰਾਤੇ ਕਰੇਂ ਯਹ ਸਲਾਮ
ਕਰੇਂ ਗਰਵ ਜੋ ਬਾੱਸ ਹੋ ਹਮ ਕਲਾਮ ।
ਚਲੇਂ ਉਸਕੋ ਫ਼ਾਲੋ ਯੇ ਕਰਤੇ ਹੁਏ
ਗੋ ਡਰ-ਡਰ ਕੇ ਫਿਰ ਭੀ ਅਕੜਤੇ ਹੁਏ ।
ਮਿਲੇਂ ਬਾੱਸ ਗਰ ਏਕ ਸੇ ਇਕ ਬੜੇ
ਤੋ ਚਮਚੋਂ ਕੀ ਕੀਮਤ ਫਟਾਫਟ ਚੜ੍ਹੇ ।
ਚੁਗਲਖੋਰੀ ਹੋ ਇਨਕਾ ਰੋਜ਼ਾ ਨਮਾਜ਼
ਸਦਾ ਜਿਸਕਾ ਕਰਤੇ ਰਹੇਂ ਯੇ ਰਿਯਾਜ਼ ।
ਰਹੇਂ ਖੀਜਤੇ ਔਰ ਕਾਟਾ ਕਰੇਂ
ਯੇ ਜੂਤੇ ਭੀ ਬਾੱਸੋਂ ਕੇ ਚਾਟਾ ਕਰੇਂ ।
ਰਹੇਂ ਫ਼ਿਕਰ ਇਨਕੋ ਤੋ ਪਲ-ਪਲ ਹਜ਼ਾਰ
ਖ਼ਬਤ ਚਮਚਾਗੀਰੀ ਕਾ ਰਹਤਾ ਸਵਾਰ ।
ਜ਼ਮੀਰ ਅਪਨੀ ਕਾ ਕਤਲ ਕਰਤੇ ਰਹੇਂ
ਯਹ ਖ਼ੁੱਦਾਰੀ ਕਾ ਦਮ ਭੀ ਭਰਤੇ ਰਹੇਂ ।
ਅਗਰ ਬਾੱਸ ਝਾੜੇ ਤੋ ਝੜਤੇ ਹੈਂ ਯੇ
ਇਨ੍ਹੀਂ ਕੇ ਲੀਏ ਜੀਤੇ ਮਰਤੇ ਹੈਂ ਯੇ ।
ਸਕੂਲੋਂ ਸੇ ਬੱਚੋਂ ਕੋ ਲਾਤੇ ਰਹੇਂ
ਯੇ ਮੇਮੋਂ ਕੋ ਸ਼ਾਪਿੰਗ ਕਰਾਤੇ ਰਹੇਂ ।
ਕੋਈ ਦੀਨ ਇਨਕਾ ਨ ਈਮਾਨ ਹੈ
ਖ਼ੁਸ਼ਾਮਦ ਸਰੀਖੀ ਹੀ ਪਹਚਾਨ ਹੈ ।
ਨ ਹੋ ਜਗਤ ਮੇਂ ਇਨਕੀ ਦੂਜੀ ਮਿਸਾਲ
ਨਸਲ ਇਨਕੀ ਹੈ ਇਸ ਕਦਰ ਬੇਮਿਸਾਲ ।
ਸ਼ਕਲ ਇਨਕੀ ਭੋਲੀ ਹੋ ਮਾਸੂਮ ਭੀ
ਜ਼ਮਾਨੇ ਮੇਂ ਇਨਕੀ ਮਚੀ ਧੂਮ ਭੀ ।
ਯਤਨ ਮੈਂ ਭੀ ਕਰਤਾ ਰਹੂੰ ਬਾਰ-ਬਾਰ
ਕਿ ਅਪਨਾ ਭੀ ਚਮਚੋਂ ਮੇਂ ਹੋਵੇ ਸ਼ੁਮਾਰ ।
ਮਗਰ ਕਾਮ ਹੋ ਨਜ਼ਰ ਆਤਾ ਨਹੀਂ
ਹਮੇਂ ਕੋਈ ਚਮਚਾ ਬਨਾਤਾ ਨਹੀਂ ।
ਦੁਆ 'ਤੇਜ਼' ਕੀ ਰੰਗ ਲਾਤੀ ਰਹੇ
ਸਦਾ ਇਨਕੀ ਚਲਤੀ ਚਲਾਤੀ ਰਹੇ ।
ਚਮਕ ਚਮਚੇ ਯੂੰ ਹੀ ਦਿਖਾਤੇ ਰਹੇਂ
ਜ਼ਮਾਨੇ ਕੋ ਬੁੱਧੂ ਬਨਾਤੇ ਰਹੇਂ ।
--- --- ---
ਚੌਥਾ ਪੜਾਵ :-
ਕੁਛ ਜਗ ਕੀ ਕੁਛ ਅਪਨੀ...
ਪੁਸਤਕ ਕੇ ਇਸ ਚਰਣ ਮੇਂ ਤੇਜੇਂਦਰ ਭਾਈ ਨੇ ਅਪਣੀ 13. ਕ੍ਰਿਤਿਓਂ ਕੋ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਆ ਹੈ ਆਈਏ ਔਰ ਦੇਖੀਏ ਭਲਾ ਕਿਆ ਕਹਤੇ ਹੈਂ…
01. ਤਭੀ ਤੋ ਕਵਿਤਾ ਹੋਗੀ !
02. ਸ਼ਬਦੋਂ ਕਾ ਮਾਯਾਜਾਲ ਤੋੜ ਦੋ...!
03. ਕਹਾਂ ਹੈਂ ਰਾਮ ?
04. ਨਵ ਵਰਸ਼ ਕੀ ਪੂਰਵ ਸੰਧਯਾ ਪਰ
05. ਪੁਤਲਾ ਗ਼ਲਤੀਓਂ ਕਾ...
06. ਕਰਮ-ਭੂਮੀ
07. ਕਰੂਰਤਾ ਵੀਰਤਾ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ
08. ਲਗਤਾ ਹਮੇਂ ਪਿਆਰਾ ਹੈ...
09. ਅਬ ਤੋ ਤੋੜੋ ਮੌਨ...
10. ਮਕੜੀ ਬੁਨ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਲ...
11. ਪਰੰਪਰਾ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਔਰ ਧਰਮ...
12. ਪ੍ਰਜਾ ਝੁਲਸਤੀ ਹੈ...
13. ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਆਵਾਜ਼
--- --- ---
01. ਤਭੀ ਤੋ ਕਵਿਤਾ ਹੋਗੀ !
ਜਬ ਵਾਯੁ ਮੇਂ ਹੋ ਪ੍ਰੀਤ, ਤਭੀ ਤੋ ਕਵਿਤਾ ਹੋਗੀ,
ਹੋ ਸ਼ਬਦੋਂ ਮੇਂ ਸੰਗੀਤ, ਤਭੀ ਤੋ ਕਵਿਤਾ ਹੋਗੀ ।
ਜਬ ਨਭ ਮੇਂ ਬਾਦਲ ਛਾਯੇਂ, ਮੌਸਮ ਸਾਵਨ ਕਾ,
ਬਰਸੇ ਫੁਹਾਰ, ਹੋ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਮਨ ਭਾਵਨ ਕਾ,
ਜਬ ਪ੍ਰੇਮ ਕੀ ਹੋਗੀ ਜੀਤ, ਤਭੀ ਤੋ ਕਵਿਤਾ ਹੋਗੀ ।
ਹੋ ਸ਼ਬਦੋਂ ਮੇਂ ਸੰਗੀਤ...
ਜਬ ਦੇਸ਼ - ਪ੍ਰੇਮ ਕੀ ਭਾਵਨਾ ਸ਼ਬਦ ਜਗਾਤੇ ਹੋਂ,
ਜਬ ਹਿਰਦੇ ਮੇਂ ਮਾਨਵ ਪ੍ਰੇਮ ਕੇ ਦੀਪ ਜਲਾਤੇ ਹੋਂ,
ਜਬ ਸ਼ਤਰੂ ਹੋ ਭੈ-ਭੀਤ, ਤਭੀ ਤੋ ਕਵਿਤਾ ਹੋਗੀ ।
ਹੋ ਸ਼ਬਦੋਂ ਮੇਂ ਸੰਗੀਤ...
ਜਬ ਸਬ ਕੋ ਭੋਜਨ ਮਿਲੇ, ਨ ਕੋਈ ਭੂਖਾ ਸੋਵੇ,
ਅੰਬਰ ਕੇ ਨੀਚੇ ਸਬ ਕੇ ਸਿਰ ਪਰ ਛਤ ਭੀ ਹੋਵੇ,
ਮਾਨਵਤਾ ਗਾਏ ਗੀਤ, ਤਭੀ ਤੋ ਕਵਿਤਾ ਹੋਗੀ ।
ਹੋ ਸ਼ਬਦੋਂ ਮੇਂ ਸੰਗੀਤ...
ਜਬ ਗਦ ਪਦ ਮੇਂ ਅੰਤਰ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਈ ਦੇ,
ਕਵਿਤਾ ਕੇ ਨਾਮ ਪਰ ਚੁਟਕੁਲਾ ਹਮੇਂ ਸੁਨਾਈ ਦੇ,
ਜਬ ਰਚਨਾ ਹੋ ਰਸਹੀਨ, ਤੋ ਫਿਰ ਕਿਆ ਕਵਿਤਾ ਹੋਗੀ !
ਹੋ ਸ਼ਬਦੋਂ ਮੇਂ ਸੰਗੀਤ, ਤਭੀ ਤੋ ਕਵਿਤਾ ਹੋਗੀ ।
--- --- ---
02. ਸ਼ਬਦੋਂ ਕਾ ਮਾਯਾਜਾਲ ਤੋੜ ਦੋ...!
ਸ਼ਬਦੋਂ ਕਾ ਮਾਯਾਜਾਲ ਤੋੜ ਦੋ !
ਜੀਵਨ ਹੈ ਸ਼ਬਦ, ਸ਼ਬਦ ਕਾਲ ਹੈ, ਸ਼ਬਦ ਬਾਣ ਭੀ ਹੈ ਸ਼ਬਦ ਢਾਲ ਹੈ
ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਹ ਹੈ ਮਾਤ ਸ਼ਬਦ ਚਾਲ ਹੈ, ਸ਼ਬਦ ਕਸ਼ੀਣ ਸ਼ਬਦ ਹੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹੈ
ਸ਼ਬਦੋਂ ਕੋ ਆਜ ਨਯਾ ਮੋੜ ਦੋ, ਸ਼ਬਦੋਂ ਕਾ ਮਾਯਾਜਾਲ ਤੋੜ ਦੋ ।
ਸ਼ਬਦ ਯਦਿ ਸੁਰ ਮੇਂ ਹੋਂ ਤੋ ਗੀਤ ਹੈਂ, ਸ਼ਬਦ ਬੈਰ ਭੀ ਹੈ ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰੀਤ ਹੈ
ਸ਼ਬਦ ਹਾਰ ਭੀ ਹੈ ਸ਼ਬਦ ਜੀਤ ਹੈ, ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਿਯਤਮਾ ਹੈ ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰੀਤ ਹੈ
ਚਾਹੇ ਜਿਧਰ ਅਰਥ ਕੋ ਮਰੋੜ ਦੋ, ਸ਼ਬਦੋਂ ਕਾ ਮਾਯਾਜਾਲ ਤੋੜ ਦੋ ।
ਸ਼ਬਦ ਸੇ ਆਦ ਭੀ ਅਨਾਦ ਭੀ, ਸ਼ਬ ਹੈ ਭਗਵਾਨ ਕਾ ਪ੍ਰਸਾਦ ਭੀ
ਸ਼ਬਦ ਸੇ ਹੈ ਜਿਵਹਾ ਕਾ ਸਵਾਦ ਭੀ, ਯੁੱਧ ਸਮੇ ਸ਼ਬਦ ਮਹਾਨਾਦ ਭੀ
ਸ਼ਬਦੋਂ ਕੋ ਢੀਲ ਮਤਿ ਔਰ ਦੋ, ਸ਼ਬਦੋਂ ਕਾ ਮਾਯਾਜਾਲ ਤੋੜ ਦੋ ।
ਸ਼ਬਦ ਬਿਨਾ ਸਾਰ ਭੀ ਅਸਾਰ ਹੈ, ਧਾਰ ਦੋ ਕਿ ਸ਼ਬਦ ਯੇ ਕਟਾਰ ਹੈ
ਸ਼ਬਦ ਕਾਲਚਕ੍ਰ ਕਾ ਸਵਾਰ ਹੈ, ਸ਼ਬਦ ਮਾਰ ਸਬਸੇ ਬੜੀ ਮਾਰ ਹੈ
ਮੋਲ ਚਾਹੇ ਲਾਖ ਯਾ ਕਰੋੜ ਦੋ, ਸ਼ਬਦੋਂ ਕਾ ਮਾਯਾਜਾਲ ਤੋੜ ਦੋ ।
ਸ਼ਬਦ ਨਾਕ ਮੋਮ ਕੀ ਯਥਾਰਥ ਮੇਂ, ਸ਼ਬਦ ਸਰਵਪ੍ਰਥਮ ਹੋ ਸਵਾਰਥ ਮੇਂ
ਕ੍ਰਿਸ਼ਣ ਸੰਗ ਰਹੇ ਚਾਹੇ ਪਾਰਥ ਮੇਂ, ਗਤਿਸ਼ੀਲ ਰਹੇ ਯੇ ਅਕਾਰਥ ਮੇਂ
ਸ਼ਬਦੋਂ ਕੇ ਤੱਤਵ ਕੋ ਨਿਚੋੜ ਦੋ, ਸ਼ਬਦੋਂ ਕਾ ਮਾਯਾਜਾਲ ਤੋੜ ਦੋ ।
ਸ਼ਬਦ ਸੇ ਹੀ ਪੱਥਰ ਭਗਵਾਨ ਹੈ, ਸ਼ਬਦ ਬਿਨਾ ਨਹੀਂ ਕਲਯਾਣ ਹੈ
ਸ਼ਬਦ ਮਾਨੋ ਮਾਨਵ ਕਾ ਪ੍ਰਾਣ ਹੈ, ਸ਼ਬਦ ਦਾਨ ਸਰਵੋੱਚ ਦਾਨ ਹੈ
ਅਰਥਹੀਨ ਸ਼ਬਦੋਂ ਕੋ ਛੋੜ ਦੋ, ਸ਼ਬਦੋਂ ਕਾ ਮਾਯਾਜਾਲ ਤੋੜ ਦੋ ।
ਸ਼ਬਦ ਸੇ ਯਥਾਰਥ ਕਾ ਗਿਆਨ ਹੈ, ਸ਼ਬਦ ਸੇ ਹੀ ਭੂਤ ਵਰਤਮਾਨ ਹੈ
ਸ਼ਬਦ ਕੀ ਵਿਆਖਿਆ ਮਹਾਨ ਹੈ, ਸ਼ਬਦ ਜਗ ਮੇਂ ਸਰਵ-ਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਹੈ
ਸ਼ਬਦੋਂ ਪਰ ਮੇਰੇ ਤੁਮ ਗੌਰ ਦੋ, ਸ਼ਬਦੋਂ ਕਾ ਮਾਯਾਜਾਲ ਤੋੜ ਦੋ ।
ਸ਼ਬਦ ਹੋਤੀ ਹੋਨੀ ਜੋ ਟਲੇ ਨਹੀਂ, ਸ਼ਬਦ ਬਿਨਾ ਚਕਰ ਭੀ ਚਲੇ ਨਹੀਂ
ਸ਼ਬਦ ਬਿਨਾ ਢਾਲ ਤਕ ਗਲੇ ਨਹੀਂ, ਸ਼ਬਦ ਬਿਨਾ ਜਯੋਤ ਹੀ ਜਲੇ ਨਹੀਂ
ਸਾਂਝ-ਯੁਕਤ ਸ਼ਬਦੋਂ ਕੋ ਭੋਰ ਦੋ, ਸ਼ਬਦੋਂ ਕਾ ਮਾਯਾਜਾਲ ਤੋੜ ਦੋ ।
--- --- ---
03. ਕਹਾਂ ਹੈਂ ਰਾਮ ?
ਪਹਲੀ ਦੀਵਾਲੀ
ਮਨਾਈ ਥੀ ਜਨਤਾ ਨੇ
ਰਾਮਰਾਜਯ ਕੀ...
ਉਸ ਪ੍ਰਜਾ ਕੇ ਲੀਏ
ਕਿਤਨੀ ਥੀ ਆਸਾਨ
ਭਲਾਈ ਔਰ ਬੁਰਾਈ
ਕੀ ਪਹਚਾਨ ।
ਅੱਛਾ ਉਨ ਦਿਨੋਂ
ਹੋਤਾ ਥਾ
ਬਸ ਅੱਛਾ
ਔਰ ਬੁਰਾ
ਪੂਰੀ ਤਰਹ ਸੇ ਬੁਰਾ ।
ਮਿਲਾਵਟ
ਰਾਮ ਔਰ ਰਾਵਣ ਮੇਂ
ਹੋਤੀ ਨਹੀਂ ਥੀ
ਉਨ ਦਿਨੋਂ ।
ਰਾਵਣ ਰਾਵਣ ਰਹਤਾ
ਔਰ ਰਾਮ ਰਾਮ ।
ਬਸ ਏਕ ਬਾਤ ਥੀ ਆਮ
ਕਿ ਵਿਜਯ ਹੋਗੀ
ਅੱਛਾਈ ਕੀ ਬੁਰਾਈ ਪਰ
ਰਾਮ ਕੀ ਰਾਵਣ ਪਰ ।
ਦੁਆਪਰ ਮੇਂ ਭੀ ਕੰਸ
ਨੇ ਕਭੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਣ
ਕਾ ਨਹੀਂ ਕੀਆ ਧਾਰਣ
ਰੂਪ
ਬਨਾਏ ਰਖਾ ਅਪਨਾ
ਸਵਰੂਪ ।
ਸਮੱਸਿਆ ਹਮਾਰੀ ਹੈ
ਹਾਮਰੇ ਯੁਗ ਕੇ
ਧਰਮ ਔਰ ਅਧਰਮ
ਹੁਏ ਹੈਂ ਕੁਛ ਐਸੇ ਗਡਮਡ
ਕਿ ਚੇਹਰੇ ਦੋਨੋਂ ਕੇ
ਲਗਤੇ ਹੈਂ ਏਕ-ਸੇ ।
ਦੀਵਾਲੀ ਮਨਾਨੇ ਕੇ ਲੀਏ
ਆਵਸ਼ਯਕ ਹੈ
ਰਾਵਣ ਪਰ ਜੀਤ ਰਾਮ ਕੀ
ਯਹਾਂ ਹੈਂ ਬੁਸ਼
ਔਰ ਹੈਂ ਸੱਦਾਮ
ਦੋਨੋਂ ਕੇ ਚੇਹਰੇ ਏਕ
ਕਹਾਂ ਹੈਂ ਰਾਮ ?
--- --- ---
04. ਨਵ ਵਰਸ਼ ਕੀ ਪੂਰਵ ਸੰਧਯਾ ਪਰ
ਪ੍ਰਤਿਯੇਕ ਨਵ ਵਰਸ਼
ਕੀ ਪੂਰਵ ਸੰਧਯਾ ਪਰ
ਲੇਤਾ ਹੂੰ ਨਏ ਪ੍ਰਣ
ਅਪਨੇ ਕੋ ਬਦਲਨੇ ਕੇ
ਔਰ
ਸਮਾਜ ਕੋ ਭੀ ।
ਪਚਾਸ ਪ੍ਰਣ ਲੇ ਚੁਕਾ ਹੂੰ
ਲੇਕਿਨ
ਪ੍ਰਣ ਰਹ ਗਏ ਪ੍ਰਣ ਹੀ
ਨ ਜਾਨੇ ਕਬ
ਬਨੇਂਗੇ ਯਹ ਪ੍ਰਣ
ਮੇਰੇ ਪ੍ਰਣ ।
ਕਿਤਨੇ ਅਰਬੋਂ ਪ੍ਰਣ
ਜੁੜ ਜਾਤੇ ਹੈਂ
ਹਰ ਵਰਸ਼, ਨਵ ਵਰਸ਼
ਕੇ ਆਨੇ ਪਰ
ਔਰ ਬਹ ਜਾਤੇ ਹੈਂ
ਨਵ ਵਰਸ਼ ਕੀ ਪੂਰਵ ਸੰਧਯਾ
ਪਰ ਬਹਤੀ ਸੁਰਾ ਮੇਂ ।
ਡਰਤਾ ਭੀ ਹੂੰ
ਜਬ ਦੇਖਤਾ ਹੂੰ
ਮੇਰੇ ਪ੍ਰਣ ਕਤਾਰ ਕੇ ਪੀਛੇ ।
ਮਾਰੀਸ਼ਸ, ਲੰਦਨ, ਸੂਰੀਨਾਮ
ਕੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ
ਯਾ ਫਿਰ ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ
ਕੀ ਯੋਜਨਾ, ਉਸਕੇ ਭੀ ਪੀਛੇ ।
ਚਾਹਤਾ ਹੂੰ
ਜੀਵਨ, ਜੋ ਬਚਾ ਹੈ
ਬਿਤਾ ਸਕੂੰ ਪਹਲੇ ਲੀਏ ਪ੍ਰਣੋਂ ਕੋ
ਕਾਰਯਾਨਵਿਤ ਕਰਨੇ
ਔਰ ਉਨ੍ਹੇਂ ਪੂਰਾ ਹੋਤੇ
ਦੇਖਨੇ ਮੇਂ । ਭੂਲ ਜਾਊਂ
ਨਏ ਪ੍ਰਣ !
--- --- ---
05. ਪੁਤਲਾ ਗ਼ਲਤੀਓਂ ਕਾ...
ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਕੀਏ ਜਾਤਾ ਹੂੰ ਮੈਂ
ਹਰ ਵਕਤ
ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਹੀ ਗ਼ਲਤੀਆਂ
ਕੋਈ ਸਹਤਾ ਹੈ, ਕੋਈ ਹੋਤਾ ਹੈ ਪਰੇਸ਼ਾਨ
ਫਿਰ ਭੀ ਮੁਝ ਪਰ ਕਰਤਾ ਹੈ ਅਹਸਾਨ
ਕਿਓਂਕਿ ਮੈਂ ਬਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਆਤਾ
ਔਰ ਕੀਏ ਜਾਤਾ ਹੂੰ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ।
ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਕਰਨਾ ਫ਼ਿਤਰਤ ਹੈ ਮੇਰੀ
ਆਮਤੌਰ ਪਰ
ਮਾਫ਼ੀ ਮਾਂਗਨੇ ਮੇਂ ਹੋ ਜਾਤੀ ਹੈ ਦੇਰੀ
ਅਭੀ ਪਹਲੀ ਸੇ ਨਿਜਾਤ ਨਹੀਂ ਪਾਤਾ
ਕਿ ਕਰ ਬੈਠਤਾ ਹੂੰ ਏਕ ਔਰ
ਕਿਓਂਕਿ ਇਨਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੂੰ ਮੈਂ
ਮੈਂ ਹੂੰ ਏਕ ਪੁਤਲਾ
ਗ਼ਲਤੀਓਂ ਕਾ ।
ਕੁਛ ਕੋ ਰਹਤੀ ਹੈ ਤਾਕ
ਪਕੜਨੇ ਕੋ ਗ਼ਲਤੀ ਮੇਰੀ
ਫੰਸਤੀ ਹੈ ਮਛਲੀ ਜਬ
ਹੋ ਜਾਤੇ ਹੈਂ ਬੇਚੈਨ
ਕਰਨੇ ਕੋ ਮੇਰਾ ਦਾਮਨ ਚਾਕ
ਕਹਤੇ ਹੈਂ ਮੁਝੇ ਨਕਾਰਾ
ਮੈਂ ਦੇਖਤਾ ਰਹ ਜਾਤਾ ਹੂੰ ਬੇਚਾਰਾ
ਕਿਓਂਕਿ ਕਰਤਾ ਹੂੰ ਮੈਂ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ।
ਕੁਛ ਵੋ ਭੀ ਹੈਂ, ਜੋ ਹੈਂ ਮੇਰੇ ਅਪਨੇ
ਜਿਨਕੇ ਸੰਗ ਮੈਂਨੇ ਦੇਖੇ ਹੈਂ ਸਪਨੇ
ਅਪੇਕਸ਼ਾਓਂ ਪਰ ਉਨਕੀ
ਕਭੀ ਨ ਉਤਰਾ ਖਰਾ
ਰਹਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਡਰਾ-ਡਰਾ
ਉਨਕੀ ਦਹਸ਼ਤ ਸਦਾ ਡਰਾਤੀ ਹੈ
ਔਰ ਮੁਝਸੇ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਕਰਵਾਤੀ ਹੈ ।
--- --- ---
06. ਕਰਮ-ਭੂਮੀ
ਬਹੁਤ ਦਿਨ ਸੇ ਮੁਝੇ
ਅਪਨੇ ਸੇ ਯਹ ਸ਼ਿਕਾਯਤ ਹੈ
ਵੋ ਬਿਛੜਾ ਗਾਂਵ, ਮੇਰੇ
ਸਪਨੋਂ ਮੇਂ ਨਹੀਂ ਆਤਾ ।
ਵੋ ਭੋਰ ਕਾ ਸੂਰਜ, ਵੋ ਬੈਲੋਂ ਕੀ ਘੰਟੀਆਂ
ਵੋ ਲਹਲਹਾਤੀ ਸਰਸੋਂ ਭੀ
ਮੇਰੇ ਸਪਨੋਂ ਕੀ ਚਾਦਰ ਕੋ
ਛੇਦ ਨਹੀਂ ਪਾਤੇ ।
ਔਰ ਮੈਂ...
ਸੋਚਨੇ ਕੋ ਵਿਵਸ਼ ਹੋ ਜਾਤ ਹੂੰ
ਕਿ ਇਸ ਮਹਾਨਗਰ ਕੀ ਰੇਲਪੇਲ ਨੇ
ਮੇਰੇ ਗਾਂਵ ਕੀ ਯਾਦ ਕੋ
ਕੈਸੇ ਢਕ ਲੀਆ !
ਵਿਰਾਰ ਸੇ ਚਰਚਗੇਟ ਤਕ ਕੀ ਲੋਕਲ ਕੇ
ਮਿਲੇ-ਜੁਲੇ ਪਸੀਨੇ ਕੀ ਬਦਬੂ
ਮੇਰੇ ਗਾਂਵ ਕੀ ਮਿੱਟੀ ਕੀ
ਸੋਂਧੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਪਰ
ਕਿਓਂਕਰ ਹਾਵੀ ਹੋ ਗਈ !
ਬੁਧੁਆ, ਹਰੀਆ ਔਰ ਸਦਾਨੰਦ
ਕੇ ਚੇਹਰੋਂ ਪਰ
ਸੁਧਾਂਸ਼ੁ, ਅਰੁਣ ਔਰ ਰਾਹੁਲ
ਕੇ ਚੇਹਰੇ
ਕੈਸੇ ਚਿਪਕ ਗਏ !
ਮੋਟਰੋਂ ਔਰ ਗਾਡੀਓਂ ਕਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ
ਗਾਏ-ਭੈਂਸੋਂ ਕੇ ਗੋਬਰ ਪਰ
ਕੈਸੇ ਭਾਰੀ ਪੜ ਗਯਾ !
ਗਾਂਵ ਕੇ ਨਾਮ ਪਰ, ਮੁਝੇ
ਨੀਚ ਸਾਹੁਕਾਰ, ਗੰਦੀ ਗਲੀਆਂ
ਔਰ ਨਾਲੀਆਂ ਹੀ, ਕਿਓਂ
ਯਾਦ ਆਤੀ ਹੈਂ ?
ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਲਿਲਿਪੁਟ
ਬੜੀ-ਬੜੀ ਡੀਂਗੇਂ ਹਾਂਕਤੇ
ਮੇਰੇ ਸਪਨੋਂ ਕੇ ਕਵਚ ਮੇਂ
ਛੇਦ ਕਰ ਜਾਤੇ ਹੈਂ !
ਭਰਸ਼ਟ ਰਾਜਨੀਤੀ ਕੇ
ਗੰਦੇ ਖੇਲ ਹੀ
ਮੇਰੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਕੋ ਕਿਓਂ
ਮਥਤੇ ਰਹਤੇ ਹੈਂ !
ਇਸ ਮਹਾਨਗਰ ਨੇ ਅਪਨੀ ਝੋਲੀ ਮੇਂ
ਮੇਰੇ ਲੀਏ
ਨ ਜਾਨੇ ਕਿਆ ਛੁਪਾ ਰਖਾ ਹੈ
ਕਿ ਯਹੀ
ਮੇਰੀ ਕਰਮ-ਭੂਮੀ ਬਨ ਗਿਆ ਹੈ ।
--- --- ---
07. ਕਰੂਰਤਾ ਵੀਰਤਾ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ
ਇਕ ਧਮਾਕੇ ਸੇ
ਸ਼ਰੀਰ ਜੋ ਉਧੜੇ
ਪਟਰੀਓਂ ਪਰ ਬਹਾ
ਲਹੂ ਜਿਨਕਾ
ਹਾਥ ਮੇਂ ਜਾਕੇ ਜਿਨਕੀ
ਆਂਖ ਗਿਰੀ
ਹੋਂਠ ਥੇ ਉਨਕੇ ਜੈਸੇ
ਯਹ ਕਹਤੇ
ਕਰੂਰਤਾ ਵੀਰਤਾ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ ।
ਪਤੀ ਮਰਾ ਜੋ ਕਿਸੀ ਕਾ
ਵੋ ਭਾਈ ਭੀ ਥਾ ਪੁਤ੍ਰ ਭੀ
ਵੋ ਦੋਸਤ ਭੀ ਥਾ, ਬੋਝ
ਰਿਸ਼ਤੋਂ ਕਾ ਉਠਾਏ ਹੁਏ
ਮੌਤ ਨੇ ਉਸਕੇ ਕਈ
ਰਿਸ਼ਤੋਂ ਕੋ ਸੁਲਾ ਡਾਲਾ
ਰਿਸ਼ਤੋਂ ਨੇ ਆਸਮਾਂ ਪੇ ਲਿਖ ਡਾਲਾ
ਕਰੂਰਤਾ ਵੀਰਤਾ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ ।
ਕੋਈ ਡਾਕਟਰ ਮਰਾ
ਵਕੀਲ ਕੋਈ
ਬਮ ਧਮਾਕੇ ਨ ਸੁਨਤੇ ਬਾਤ
ਨ ਦਲੀਲ ਕੋਈ
ਕਾਮ ਕੈਸਾ ਕੋਈ ਕਰੇ
ਤਮਾਮ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਕਲ ਤਲਕ ਸਬਕੋ
ਜੋ ਹੰਸਾਤਾ ਥਾ,
ਹਰ ਕੋਈ ਉਸਕੇ ਲੀਏ ਰੋਤਾ ਹੈ
ਵੋ ਜਵਾਲਾ ਮੁਖੀ ਭੀ ਸੋਤਾ ਹੈ ।
ਪੇਸ਼ੇ ਸਾਰੇ ਯੇ ਬਾਤ ਮਾਨੇ ਹੈਂ
ਕਰੂਰਤਾ ਵੀਰਤਾ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ ।
--- --- ---
08. ਲਗਤਾ ਹਮੇਂ ਪਿਆਰਾ ਹੈ...
ਬਨਾ ਹੈ ਦੇਸ਼ ਅਪਨਾ ਐਸਾ ਇਕ ਚਮਨ
ਹੈਂ ਕਰਤੇ ਜਿਸਕੋ ਮਿਲਕੇ ਦੇਖੋ ਸਬ ਨਮਨ
ਨਿਹਾਰੇ ਇਸਕੋ ਧਰਤੀ ਔਰ ਕਭੀ ਗਗਨ
ਲਗਤਾ ਹਮੇਂ ਪਿਆਰਾ ਹੈ ।
ਭੂਲ ਜਾਓ ਕਲ ਕੀ ਕੜਵੀ ਬਾਤੋਂ ਕੋ
ਯਾਦ ਰਖੋ ਮੇਹਨਤ ਕੀ ਰਾਤੋਂ ਕੋ
ਕਿ ਮਿਲਕੇ ਸਬਕੋ ਸਾਥ ਕਾਮ ਕਰਨਾ ਹੈ
ਸਭੀ ਕੋ ਸਾਥ ਜੀਨਾ ਸਾਥ ਮਰਨਾ ਹੈ
ਸਭੀ ਕੋ ਮਿਲ ਕੇ ਬਸ ਹੈ ਕਹਨੀ ਯਹੀ ਬਾਤ
ਲਗਤਾ ਹਮੇਂ ਪਿਆਰਾ ਹੈ ।
ਆਜ ਹਮਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਬੀਜ ਬੋ ਦੀਆ
ਜੋ ਨ ਸਮਝੇ ਸੋਚੋ ਸਬ ਹੀ ਖੋ ਦੀਆ
ਫਲ ਇਸਕੇ ਅਗਲੀ ਪੀੜੀ ਮਿਲ ਕੇ ਪਾਏਗੀ
ਵੋ ਗੀਤ ਏਕਤਾ ਕੇ ਗੁਨਗੁਨਾਏਗੀ
ਕਹੇਗਾ ਬਾਤ ਸਬਕੋ ਏਕ ਹੀ ਸਮਾਜ
ਲਗਤਾ ਹਮੇਂ ਪਿਆ ਹੈ ।
ਧਰਮ ਜਾਤ ਗਾਂਵ ਕੀ ਫ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ
ਭੇਦਭਵ ਕਾ ਕੋਈ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ
ਜਹਾਂ ਕੋ ਬਨ ਕੇ ਤੁਮ ਦਿਖਾਓ ਇਕ ਮਿਸਾਲ
ਕਭੀ ਰਹੇ ਕਿਸੀ ਕੇ ਦਿਲ ਮੇਂ ਨ ਮਲਾਲ
ਸਭੀ ਕੇ ਹੋਂਠ ਗਾਏਂ ਮਿਲ ਕੇ ਯਹੀ ਰਾਗ
ਲਗਤਾ ਹਮੇਂ ਪਿਆਰ ਹੈ...
--- --- ---
09. ਅਬ ਤੋ ਤੋੜੋ ਮੌਨ...
ਅਕਸ਼ਰ ਕੇ ਨਿਵਾਸ ਪਰ ਗੋਲੀ ਬਾਰੂਦ !
ਕਿਓਂ ਅਧੂਰਾ ਰਹ ਜਾਤ ਹੈ ਹਮਾਰਾ ਵਜੂਦ ?
ਕਿਆ ਗੋਲੀ ਬਾਰੂਦ ਮੇਂ ਅਕਸ਼ਰ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ ?
ਹਮ ਕਿਓਂ ਰਹ ਜਾਤੇ ਹੈਂ ਆਧੇ ਸੋਤੇ ?
ਹਮ ਸਚ ਬੋਲਨੇ ਸੇ ਕਬ ਤਕ ਡਰੇਂਗੇ ?
ਸਚ ਨਹੀਂ ਬੋਲੇਂਗੇ ਤੋ ਯੂੰ ਹੀ ਮਰੇਂਗੇ ।
ਆਤੰਕਵਾਦੀ ਕਾ ਧਰਮ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ ਕਿਆ ਯੇ ਸਚ ਹੈ ?
ਯੇ ਤੋਂ ਸੱਚਾਈ ਪਰ ਚੜਾਯਾ ਗਿਆ ਮਾਤ੍ਰ ਏਕ ਕਵਚ ਹੈ ।
ਪਤ੍ਰਕਾਰ ਬਾਏਂ ਹਾਥ ਸੇ ਲਿਖਕਰ ਕਿਓਂ ਖ਼ੁਸ਼ ਰਹਤੇ ਹੈਂ ?
ਘਟਨਾ ਕੀ ਸੱਚਾਈ ਜਾਨਕਰ ਭੀ ਕਿਓਂ ਚੁਪ ਰਹਤੇ ਹੈਂ ?
ਦਿਖਾਵਾ ਯੇ ਕਿ ਵੇ ਸਬ ਜਾਨਤੇ ਹੈਂ
ਦਾਏਂ ਹਾਥ ਕੋ ਬਸ ਅਛੂਤ ਮਾਨਤੇ ਹੈਂ ।
ਵਿਪਕਸ਼ੀ ਉਂਗਲੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕਿਓਂ ਤਨੀ ਰਹਤੀ ਹੈ ?
ਸੱਤਾ ਪਕਸ਼ ਕੀ ਛੋੜੀਏ ਉਨਕੀ ਆਪਸ ਮੇਂ ਠਨੀ ਰਹਤੀ ਹੈ
ਸਰਕਾਰ ਗਿਰਾਨਾ ਹੀ ਕਿਓਂ ਏਕਮਾਤ੍ਰ ਕਰਮ ਹੈ ?
ਜਨਤਾ ਕੀ ਕਠਿਨਾਈਓਂ ਸੇ ਆਂਖ ਮੂੰਦਨਾ ਹੀ ਧਰਮ ਹੈ ।
ਯਦਿ ਹਮ ਸਚ ਬੋਲਨੇ ਸੇ ਡਰਤੇ ਰਹੇ ਤੋ ਪਛਾਤਾਨਾ ਹੋਗਾ
ਵਿਘਟਨ-ਕਾਰੀਓਂ ਕੇ ਸਾਮਨੇ ਸਿਰ ਕੋ ਝੁਕਾਨਾ ਹੋਗਾ ।
ਆਤੰਕਵਾਦ ਕਿਆ ਹੈ, ਆਤੰਕਵਾਦੀ ਕੌਨ ?
ਉਠੋ ਔਰ, ਕਮ ਸੇ ਕਮ, ਅਬ ਤੋ ਤੋੜੋ ਮੌਨ ।
--- --- ---
10. ਮਕੜੀ ਬੁਨ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਲ...
ਮਕੜੀ ਬੁਨ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਲ !
ਉਪਰ ਸੇ ਨੀਚੇ ਆਤਾ ਪਾਨੀ
ਜੂਠਾ ਹੁਆ ਨੀਚੇ ਸੇ
ਬਕਰੀ ਕੇ ਬੱਚੇ ਕਾ
ਹੋਗਾ ਅਬ ਬੂਰਾ ਹਾਲ
ਮਕੜੀ ਬੁਨ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਲ !
ਵਿਨਾਸ਼ ਕੇ ਹਥਿਯਾਰ ਛੁਪੇ
ਹੋਗਾ ਜਨਸੰਹਾਰ ਅਬ
ਬਚੇਗਾ ਨ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ
ਖੀਂਚ ਲੇਂਗੇ ਉਸਕੀ ਖਾਲ
ਮਕੜੀ ਬੁਨ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਲ !
ਜ਼ਮਾਨੇ ਕਾ ਮੂੰਹ ਚਿੜਾਕਰ
ਅੰਗੂਠਾ ਸਬਕੋ ਦਿਖਾਕਰ
ਤੇਲ ਕੇ ਕੁਅੋਂ ਕੀ ਖਾਤਿਰ
ਵਿਛੇਂਗੇ ਅਬ ਨਰਕੰਕਾਲ
ਮਕੜੀ ਬੁਨ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਲ !
ਬਾਦਲ ਗਹਰਾ ਗਏ ਹੈਂ
ਚਮਕਤੀ ਹੈਂ ਬਿਜਲੀਆਂ
ਤੋਪ, ਟੈਂਕ ਬੰਬ ਲੀਏ
ਚਲ ਪੜੀ ਸੇਨਾ ਵਿਸ਼ਾਲ
ਮਕੜੀ ਬੁਨ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਲ !
ਮਿਤ੍ਰ ਸਾਥ ਛੋੜ ਰਹੇ
ਭੈਭੀਤ ਸਾਥੀ ਹੈ
ਗਲੀਓਂ ਪੇ ਸੜਕੋਂ ਪੇ
ਦਿਖਤੇ ਜੁਲਮ ਬੇਮਿਸਾਲ
ਮਕੜੀ ਬੁਨ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਲ !
ਲਾਠੀ ਹੈ ਮਕੜੀ ਕੀ
ਭੈਂਸ ਕਹਾਂ ਜਾਏਗੀ
ਮਦਮਸਤ ਹਾਥੀ ਕੇ
ਸਾਮਨੇ ਖੜਾ ਕੰਗਾਲ
ਮਕੜੀ ਬੁਨ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਲ !
ਬੱਚੋਂ ਕੀ ਲਾਸ਼ੇਂ ਹੈਂ
ਔਰਤੋਂ ਕੇ ਸ਼ਵ ਪੜੇ ਹੈਂ
ਬਮੋਂ ਕੀ ਹੈ ਗੜਗੜਾਹਟ
ਆਯਾ ਜੈਸੇ ਭੂਚਾਲ !
ਮਕੜੀ ਬੁਨ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਲ !
ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਲੁਟ ਰਹੀ ਹੈ
ਅਸਮਿਤਾ ਪਿਟ ਰਹੀ ਹੈ
ਮਕੜੀ ਕੋ ਰੋਕਨੇ ਕੀ
ਕਿਸੀ ਮੇਂ ਨਹੀਂ ਮਜਾਲ
ਮਕੜੀ ਬੁਨ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਲ !
ਮਕੜੀ ਕੇ ਜਾਲੇ ਕੋ
ਤੋੜਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ
ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਮੇਂ ਦਾਦਗਿਰੀ
ਯਹੀ ਹੈ ਬਸ ਉਸਕੀ ਚਾਲ
ਮਕੜੀ ਬੁਨ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਲ !
--- --- ---
11. ਪਰੰਪਰਾ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਔਰ ਧਰਮ...
ਪਰੰਪਰਾ, ਸੰਸਕਿਤੀ ਔਰ ਧਰਮ, ਸਬ ਹੈਂ ਝੂਠੀ ਸ਼ਾਨ
ਇਨਕੇ ਕਾਰਣ ਬਸੇ ਹੈਂ ਜਗ ਮੇਂ ਕਿਤਨੇ ਕਬਰਿਤਸਾਨ ।
ਅਪਨੇ ਪੁਰਾਨੇ ਹੋਨੇ ਕੀ ਸਬ ਡੀਂਗੇਂ ਹਾਂਕੇ ਹੈਂ
ਲਗਤਾ ਹੈ ਕਿ ਨਹੀਂ ਬਨਾਨੀ ਇਨਕੀ ਨਈ ਪਹਚਾਨ ।
ਗੀਤਾ ਕਹਤੀ ਹੈ ਕਿ ਮਾਨੋ ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰਿਸ਼ਣ ਕੋ ਰਬ
ਕਰੇਂ ਬਡਾਈ ਆਪਨੀ-ਅਪਨੀ ਬਾਈਬਲ ਔਰ ਕੁਰਾਨ ।
ਮੁੱਲਾ, ਪੁਜਾਰੀ, ਪਾਦਰੀ ਸਾਰੇ ਹਮੇਂ ਸੁਝਾਤੇ ਹੈਂ
ਚੁਨ ਲੋ, ਚੁਨ ਲੋ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਮੇਂ ਕੋਈ ਭੀ ਭਗਵਾਨ ।
ਧਰਮ ਬਨਾ ਹੋ ਜੈਸੇ ਆਜ ਸਬ ਕਾ ਮਾਈ - ਬਾਪ
ਇਨਕਾ ਜ਼ੋਰ ਚਲੇ ਤੋ ਬਦਲੇਂ ਹਰ ਇਕ ਕਾ ਈਮਾਨ ।
ਯੁਨਾਨ, ਮਿਸਰ, ਸਿੰਧੁਘਾਟੀ ਗਰਕ ਹੋ ਗਏ ਸਭੀ
ਨਹੀਂ ਬਚਾ, ਹੈ ਕਭੀ ਕਿਸੀ ਕਾ ਜਗ ਮੇਂ ਨਾਮ ਨਿਸ਼ਾਨ ।
ਈਸਾਈ, ਮੁਸਲਮਾਂ ਯਾ ਹਿੰਦੂ ਕੁਛ ਨ ਬਚੇਗਾ
ਜਬ ਧਰਮ ਨਹੀਂ ਥੇ ਤਬ ਭੀ ਚਲ ਰਹਾ ਥਾ ਯੇ ਜਹਾਨ ।
ਯੇ ਸ਼ੋਰ ਭਾਸ਼ਾ ਧਰਮ ਕਾ ਅਬ ਤੁਮ ਮਚਾਨਾ ਛੋੜ ਦੋ
ਬਨ ਜੋ ਸਕੋ ਤੋ ਬਨ ਕੇ ਦਿਖਾਓ ਇਕ ਅੱਛੇ ਇਨਸਾਨ ।
ਅਬ ਭੀ ਸਮਝ ਨਾ ਆਈ ਜੋ ਯੇ ਮੇਰੀ ਸੱਚੀ ਬਾਤ
ਦੁਨੀਆਂ ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਦਿਖਾਈ ਦੇਗੀ, ਜੈਸੇ ਕੋਈ ਹੋ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ।
--- --- ---
12. ਪ੍ਰਜਾ ਝੁਲਸਤੀ ਹੈ...
ਮਹਾਨ ਕਵੀ ਕੀ ਮਹਾਨ ਰਚਨਾ !
ਮਹਾਨ ਰਚਨਾ ਕਾ ਕੁੰਭੀਪਾਕ ਨਰਕ !
ਕੁੰਭੀਪਾਕ ਨਰਕ ਕੀ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ਯ ਅਗਨੀ !
ਅਦ੍ਰਿਸ਼ਯ ਅਗਨੀ ਮੇਂ ਜਲਤਾ ਸ਼ੈਤਾਨ !
ਤਨ ਕਰ ਖੜਾ ਹੁਆ,
ਦੇਖਾ ਆਕਾਸ਼ ਕੋ, ਭ੍ਰਿਕੁਟੀ ਤਾਨ,
ਚੇਹਰੇ ਪਰ ਓਜ, ਦਿਲ ਮੇਂ ਜਜ਼ਬਾਤ
ਪਰਮਾਤਮਾ ਸੇ ਕਹੀ, ਯੂੰ
ਅਪਨੇ ਦਿਲ ਕੀ ਬਾਤ,
ਸਵਰਗ ਕੀ ਚਾਕਰੀ ਸੇ, ਨਰਕ ਕਾ ਰਾਜਯ
ਬੇਹਤਰ ਹੈ !
ਸੁਨਤੇ ਹੀ ਸ਼ੈਤਾਨ ਕੇ ਯੇ ਵਚਨ
ਉਠ ਖੜੇ ਹੁਏ ਵੋ ਹਜ਼ਾਰੋਂ ਤਨ
ਜੋ ਸਵਰਗ ਸੇ ਗਿਰ
ਨਰਕ ਕੀ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ਯ ਆਗ ਮੇਂ
ਝੁਲਸ ਰਹੇ ਥੇ,
ਅਪਨੇ ਨਾਯਕ ਕੀ ਆਵਾਜ਼ ਮੇਂ
ਆਵਾਜ਼ ਮਿਲਾਕਰ ਚਿੱਲਾਏ
ਬੇਹਤਰ ਹੈ !...ਬੇਹਤਰ ਹੈ !
ਪਰਮਾਤਮਾ ਤਕ ਆਸਚਰਯਚਕਿਤ
ਉਨਕੇ ਰਹਤੇ ਮਹਾਕਵੀ ਨੇ
ਕੈਸਾ ਏਕ ਨਯਾ ਨਾਯਕ ਘੜ ਲੀਆ !
ਪਰਮਾਤਮਾ ਮੁਸਕੁਰਾਏ !...ਸ਼ੈਤਾਨ ਮੁਸਕੁਰਾਯਾ !
ਹਰ ਕੋਈ ਹੈਰਾਨ!...ਸਭੀ ਥੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨ !
ਪਰਮਾਤਮਾ ਔਰ ਸ਼ੈਤਾਨ ਏਕ ਸਾਥ
ਕੈਸੇ ਮੁਸਕੁਰਾਏ !
ਕਵੀ ਕੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਧੁੰਧਲਾਈ ਥੀ ।
ਵਹ ਨ ਦੇਖ ਪਾਯਾ, ਨ ਸਮਝ ਪਾਯਾ ।
ਪਰਮਾਤਮਾ ਔਰ ਸ਼ੈਤਾਨ ਕੇ ਚੇਹਰੇ
ਆਪਸ ਮੇਂ ਗੱਡਮੱਡ ਹੋ ਗਏ !
ਸਵਰਗ ਕਾ ਰਾਜਯ ਪਰਮਾਤਮਾ ਕਾ ਹੈ
ਨਰਕ ਕਾ ਰਾਜਾ ਹੈ, ਸ਼ੈਤਾਨ ।
ਅਪਨੇ-ਅਪਨੇ ਰਾਜਯੋਂ ਮੇਂ
ਦੋਨੋਂ ਹੀ ਮਹਾਨ !
ਕਿੰਤੁ ਉਨਕੀ ਪ੍ਰਜਾ ਕਾ ਕਿਆ ?
ਪ੍ਰਜਾ ਚਾਹੇ ਸਵਰਗ ਕੀ ਹੋ
ਯਾ ਫਿਰ ਨਰਕ ਕੀ
ਪ੍ਰਜਾ ਤੋ ਪ੍ਰਜਾ ਹੀ ਹੈ !
ਉਸੇ ਤੋ ਪਿਸਨਾ ਹੈ, ਜਲਨਾ ਹੈ
ਝੁਲਸਨਾ ਹੈ, ਮਰਨਾ ਹੈ !
ਉਸਕੀ ਸਮੱਸਿਆਏਂ ਨਿਤਾਂਤ ਅਪਨੀ ਹੈਂ
ਉਨਕਾ ਪਤਾ ਨ ਭਗਵਾਨ ਕੋ ਹੈ
ਔਰ ਨ ਸ਼ੈਤਾਨ ਕੋ !
--- --- ---
13. ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਆਵਾਜ਼
ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਆਵਾਜ਼
ਏਕ ਜਾਦੂ ਹੈ,
ਜੋ ਸਰ ਚੜਕਰ ਬੋਲਤਾ ਹੈ
ਔਰ ਏਕ ਤਿਲਿਸਮ ਕੀ ਤਰਹ
ਮੇਰੇ ਪੂਰੇ ਵਿਅਕਤੀਤਵ ਪਰ ਛਾ ਜਾਤ ਹੈ ।
ਕਹੀਂ ਦੂਰ ਬਜਤੀ
ਪਵਿਤ੍ਰ ਘੰਟੀਓਂ-ਸੀ ਹੈ
ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਆਵਾਜ਼
ਮੰਦਿਰ, ਮਸਜਿਦ, ਗੁਰੂਦੁਆਰੇ
ਸਬ ਤੁਮ੍ਹੀਂ ਸੇ ਤੋ ਪਵਿਤ੍ਰਤਾ ਪਾਤੇ ਹੈਂ ।
ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਆਵਾਜ਼, ਏਕ ਵਿਦਧੁਤ ਤਰੰਗ ਹੈ,
ਜੋ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਕੀ
ਧੜਕਨ ਕੋ
ਚਲਾਤੀ ਹੈ, ਧੜਕਾਤੀ ਹੈ
ਔਰ ਜੀਵਿਤ ਰਖਤੀ ਹੈ ।
ਅਮ੍ਰਿਤ ਕੀ-ਸੀ, ਮਧੁਰ ਹੈ
ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਆਵਾਜ਼
ਦੇਵਤਾਓਂ ਔਰ ਅਸੁਰੋਂ ਕੋ
ਯੁੱਧ ਕਰਵਾਤੀ ਹੈ, ਔਰ ਸਵਯੰ
ਅਮਰ ਹੋ ਜਾਤੀ ਹੈ ।
ਨੂਪੁਰ ਕੀ ਝੰਕਾਰ-ਸੀ ਹੈ
ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਆਵਾਜ਼
ਨ੍ਰਿਤ ਕੀ ਸਾਰੀ ਸੀਮਾਓਂ
ਕੋ ਤੋੜ, ਨਟਰਾਜ ਕੀ ਮੂਰਤੀ
ਮੇਂ ਸਮਾ ਜਾਤੀ ਹੈ ।
ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਆਵਾਜ਼ ਹੀ
ਕ੍ਰਿਸ਼ਣ ਕੀ ਰਾਧਾ ਹੈ,
ਵਿਸ਼ਣੂ ਕੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਹੈ,
ਸ਼ਿਵ ਕੀ ਪਾਰਵਤੀ ਹੈ
ਔਰ ਯਹੀ ਹੈ ਰਾਮ ਕੀ ਜਾਨਕੀ ।
ਸਤਯ ਹੈ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਆਵਾਜ਼
ਸ਼ਾਸ਼ਵਤ ਹੈ, ਸ਼ਿਵ ਹੈ, ਸੁੰਦਰ ਹੈ,
ਮੇਰੀ ਆਤਮਾ ਕੋ
ਅਪਨੇ ਰਥ ਮੇਂ ਬਿਠਾ
ਤੀਨੋ ਲੋਕੋਂ ਕੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਵਾਤੀ ਹੈ ।
ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਆਵਾਜ਼ ਆਦਿ ਹੈ, ਅਨਾਦਿ ਹੈ
ਉਸਕਾ ਨਾ ਕੋਈ ਪਰਯਾਯ22 ਹੈ
ਨ ਹੀ ਕੋਈ ਵਿਲੋਮ23
ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਆਵਾਜ਼ ਕੋ ਹੀ ਸਬ
ਉੱਚਾਰਤੇ ਹੈਂ ਓਂਮ !
--- --- ---
22. ਪਰਯਾਯ : ਸਮਾਨਅਰਥ; 23. ਵਿਲੋਮ : ਵਿਪਰੀਤ।
--- --- ---
ਪਾਂਚਵਾਂ ਪੜਾਵ :- ਉਨ ਕੇ ਨਾਮ...
================================
ਰੋਤੀ ਹੁਈ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਹੀ, ਹਿੱਸੇ ਮੇਂ ਮੇਰੇ ਆਈਂ
ਸਮਝਾ ਥਾ ਜਿਸੇ ਅਪਨਾ, ਦਰਅਸਲ ਥੀ ਪਰਛਾਈਂ ।
================================
1. ਦਰਖ਼ਤੋਂ ਕੇ ਸਾਯੇ ਤਲੇ
ਦਰਖਤੋਂ ਕੇ ਸਾਏ ਤਲੇ
ਕਰਤਾ ਹੂੰ ਇੰਤਜ਼ਾਰ
ਸੂਖੇ ਪੱਤੋਂ ਕੇ ਖੜਕਨੇ ਕਾ
ਬਹੁਤ ਦਿਨ ਹੋ ਗਏ
ਉਨਕੋ ਗਏ
ਘਰ ਬਾਬੁਲ ਕੇ ।
ਰਾਸਤਾ ਸ਼ਾਯਦ ਯਹੀ ਰਹਾ ਹੋਗਾ
ਪੇੜੋਂ ਕੀ ਸ਼ਾਖੋਂ
ਔਰ ਪੱਤੀਓਂ ਮੇਂ
ਉਨਕੇ ਜਿਸਮ ਕੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ
ਬਸ ਕਰ ਰਹ ਗਈ ਹੈ ।
ਪੱਤੇ ਤਬ ਭੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਥੇ
ਪੱਤੇ ਆਜ ਭੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੈਂ
ਉਨਕੇ ਕਦਮੋਂ ਸੇ
ਲਿਪਟ ਕਰ, ਖੜਕਨੇ ਕੋ
ਬੇਚੈਨ ਹੈਂ।
ਮਗਰ ਸੁਨਾ ਹੈ
ਕਿ ਰੂਹੋਂ ਕੇ ਚਲਨੇ ਸੇ
ਆਵਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ ।
--- --- ---
2. ਸੁਬਹ ਕਾ ਅਖ਼ਬਾਰ
ਸੁਬਹ ਕਾ ਅਖ਼ਬਾਰ
ਦੋਪਹਰ ਸੇ ਸ਼ਾਮ ਤਕ
ਰੱਦੀ ਬਨ ਜਾਤ ਹੈ ।
ਔਰ ਫਿਰ ਏਕ ਦਿਨ
ਵੋ ਰੱਦੀ ਕਾ ਢੇਰ
ਆਵਾਜ਼ ਲਗਾਕਰ
ਕਹਤਾ ਹੈ,
ਕਿ ਮੁਝੇ ਉਠਾਓ
ਔਰ ਬੇਚ ਆਓ !
ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਯਾਦ ਕੀ ਇੰਤਹਾ
ਯੇ ਹੈ
ਕਿ ਹੀਰੇ ਸੇ ਕਾਂਚ ਤਕ
ਸੋਨੇ ਸੇ ਪੀਤਲ ਤਕ
ਔਰ ਰੱਦੀ ਸੇ ਅਨਮੋਲ ਤਕ
ਹਰ ਸ਼ੈ ਸੇ ਜੁੜੀ ਹੈ
ਤੇਰੀ ਯਾਦ !
ਮੁਝੇ ਯਾਦ ਹੈ ਮੇਰੀ ਆਦਤ
ਮੇਰੇ ਸਾਥ ਹੈ ਮੇਰੀ ਆਦਤ
ਰੱਦੀ ਕੇ ਢੇਰ ਕੋ ਉਠਾਨਾ
ਬੈਠਕ ਕੇ ਕੋਨੇ ਮੇਂ ਰਖਨਾ
ਔਰ ਭੂਲ ਜਾਨਾ
ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਉਲਾਹਨਾ,
ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਡਾਂਟਨਾ ।
ਰੱਦੀ ਕਾ ਢੇਰ ਆਜ ਭੀ ਹੈ
ਬੈਠਕ ਕਾ ਕੋਨਾ ਆਜ ਭੀ ਹੈ
ਮੇਰਾ ਭੂਲਨਾ ਆਜ ਭੀ ਹੈ
ਮਗਰ ਕਹਾਂ ਗਿਆ
ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਉਲਝਨਾ,
ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਡਾਂਟਨਾ,
ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਪਿਆਰ,
ਤੁਮ ਸਵਯੰ !
--- --- ---
3. ਆਜ ਫਿਰ…
ਆਜ ਫਿਰ ਸਮੁਦਰ ਕਿਨਾਰੇ
ਸੁਖਤੀ ਮਛਲੀਓਂ ਕੀ ਗੰਧ
ਦੋਪਹਰ ਕੀ ਉਮਸ ਭਰੀ
ਹਵਾ ਪਰ ਸਵਾਰ
ਹਮਾਰੇ ਘਰ ਕੇ ਬੀਚੋ ਬੀਚ
ਆ ਖੜੀ ਹੁਈ ਹੈ ।
ਆਜ ਫਿਰ ਖਾੜੀ ਕੀ ਦੁਰਗੰਧ
ਹਮਾਰੀ ਸਾਂਸੋਂ ਪਰ ਕਹਰ
ਢਾ ਰਹੀ ਹੈ ।
ਬਾਹਰ ਸੜਕ ਪਰ
ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਗਡਢੇ
ਅਪਨੇ ਹੋਨੇ ਕਾ ਅਹਸਾਸ
ਦਿਲਾ ਰਹੇ ਹੈਂ ।
ਥੋੜੀ ਦੇਰ ਮੇਂ ਬਾਰਿਸ਼ ਹੋਗੀ
ਔਰ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਤਾਲਾਬ
ਹਮਾਰੇ ਘਰ ਕੋ ਘੇਰ ਲੇਂਗੇ ।
ਬਿਜਲੀ ਕੇ ਖੰਬੇ
ਯੂੰ ਨਿਰਜੀਵ ਬੇਜਾਨ
ਖੜੇ ਹੈਂ, ਜੈਸੇ
ਉਨਕੇ ਭੀਤਰ ਕੀ ਊਰਜਾ
ਸੋਖ ਲੀ ਗਈ ਹੋ ।
ਯਹ ਮਛਲੀਓਂ ਕੀ ਗੰਧ !
ਯਹ ਖਾੜੀ ਕੀ ਦੁਰਗੰਧ !
ਯੇ ਬਿਜਲੀ ਕੇ
ਨਿਰਜੀਵ ਬੇਜਾਨ ਖੰਬੇ !
ਯੇ ਸਬ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ਚੇਹਰੇ ਪਰ
ਆਕਰ ਕਿਓਂ
ਰੁਕ ਜਾਤੇ ਹੈਂ ।
--- --- ---
Friday 20 May 2011
ਤੇਜੇਂਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਅਪਨੀ ਕਵਿਤਾਓਂ ਕੋ ਵਿਚਾਰ ਮਾਤ੍ਰ ਨਹੀਂ ਮਾਨਤੇ....
ਪਰਵਾਸੀ ਹਿੰਦੀ ਕਵਿਤਾਏਂ :
ਯੇ ਘਰ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਹੈ...
ਲੇਖਕ : ਤੇਜੇਂਦਰ ਸ਼ਰਮਾ
ਲਿੱਪੀ-ਅੰਤਰ :
ਮਹਿੰਦਰ ਬੇਦੀ, ਜੈਤੋ
ਤੇਜੇਂਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਕਵਿਤਾ ਕੋ ਵਿਚਾਰ ਮਾਤ੍ਰ ਨਹੀਂ ਮਾਨਤੇ। ਉਨਕਾ ਮਾਨਨਾ ਹੈ ਕਿ ਗਦ ੲਵੰ ਪਦ ਮੇਂ ਅੰਤਰ ਸਪਸ਼ਟ ਦਿਖਾਈ ਦੇਨਾ ਚਾਹੀਏ ਔਰ ਮਹਸੂਸ ਹੋਨਾ ਚਾਹੀਏ। ਗਣਿਤ ਜੈਸੀ ਕਵਿਤਾ ਸੇ ਤੇਜੇਂਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਤੇ ਹੈਂ। ਸ਼ਾਯਦ ਇਸੀ ਲੀਏ ਗ਼ਜ਼ਲ ਔਰ ਤੁਕਾਂਤ ਕਵਿਤਾ ਉਨ੍ਹੇਂ ਅਧਿਕ ਪ੍ਰਿਯ ਵਿਧਾਏਂ ਲਗਤੀ ਹੈਂ।
ਅਨਯ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਕਵੀਓਂ ਕੀ ਭਾਂਤਿ ਤੇਜੇਂਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਕੀ ਰਚਨਾਏਂ ਨਾਸਟੇਲਜਿਯਾ ਕੀ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈਂ। ਉਨਕੀ ਰਚਨਾਏਂ ਉਨ ਅਨੁਭਵੋਂ ੲਵੰ ਸਮੱਸਿਆਓਂ ਕੇ ਬਾਰੇ ਮੇਂ ਬਾਤ ਕਰਤੀ ਹੈਂ ਜੋ ਉਨਕੇ ਵਰਤਮਾਨ ਜੀਵਨ ਕੇ ਸਾਥ ਜੁੜੀ ਹੈਂ। ਉਨਕਾ ਮਨ ਕੇਵਲ ਪ੍ਰਵਾਸ ਸੇ ਉੜਾਨ ਭਰਕੇ ਵਾਪਸ ਅਪਨੀ ਜਨਮ-ਭੂਮੀ ਕੀ ਓਰ ਜਾਨੇ ਕੋ ਨਹੀਂ ਛਟਪਟਾਤਾ। ਇਸ ਕੇ ਠੀਕ ਵਿਪਰੀਤ ਉਨਕਾ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਦੇਸ਼ ਉਨਸੇ ਕਹਤਾ ਹੈ, 'ਜੋ ਤੁਮ ਨਾ ਮਾਨੋ ਮੁਝੇ ਅਪਨਾ, ਹਕ ਤੁਮ੍ਹਾਹਾ ਹੈ; ਯਹਾਂ ਜੋ ਆ ਗਯਾ ਇਕ ਬਾਰ ਵੋ ਹਮਾਰਾ ਹੈ।' ਤੇਜੇਂਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਕੀ ਰਚਨਾਓਂ ਮੇਂ ਇੰਗਲੈਂਡ ਕੀ ਰਿਤੁਓਂ, ਮਾਹੌਲ, ਰਾਜਨੀਤੀ, ਸਮਾਜ ਮੇਂ ਆ ਰਹੇ ਬਦਲਾਵ ਆਦਿ ਸਭੀ ਕੇ ਬਾਰੇ ਮੇਂ ਬਾਤ ਹੋਤੀ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਮੇਂ ਹੋ ਰਹੇ ਵਿਧਵੰਸਕ ਜਨਸੰਹਾਰ ਸੇ ਭੀ ਉਨਕੀ ਰਚਨਾਏਂ ਅਛੂਤੀ ਨਹੀਂ ਹੈਂ। ਫਿਰ ਚਾਹੇ ਈਰਾਕ ਹੋ, ਸੱਦਾਮ ਹੋ ਯਾ ਫਿਰ ਬੁਸ਼ ੲਵੰ ਬਲੇਯਰ, ਤੇਜੇਂਦਰ ਕੀ ਸੋਚ ਕੇ ਦਾਯਰੇ ਮੇਂ ਸਭੀ ਕੋ ਸਥਾਨ ਮਿਲਤਾ ਹੈ।
ਤੇਜੇਂਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਕੇ ਲੀਏ ਕਵਿਤਾ ਬੌਧਿਕ ਅੱਯਾਸ਼ੀ ਭਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਨਕੇ ਲੀਏ ਕਵਿਤਾ ਅਪਨੇ ਪਾਠਕ ਕੇ ਸਾਥ ਏਕ ਸੰਜੀਦਾ ਸੰਵਾਦ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨੇ ਮੇਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰਖਤੀ ਹੈ। ਅਪਨੇ ਅੰਦਰ ਕੇ ਸਤਯ ਕੋ ਖੋਜਨੇ ਕੇ ਚੱਕਰ ਮੇਂ ਵੇ ਕਵਿਤਾ ਕੋ ਜਟਿਲ ਬਨਾਨੇ ਮੇਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਰਖਤੇ। ਉਨਕੀ ਕਵਿਤਾਏਂ ਨਾਰੇਬਾਜ਼ੀ ਸੇ ਸਰਵਥਾ ਮੁਕਤ ਹੈਂ। ਯੇ ਕਵਿਤਾਏਂ ਦਿਲ ਸੇ ਲਿਖੀ ਗਈ ਹੈਂ ਔਰ ਦਿਲ ਪਰ ਗਹਰਾ ਅਸਰ ਭੀ ਕਰਤੀ ਹੈਂ। ਇਨ ਕਵਿਤਾਓਂ ਮੇਂ ਵਿਚਾਰ ਭੀ ਹੈ ਤੋ ਸੰਗੀਤ ਕੀ ਤਰੰਗੇਂ ਭੀ। ਉਨਕੀ ਗ਼ਜ਼ਲੇਂ ਭੀ ਆਧੁਨਿਕ ਹਿੰਦੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਕਾ ਬੇਹਤਰੀਨ ਨਮੂਨਾ ਹੈ—'ਜਗ ਸੋਚ ਰਹਾ ਥਾ ਕਿ ਹੈ ਵੋ ਮੇਰਾ ਤਲਬਗਾਰ; ਮੈਂ ਜਾਨਤਾ ਥਾ ਉਸਨੇ ਹੀ ਬਰਬਾਦ ਕੀਆ ਹੈ।'
ਤੇਜੇਂਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਕੀ ਰਚਨਾਓਂ ਮੇਂ ਵਿਅੰਗ, ਪੀੜਾ, ਆਕ੍ਰੋਸ਼, ੲਵੰ ਪ੍ਰੇਮ ਜੈਸੀ ਸਭੀ ਭਾਵਨਾਏਂ ਉਪਸਥਿਤ ਹੈਂ। ਉਨ੍ਹੇਂ ਇੰਗਲੈਂਡ ਕੀ ਪਤਝੜ ਕੇ ਵਿਵਿਧ ਰੰਗ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਤੇ ਹੈ ਤੋ ਅਪਨੇ ਸ਼ਹਰ ਹੈਰੋ ਕੇ ਪਾਰਕ ਮੇਂ ਭਵਨ ਬਨਾਏ ਜਾਨੇ ਪਰ ਉਨਮੇਂ ਆਕ੍ਰੋਸ਼ ਕੀ ਭਾਵਨਾ ਸਪਸ਼ਟ ਦਿਖਾਈ ਦੇਤੀ ਹੈ—'ਬਾਗ਼ ਮੇਂ ਜਿਸਨੇ ਬਨਾ ਡਾਲੇ ਭਵਨ; ਤੈਅ ਕਰੋ ਉਸਕੀ ਫਿਰ ਸਜ਼ਾ ਕਿਆ ਹੈ।' ਟੇਮਸ ਨਦੀ ਕੇ ਕਿਨਾਰੇ ਕੇ ਵੈਭਵ ਸੇ ਤੇਜੇਂਦਰ ਆਤੰਕਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ—'ਬਾਜ਼ਾਰ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਮੇਂ ਨਦੀਆਂ, ਨਦੀਆਂ ਹੀ ਰਹ ਜਾਤੀ ਹੈਂ; ਬਨਤੀ ਹੈਂ ਵਿਯਾਪਾਰ ਕਾ ਮਾਧਯਮ, ਮਾਂ ਨਹੀਂ ਬਨ ਪਾਤੀ ਹੈਂ।' ਉਨਕਾ ਯਹ ਪਹਿਲਾ ਕਵਿਤਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਪਾਠਕ ਕਾ ਪਰਿਚਯ ਨਏ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕੀ ਕਵਿਤਾ ਸੇ ਕਰਵਾਤਾ ਹੈ।
—ਮ.ਬ.ਜ.
======================================
ਤੇਜੇਂਦਰ ਭਾਈ ਔਰ ਉਨ ਕੀ ਕਲਮ ਕਾ ਸਫ਼ਰ….
======================================
ਜਨਮ/ਬਚਪਨ— 21 ਅਕਟੂਬਰ 1952 ਕੋ ਪੰਜਾਬ ਕੇ ਸ਼ਹਰ ਜਗਰਾਂਵ ਕੇ ਰੇਲਵੇ ਕਵਾਰਟਰੋਂ ਮੇਂ। ਪਿਤਾ ਵਹਾਂ ਕੇ ਸਹਾਯਕ ਸਟੇਸ਼ਨ ਮਾਸਟਰ ਥੇ। ਉਚਾਨਾ, ਰੋਹਤਕ (ਅਬ ਹਰਿਯਾਣਾ ਮੇਂ) ਵ ਮੌੜ ਮੰਡੀ ਮੇਂ ਬਚਪਨ ਕੇ ਕੁਛ ਵਰਸ਼ ਬਿਤਾਕਰ 1960 ਮੇਂ ਪਿਤਾ ਦਾ ਤਬਾਦਲਾ ਉਨ੍ਹੇਂ ਦਿੱਲੀ ਲੇ ਆਯਾ। ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ੀ ਤੇਜੇਂਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਕੀ ਸਕੂਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਿੱਲੀ ਕੇ ਅੰਧਾ ਮੁਗਲ ਕਸ਼ੇਤ੍ਰ ਕੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਮੇਂ ਹੁਈ।
ਸ਼ਿਕਸ਼ਾ— ਦਿੱਲੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਦਾਲਯਾ ਸੇ ਬੀ.ਏ. (ਆਨਰਸ) ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਐਮ.ਏ. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ੲਵੰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਮੇਂ ਡਿਪਲੋਮਾ।
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ— ਕਹਾਨੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ : ਕਾਲਾ ਸਾਗਰ (1990); ਢਿੰਬਰੀ ਟਾਈਟ(1994 ਪੁਰਸਕ੍ਰਿਤ); ਦੇਹ ਕੀ ਕੀਮਤ(1999); ਯੇ ਕਿਆ ਹੋ ਗਯਾ?(2003), ਬੇਘਰ ਆਂਖੇਂ(2007); ਸੀਧੀ ਰੇਖਾ ਕੀ ਪਰਤੇਂ(2009); ਕਬਰ ਕਾ ਮੁਨਾਫ਼ਾ(2010); ਉਨਕੇ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਆਏ ਹੈਂ। ਯੇ ਘਰ ਤੁਮਹਾਰਾ ਹੈ(2007 ਕਵਿਤਾਏਂ ਔਰ ਗ਼ਜ਼ਲੇਂ)। ਪੰਜਾਬੀ ਮੇਂ ਅਨੂਦਿਤ ਕਹਾਨੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਢਿੰਬਰੀ ਟਾਈਟ'(2004) ਔਰ 'ਕਲ੍ਹ ਫੇਰ ਆਵੀਂ'(2011) ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ। ਨੇਪਾਲੀ ਮੇਂ ਅਨੂਦਿਤ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਪਾਸਪੋਰਟ ਕਾ ਰੰਗਹਰੂ'। ਉਰਦੂ ਮੇਂ ਅਨੂਦਿਤ ਕਹਾਨੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਈਂਟੋ ਕਾ ਜੰਗਲ'। ਭਾਤਰ ੲਵੰ ਇੰਗਲੈਂਡ ਕੀ ਲਗਭਗ ਸਭੀ ਪਤ੍ਰ-ਪਤ੍ਰਿਕਾਓਂ ਮੇਂ ਕਹਾਨੀਆਂ, ਲੇਖ ਸਮੀਕਸ਼ਾਏਂ, ਕਵਿਤਾਏਂ ੲਵੰ ਗ਼ਜ਼ਲੇਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ। ਕਹਾਨੀਓਂ ਕਾ ਪੰਜਾਬੀ, ਮਰਾਠੀ, ਗੁਜਰਾਤੀ, ਉੜੀਆ ਔਰ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਮੇਂ ਅਨੁਵਾਦ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ।
ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਮੇਂ— ‘Black & White’ (Biography of a Banker-2007). ‘Lord Byton-Don Juan’(1977), ‘John Keats-The Two Hyperions’(1978).
ਅਨਯ ਲੇਖਨ— ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਕੇ ਲੀਏ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸੀਰੀਅਲ ਕਾ ਲੇਖਨ।
ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ— ਅੰਨੁ ਕਪੂਰ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਫ਼ਿਲਮ ਅਭਯ ਮੇਂ ਨਾਨਾ ਪਾਟੇਕਰ ਕੇ ਸਾਥ ਅਭਿਨੇਅ।
ਬੀ.ਬੀ.ਸੀ. ਲੰਦਨ, ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ, ਵ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਸੇ ਕਾਰਯਕ੍ਰਮੋਂ ਕੀ ਪ੍ਰਸਤੁਤਿ, ਨਾਟਕੋਂ ਮੇਂ ਭਾਗ ੲਵੰ ਸਮਾਚਾਰ ਵਾਚਨ।
ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ, ਵ ਸਨ ਸਨਰਾਈਜ਼ ਰੇਡੀਓ ਲੰਦਨ ਸੇ ਬਹੁਤ-ਸੀ ਕਹਾਨੀਓਂ ਕਾ ਪ੍ਰਸਾਰਣ।
ਪੁਰਸਕਾਰ— 1.'ਢਿੰਬਰੀ ਟਾਈਟ' ਕੇ ਲੀਏ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਰਾਜਯ ਸਾਹਿਤਯ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ—1995 ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਬਾਜਪੇਯੀ ਕੇ ਹਾਥੋਂ। 2.ਸਹਯੋਗ ਫਾਉਂਡੇਸ਼ਨ ਕਾ ਯੁਵਾ ਸਾਹਿਤਯਕਾਰ ਪੁਰਸਕਾਰ—1998। 3.ਸੁਪਥਗਾ ਸੱਮਾਨ—1987। 4.ਕ੍ਰਿਤੀ ਯੂ.ਕੇ. ਦੁਆਰਾ ਵਰਸ਼ 2002 ਕੇ ਲੀਏ ਬੇਘਰ 'ਆਂਖੇਂ' ਕੋ ਸਰਵਸ਼ਰੇਸ਼ਠ ਕਹਾਨੀ ਕਾ ਪੁਰਸਕਾਰ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼— ਕਥਾ (ਯੂ.ਕੇ.) ਕੇ ਮਾਧਯਮ ਸੇ ਲੰਦਨ ਮੇਂ ਨਿਰੰਤਰ ਕਥਾ ਗੋਸ਼ਠੀਓਂ, ਕਾਰਯ-ਸ਼ਾਲਾਓਂ ੲਵੰ ਕਾਰਯਕ੍ਰਮੋਂ ਕਾ ਆਯੋਜਨ। ਲੰਦਨ ਮੇਂ ਕਹਾਨੀ ਮੰਚਨ ਕੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 'ਵਾਪਸੀ' ਸੇ ਕੀ। ਲੰਦਨ ੲਵੰ ਬੇਜ਼ਿਗਸਟੋਕ ਮੇਂ, ਅਹਿੰਦੀਭਾਸ਼ੀ ਕਲਾਕਾਰੋਂ ਕੋ ਲੇਕਰ ਏਕ ਹਿੰਦੀ ਨਾਟਕ 'ਹਨੀਮੂਨ' ਕਾ ਸਫਲ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ੲਵੰ ਮੰਚਨ। 'ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਇੰਦੁ ਸ਼ਰਮਾ ਕਥਾ ਸਨਮਾਨ' ੲਵੰ 'ਪਦਮਾਨੰਦ ਸਾਹਿਤ ਸਨਮਾਨ' ਕਾ ਪ੍ਰਤੀ ਵਰਸ਼ ਲੰਦਨ ਮੇਂ ਆਯੋਜਨ। ਲੰਦਨ ਸੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਨੇ ਵਾਲੀ ਤ੍ਰੈਮਾਸਕਿ ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤਕ ਪਤ੍ਰਿਕਾ 'ਪੁਰਵਾਈ' ਕਾ ਸੰਪਾਦਨ।
ਅੰਦਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਿੰਦੀ ਸੰਮੇਲਨ— 1999 ਮੇਂ ਛਠੇ ਹਿੰਦੀ ਵਿਸ਼ਵ ਹਿੰਦੀ ਸੰਮੇਲਨ ਮੇਂ 'ਹਿੰਦੀ ਔਰ ਅਗਾਮੀ ਪੀੜ੍ਹੀ' ਵਿਸ਼ਯ ਪਰ ਏਕ ਪਰਚਾ ਪੜ੍ਹਾ ਜਿਸਕੀ ਭੂਰਿ-ਭੂਰਿ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਹੁਈ। ਸੰਮੇਲਨ ਕੇ ਏਕ ਸਤਰ ਕਾ ਸੰਚਾਲਨ ਕੀਆ ਔਰ ਕਵੀ ਸੰਮੇਲਨ ਮੇਂ ਕਵਿਤਾ ਪਾਠ ਕੀਆ।
2002 ਮੇਂ ਮ੍ਰਿਨਿਦਾਦਾ ਮੇਂ ਆਯੋਜਿਤ ਅੰਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਿੰਦੀ ਸੰਮੇਲਨ ਮੇਂ 'ਹਿੰਦੀ ੲਵੰ ਇੰਗਲੈਂਡ ਕਾ ਪਾਠਯਕ੍ਰਮ' ਵਿਸ਼ਯ ਪਰ ਏਕ ਪਰਚਾ ਪੜਾ। ਵਹੀਂ ਆਯੋਜਿਤ ਏਕ ਕਵੀ ਸੰਮੇਲਨ ਮੇਂ ਕਵਿਤਾ ਪਾਠ ਕੀਆ।
ਲੰਦਨ, ਮੈਨਚੇਸਟਰ, ਬ੍ਰੈਡਫਰਡ ਵ ਬਰਮਿੰਘਮ ਮੇਂ ਆਯੋਜਿਤ ਕਵੀ ਸੰਮੇਲਨੋਂ ਮੇਂ ਕਵਿਤਾ ਪਾਠ। ਯਾਰਕ ਵਿਸ਼ਵਵਿਦਾਲਯ ਮੇਂ ਕਹਾਨੀ ਕਾਰਯਸ਼ਾਲਾ ਕਰਨੇ ਵਾਲੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਕੇ ਪਹਲੇ ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤਕਾਰ।
ਸਫ਼ਰ ਅਭੀ ਜਾਰੀ ਹੈ--- --- --->
--- --- ---
Subscribe to:
Posts (Atom)